Πόσα αποτυπώματα χωράει πάνω της μία σακούλα; Στην πραγματικότητα, ολόκληρης της κοινωνίας. Και του τελευταίου ατόμου από τα εκατομμύρια που απαριθμεί. Όμως εκείνος που την πληρώνει σήμερα, εκείνος που βρίσκεται στο στόχαστρο είναι ο άνθρωπος που βρέθηκε πιο κοντά από όλους στην κοίτη των γεγονότων του Δεκέμβρη του 2008. «Στον ματωμένο πεζόδρομο της Μεσολογγίου», όπως περιέγραψε τον τόπο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ο Νίκος Ρωμανός. Κράτησε πάνω από το εφηβικό του μπόι το φέρετρο του αδελφικού του φίλου και μαζί το ασήκωτο βάρος της πολιτικής βαρύτητας των πραγμάτων.
Στη συνέχεια αγωνίστηκε με τον τρόπο που έκρινε αναγκαίο. Κυνηγήθηκε και φυλακίστηκε για χρόνια. Το 2019 αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους, τους οποίους τήρησε απαρέγκλιτα.
«Πάλεψε πάρα πολύ να δημιουργήσει μια νέα ζωή, μια κανονικότητα και καθημερινότητα, μακριά από τις σκληρές στιγμές που έζησε ως κρατούμενος» λέει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής η Λίλα Ραγκούση, δικηγόρος του Νίκου Ρωμανού. Χρειάστηκε τη συνδρομή της μετά την έκρηξη στο διαμέρισμα των Αμπελοκήπων και τη σύνδεσή του με την υπόθεση που είχε ως αποτέλεσμα να συλληφθεί ξανά στις 18 Νοεμβρίου.
Στην ανοιχτή επιστολή του ο ίδιος υποστηρίζει ότι αυτή τη φορά δεν βρίσκεται στη φυλακή επειδή έκανε συνειδητές επιλογές που κουβαλούσαν και αντίστοιχα ρίσκα. Έτσι κι αλλιώς, οι αξιόπιστες αποδείξεις απουσιάζουν, όπως τονίζει επίσης στην εφημερίδα μας η ακαδημαϊκός Νατάσα Τσουκαλά. Συνεπώς, η υπόθεση του Ρωμανού σημαίνει κάτι περισσότερο για την υπόλοιπη κοινωνία. Όπως κι εκείνη η αυθόρμητη μαζική εξέγερση που συνεχίζει ακόμη να ακτινοβολεί ενοχλητικά σε κρατικούς και κυβερνητικούς παράγοντες.
Γιατί η υπόθεση του Νίκου Ρωμανού αφορά όλη την κοινωνία;
Αναστασία Τσουκαλά, βασική ερευνήτρια, Université Paris Cité
«Προφυλακίστηκε στο όνομα μιας αναπόδεικτης επικινδυνότητας»
Η υπόθεση Ρωμανού μάς αφορά επειδή ακριβώς δεν ξέρουμε αν υπάρχει «υπόθεση Ρωμανού». Και η ΕΛ.ΑΣ. και η Εισαγγελία ξέρουν ότι τμήμα αποτυπώματος σε κινητό αντικείμενο καθημερινής χρήσης δεν συνιστά αξιόπιστο αποδεικτικό στοιχείο. Βάσει της ισχύουσας νομολογίας, ο κατηγορούμενος θα αθωωθεί αν δεν προσκομιστούν άλλες αποδείξεις. Ωστόσο, παρά την απουσία αξιόπιστων αποδείξεων, τη σύννομη συμπεριφορά του κατηγορούμενου από το 2019 μέχρι τώρα και το γεγονός ότι ήταν υπό συνεχή αστυνομική παρακολούθηση, αποφασίστηκε να προφυλακιστεί στο όνομα μιας αναπόδεικτης επικινδυνότητας.
Η διαγραφή της προσωπικότητάς του, η απόλυτη αδιαφορία για την επιτυχή κοινωνική επανένταξή του και η ακραία εφαρμογή του νόμου δηλώνουν μια απανθρωποποιημένη στάση του κρατικού μηχανισμού, δεκτική πολλών δυνάμει ερμηνειών. Το αν αυτό εξυπηρετεί επικοινωνιακές ανάγκες της κυβέρνησης που θέλει να καλύψει τον αιφνιδιασμό, άρα την ανεπάρκεια, της ΕΛ.ΑΣ. μέσω μιας επίδειξης πυγμής ή λειτουργεί τιμωρητικά προς τον κατηγορούμενο επειδή προσπαθεί να ζήσει ελεύθερος ή επιδιώκει να ενισχύσει την εικόνα της αδιάρρηκτης συνέχειας μιας ένοπλης δράσης καθηλωμένης στο ίδιο ιδεολογικό ρεπερτόριο ώστε να αποσιωπηθεί το γεγονός ότι στόχος αυτής της επίθεσης ήταν η πρεσβεία του Ισραήλ δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι στο όνομα των όποιων αναγκών του κρατικού μηχανισμού σαρώνεται ανελέητα η ζωή ενός νέου ανθρώπου.
Γιώργος Βλάχος, δικηγόρος, μέλος του Δ.Σ. του ΔΣΑ
Ευγενία Κουνιάκη, δικηγόρος, μέλος του Δ.Σ. του ΔΣΑ
«Κουρελιάζεται το τεκμήριο της αθωότητας»
Συμπληρώνονται 16 χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Αυτή η κρατική δολοφονία αποτέλεσε τη σπίθα που πυροδότησε τη μεγάλη νεολαιίστικη εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008, η εμπειρία της οποίας ακόμη προκαλεί φόβο στους θιασώτες του αυταρχισμού και της αυθαιρεσίας. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόσφατη σκευωρία για τη σύλληψη του Νίκου Ρωμανού συνιστά απόδειξη ότι ο φόβος όλων αυτών είναι ζωντανός και τους οδηγεί στο να επιδιώκουν 16 χρόνια μετά να εκδικούνται τη νεολαία για την εξέγερση του 2008, αλλά και να τη χτυπάνε σήμερα για να προλάβουν μία νέα εξέγερση. Δεν ωχριούν μπροστά στην κατασκευή σκευωριών, στην εργαλειοποίηση ανθρώπων, νόμων, θεσμών προς εξυπηρέτηση επικοινωνιακών σκοπών της κυβέρνησης. Ένα αποτύπωμα σε μια σακούλα δεν δύναται να αποτελέσει ισχυρή ένδειξη που να δικαιολογεί την προφυλάκιση του Νίκου Ρωμανού. Αυτή είναι μία επιλογή μέρος του δόγματος «τάξη και ασφάλεια» που θέλει να συγκαλύψει αδικήματα, πράξεις και παραλείψεις κυβερνητικών στελεχών και μια σειρά άλλων φορέων, οι οποίες σχετίζονται με τα αληθινά εγκλήματα, αυτά που κόστισαν εκατοντάδες ζωές τα τελευταία χρόνια, στα Τέμπη, στην Πύλο, στους πνιγμούς, και αυτά που κλόνισαν τον δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος: οι υποκλοπές, το κατασκοπικό λογισμικό, τα σκάνδαλα. Η «τρομοκρατία» του «αντιτρομοκρατικού νόμου» δημιουργεί κλίμα απόκρυψης και συγκάλυψης άλλων αδικημάτων τελεσμένων από κρατικούς και κυβερνητικούς παράγοντες, κατασκευάζει εχθρούς και «ενόχους». Το τεκμήριο της αθωότητας κουρελιάζεται και ο συλληφθείς μετατρέπεται «σε λάφυρο», όπως εύγλωττα δήλωσε ο Νίκος Ρωμανός. Από τη δική μας πλευρά, ως δικηγόροι υπερασπιστές, ως πολίτες που ζήσαμε την εξέγερση του 2008, θα είμαστε στο πλευρό του Νίκου Ρωμανού απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία και στην άδικη κατηγορία που αντιμετωπίζει.
Λίλα Ραγκούση, δικηγόρος Νίκου Ρωμανού
«Μια γροθιά στο δικαιικό μας σύστημα»
Η προφυλάκιση του Ν. Ρωμανού ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή τόσο για τον ίδιο όσο και για εμάς ως υπερασπιστές του. Ομολογώ ότι με αγωνία προσπαθώ να αντιληφθώ τον λόγο που καταλήξαμε στο επαχθέστερο μέτρο της προσωρινής του κράτησης. Από το 2019, όπου και αποφυλακίστηκε με υφ’ όρων απόλυση, τήρησε απαρέγκλιτα τους όρους και εμφανιζόταν δύο φορές τον μήνα στο Τ.Α. του τόπου κατοικίας του. Παράλληλα, δεν είχε απασχολήσει για το παραμικρό και ήταν υπό σταθερό καθεστώς επιτήρησης-παρακολούθησής του από την αστυνομία. Βάσει αυτών, μια ηλεκτρονική επιτήρηση με κατ’ οίκον περιορισμό θεωρώ πως θα ήταν υπεραρκετό δικονομικό μέτρο. Άλλωστε, ο ίδιος ο νομοθέτης, παρά τις πρόσφατες αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και στην ποινική δικονομία, που αυστηροποίησαν πολλές διατάξεις, δεν έθεσε την προσωρινή κράτηση ως μονόδρομο για τους κατηγορούμενους για το 187Α του Ποινικού Κώδικα.
Δυστυχώς, όμως, οδηγήθηκε εκ νέου στη φυλακή ένας άνθρωπος που πάλεψε πάρα πολύ να δημιουργήσει μια νέα ζωή, μια κανονικότητα και καθημερινότητα, μακριά από τις σκληρές στιγμές που έζησε ως κρατούμενος. Από την πρώτη στιγμή είναι ξεκάθαρος και «φωνάζει» ότι δεν έχει καμία σχέση με το βαρύτατο κατηγορητήριο που του αποδίδεται, δεν γνωρίζει κανέναν από τους βασικούς εμπλεκομένους με το σπίτι στην Αρκαδίας και δεν προκύπτει από κανένα στοιχείο οποιαδήποτε σύνδεσή του. Ένα αποτύπωμα σε κινητό αντικείμενο εξαιρετικά ευρείας χρήσης (μια πλαστική σακούλα σκουπιδιών) τον έστειλε ξανά εκεί που δεν ήθελε ποτέ να ξαναβρεθεί. Υπάρχει πληθώρα αποφάσεων που αντίστοιχες περιπτώσεις έχουν απαλλαγεί πανηγυρικά στις δικαστικές αίθουσες, κάτι που θεωρώ ότι θα συμβεί και στον Ν. Ρωμανό.
Αυτή η «δικαίωση» όμως, που μπορεί να έρθει μετά από ένα χρόνο και παραπάνω παραμονής του σε εγκλεισμό, είναι μια γροθιά στο δικαιικό μας σύστημα, αφού ένα εύρημα έχει αναχθεί σε ένδειξη, τόσο ισχυρή μάλιστα, που του έχει στερήσει το αγαθό της ελευθερίας του. Ο Ν. Ρωμανός, όπως και κάθε κατηγορούμενος τεκμαίρεται και πρέπει να τεκμαίρεται ως αθώος μέχρι να αποδειχθεί ότι δεν είναι αθώος και, φυσικά, το βάρος της απόδειξης αυτού δεν είναι υποχρέωσή του, αλλά των διωκτικών Αρχών.
Ο υπαρκτός κίνδυνος το παρελθόν του να αποτελέσει, κόντρα σε κάθε λογική, το μοναδικό στοιχείο σύνδεσής του με τη δικογραφία θα είναι μια μελανή στιγμή. Ελπίζω και εύχομαι ότι αυτές οι θεμελιώδεις, πανανθρώπινες αξίες δεν θα αμφισβητηθούν, όπως, δυστυχώς, έχουμε δει στο παρελθόν, γιατί όπως λέει και ένα αγγλοσαξονικό αξίωμα, «justice delayed is justice denied» (η μη απόδοση δικαιοσύνης στον πρέποντα χρόνο αποτελεί κατά αποτέλεσμα τη μη ύπαρξη δικαιοσύνης).
Γιατί συνεχίζει να μας ενδιαφέρει η εξέγερση του Δεκέμβρη δεκαέξι χρόνια μετά;
Κάτω, η τωρινή φωτογραφία είναι από τη συμμετοχή του στην κινητοποίηση της Παρασκευής, 16 χρόνια μετά
Βασίλης Κωνσταντέλλος, καθηγητής Μαθηματικών, 15 χρονών μαθητής τις ημέρες της εξέγερσης
«Γνώρισα τι σημαίνει να έχει ο ένας τον άλλο δίπλα του»
Οταν δολοφονήθηκε, ήμουν στην ηλικία του, 15 χρόνων. Πήγαινα σ’ ένα σχολείο στου Ζωγράφου. Δεν ήμουν πολύ πολιτικοποιημένος. Προέρχομαι από δεξιά, εκκλησιαστική οικογένεια κι η μόνη επαφή που είχα ήταν με κάποια μέλη της ΚΝΕ λόγω της μουσικής που ακούγαμε και των φεστιβάλ της.
Ο Δεκέμβρης μού άλλαξε τα μυαλά. Όπως και σε πολλά ακόμη άτομα της γενιάς μου. Ήταν αυτό που μας σημάδευσε. Που μας πολιτικοποίησε. Δεν θα ήμασταν αυτοί που είμαστε αν δεν είχε υπάρξει. Προσπαθούσαμε να σπάσουμε τον φόβο που δημιουργούνταν από τα κανάλια ότι γίνεται ένα μπάχαλο κι ότι είναι απλώς κάποιοι που καίνε. Λέγαμε στους συμμαθητές μας ότι θα είμαστε όλοι μαζί ο ένας δίπλα στον άλλο, θα προστατευόμαστε. Κι ότι αυτό θέλουν, να φοβηθείς και να μην κατέβεις, γι’ αυτό δείχνουν αυτές τις εικόνες. Υπήρξε μια έντονη διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης.
Γνώρισα τότε τι είναι τα Εξάρχεια, τι είναι το Κάτω Πολυτεχνείο, τι σημαίνει δακρυγόνο, τι σημαίνει να φοράς μαντίλι για να προστατευτείς. Τι είναι το Maalox. Πόσο σημαντικό είναι να έχεις αλυσίδα στην πορεία για να μην ποδοπατηθείς όταν θα σε κυνηγήσουν. Ουσιαστικά, διαπαιδαγωγηθήκαμε. Τι σημαίνει λαϊκή αντι-βία, τι σημαίνει καταστολή, τι σημαίνει να έχει ο ένας τον άλλο δίπλα του. Όλα αυτά τα έμαθα πρώτη φορά τότε.
Επειδή δουλεύω σε φροντιστήριο ως καθηγητής, πολλές φορές μιλάω με τους μαθητές μου και διαπιστώνω ότι είτε δεν το γνωρίζουν το γεγονός είτε το έχουν υπ’ όψιν πολύ θολά απέξω-απέξω. Παρ’ όλα αυτά, ο Δεκέμβρης παραμένει στην κουβέντα κι αυτό γίνεται με δύο τρόπους. Οι ιδεολογικοί αντίπαλοι χρησιμοποιούν τα γεγονότα για να βάλουν απέναντί τους, στο στόχαστρο, τους κατά φαντασίαν τρομοκράτες και από την άλλη υπάρχουν ολόκληρες γενιές που διαπαιδαγωγήθηκαν και ευαισθητοποιήθηκαν μέσα από αυτό, οπότε ακόμη κρατιέται κάπως ζωντανή η μνήμη.
Το γεγονός ότι δεν είναι το ίδιο μαζική η κινητοποίηση των μαθητών το πρωί σημαίνει ότι πιθανόν, όπως και με άλλα γεγονότα, λόγω χάρη του Πολυτεχνείου, ένα καθήκον που έχουμε οι παλιότεροι είναι να διαπαιδαγωγούμε, να διαμορφώνουμε τον κόσμο. Να γίνεται εν είδει μόρφωσης το τι ήταν ο Γρηγορόπουλος, τι ήταν ο Δεκέμβρης, τι σήμαινε, τι διαδικασία ήταν.
Δημήτρης Παπανικολόπουλος, δρ Πολιτικής Επιστήμης, ερευνητής και συγγραφέας
«Ο Δεκέμβρης δεν ήταν μπάχαλο, όπως θέλουν κάποιοι να λένε»
Οπως όλες οι κινηματικές επέτειοι, λειτουργούν διαπαιδαγωγικά: Υπενθυμίζουν τι μπορούν και τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες, ειδικά οι νέοι, που εμφορούνται από ιδανικά. Η αντίδραση στη δολοφονία ενός νέου ανθρώπου από αστυνομικούς υπενθύμισε, τον Δεκέμβρη του 2008, όπως και σε τόσες άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, ότι τέτοιες πρακτικές καταπίεσης και κατάφωρης παραβίασης των ελευθεριών και των δικαιωμάτων δεν θα αποτελέσουν ποτέ κανονικότητα και ότι δεν θα γίνει αποδεκτό να μεγαλώσει η επικράτεια της εκτελεστικής εξουσίας ή να εμπεδωθεί ο αυταρχισμός. Οι κινηματικές εκδηλώσεις κάθε Δεκέμβρη θυμίζουν ότι «our lives matter» και ότι δεν θα αφήσουμε το τρίγωνο του αυταρχισμού -Δεξιά-Ακροδεξιά, αστυνομία, συστημικά ΜΜΕ- να εγκαταστήσει ένα «καθεστώς εξαίρεσης» για τους πληθυσμούς που θεωρούν αντιπάλους ή αναλώσιμους (όπως τώρα τον Νίκο Ρωμανό). Και ότι η εξέγερση απέναντι σε αυτούς που καθιστούν τις ζωές συμπολιτών τους ζωές β΄ κατηγορίας είναι και ηθικά και πολιτικά δικαιολογημένη, γιατί αφενός διασώζει την απαραίτητη ανθρωπιά που έχει ανάγκη μια κοινωνία για να έχει συνοχή και αφετέρου γιατί διασώζει την ελευθερία των πολιτών από την αυθαιρεσία όσων ορκίστηκαν να τηρούν τους νόμους της Δημοκρατίας και, αντ’ αυτού, τους τσαλαπατάνε. Ο Δεκέμβρης, λοιπόν, δεν ήταν μπάχαλο, όπως θέλουν κάποιοι να τον παρουσιάσουν. Ήταν η απάντηση στο μπάχαλο της Δεξιάς-Ακροδεξιάς, της αστυνομίας και των ΜΜΕ, που δεν το έχουν σε τίποτε να ξεφτιλίζουν τον φιλελευθερισμό και τη Δημοκρατία όποτε το δικό τους όφελος δεν εξυπηρετείται από αυτές τις αξίες.
Δημοσιεύτηκε στο φύλλο της ΑΥΓΗΣ 8/12
