Την κατεπείγουσα ανάγκη για την κατάρτιση ειδικού και άμεσης εφαρμογής προγράμματος εργασιακής μετάβασης των πιο ευάλωτων στην ανεργία ομάδων, μετά το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων, με αιχμή τη χρονική περίοδο 2021-2023, αναδεικνύει μελέτη του WWF Ελλάς υπό τον τίτλο «Δίκαιη Μετάβαση και Απασχόληση στην Ελλάδα».
Κατά τη μελέτη, περίπου 2.200 εργαζόμενοι βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο να χάσουν τη δουλειά τους, 1.833 στη Δυτική Μακεδονία και 375 στη Μεγαλόπολη και, αν δεν ληφθεί μέριμνα για τη διασφάλιση αυτών των θέσεων εργασίας, θα συμπαρασύρουν άλλες περίπου 6.000 θέσεις εργασίας, ως προκαλούμενη επίπτωση λόγω της απώλειας εισοδήματος σε αυτές τις περιοχές.
Στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα, ενώ οι ομάδες που επηρεάζονται πιο έντονα (2021 - 2023) είναι οι υπεργολάβοι της ΔΕΗ στις κατηγορίες των οδηγών, μηχανοδηγών και χειριστών, οι τεχνίτες κατασκευών, οι τεχνικοί και οι ανειδίκευτοι εργάτες. Ακόμη οι εποχικής απασχόλησης εργαζόμενοι στους κλάδους των χειριστών μηχανημάτων τεχνικών έργων, οι ηλεκτροτεχνικοί και μηχανοτεχνικοί εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, οι ηλεκτρονικοί, όπως και οι οδηγοί, μηχανοδηγοί και ανειδίκευτοι εργάτες.
Όπως επισημαίνεται, τον κίνδυνο της ανεργίας αντιμετωπίζουν κυρίως οι ηλικιακές ομάδες κάτω των 35 ετών και μακροχρόνιας ανεργίας οι άνω των 45 ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, για τις έμμεσες επιπτώσεις, στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, σε επίπεδο εισοδήματος παρατηρείται απώλεια 3,1 ευρώ στην τοπική οικονομία για κάθε 1 ευρώ που αφαιρείται από τη λιγνιτική δραστηριότητα. Στην Περιφερειακή Ενότητα Αρκαδίας η απώλεια είναι 1,7 ευρώ στην τοπική οικονομία για κάθε 1 ευρώ που αφαιρείται από τη λιγνιτική δραστηριότητα.
Σημαντικά τα έργα παροπλισμού και μετάβασης
Για να μην χαθούν θέσεις εργασίας και με κριτήριο τη μεγαλύτερη συνάφεια, ως προς το επίπεδο κατάρτισης των εργαζομένων που πλήττονται από τη μείωση της λιγνιτικής δραστηριότητας, προτείνεται η ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συνδέονται με τις εργασίες αποκατάστασης γαιών, εργασίες παροπλισμού και αποξήλωσης των μονάδων λιγνίτη, την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, οι επενδύσεις σε ΑΠΕ και η κυκλική οικονομία (ανακύκλωση).
Ο ρόλος της ΔΕΗ χαρακτηρίζεται «κομβικός για τη μεταβατική περίοδο, ενώ τα έργα παροπλισμού των λιγνιτικών μονάδων και αποκατάστασης εδαφών μπορούν να υποστηρίξουν μια ομαλότερη μετάβαση, συγκρατώντας την απομείωση των άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας». Επισημαίνεται ακόμη πως οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις «δεν πρόκειται να προσφέρουν απασχόληση (στους τομείς της κατασκευής και της λειτουργίας) πριν από το 2023.
Κατά συνέπεια, και κατά το μεταβατικό διάστημα, απαιτείται στήριξη της απασχόλησης των άμεσα συνδεδεμένων με τη λιγνιτική δραστηριότητα επιχειρήσεων, ενώ αναδεικνύεται ως κρίσιμη προς αυτό η διαδικασία της αποκατάστασης των εδαφών -πέραν των προφανών περιβαλλοντικών λόγων- για τη διατήρηση μεγάλου μέρους των θέσεων εργασίας».
Ως προς την ανάπτυξη θέσεων εργασίας μέσω επιχειρηματικότητας και εξωστρέφειας προτείνονται μεταξύ άλλων μέτρα στήριξης της επιχειρηματικότητας (συνεργατικά σχήματα, όπως ενεργειακές κοινότητες κ.ά., ατομικές επιχειρήσεις, start-ups, υφιστάμενες επιχειρήσεις) και επαναστόχευση σε τεχνολογίες και εξοπλισμό για καθαρή ενέργεια, κατασκευές / έργα υποδομών, βιομηχανική τεχνολογία, μεταφορές, ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, αγροτικό τομέα...
