Με ρυθμούς χελώνας προχωρά η στελέχωση του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων, του περίφημου ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ο οποίος, με βάση τον ιδρυτικό νόμο, θα έπρεπε να έχει εκδώσει πριν από περίπου έναν μήνα πόρισμα για το δυστύχημα στα Τέμπη. Αντ’ αυτού, βέβαια, ο Οργανισμός εξέδωσε μια ευτελή για το γεγονός των Τεμπών «προσωρινή δήλωση», που δεν συνάδει ούτε καν με την εναλλακτική πρόβλεψη στον νόμο για «προσωρινή έκθεση», όπου θα έπρεπε να «αναφέρονται λεπτομερώς η πρόοδος που σημειώνεται στη διερεύνηση και θέματα ασφάλειας που προέκυψαν». Και γράφουμε εναλλακτική καθώς η πρωτεύουσα νομική υποχρέωση του Οργανισμού είναι να δημοσιοποιεί τελική έκθεση εντός 12 μηνών, πράγμα το οποίο δεν έγινε ποτέ, αφού μόλις στα μέσα Φεβρουαρίου μετατάχθηκε ο πρώτος διερευνητής σιδηροδρομικών ατυχημάτων στον φορέα από τη ΣΤΑ.ΣΥ. Με μετάταξη μετακινήθηκε πριν από λίγες μέρες (15/3) και ο δεύτερος διερευνητής, αυτή τη φορά από τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), κάτι που αποκαλύπτει το πρωτόλειο ακόμη στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται ο Οργανισμός.
Το γεγονός αυτό ωστόσο δεν δικαιολογεί επ’ ουδενί μια σχεδόν χωρίς ουσία «προσωρινή δήλωση» για το δυστύχημα στα Τέμπη, στην οποία αναφέρεται ως ταυτολογία ότι συνιστά «πρώτη προτεραιότητα» η διερεύνηση του δυστυχήματος των Τεμπών και ότι στην προσπάθεια αυτή θα έχει τη συνδρομή και μελών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA) ως καθοδηγητών των Ελλήνων διερευνητών.
Οι ευθύνες του υπουργείου Μεταφορών για τη μη λειτουργία του Οργανισμού είναι βαρύτατες αν λάβουμε υπόψη ότι ο φορέας συστάθηκε για πρώτη φόρα με τον Ν. 5014 τον Ιανουάριο του 2023, όμως βρισκόταν σε πλήρη αχρηστία για εννέα μήνες, μέχρι τις 18/9/2023, οπότε διορίστηκαν τα μέλη του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου. Όμως μέχρι και σήμερα, έξι μήνες μετά, παραμένει, λόγω της αργόσυρτης διαδικασίας στελέχωσής του, χωρίς πρακτική ερευνητική λειτουργία.
Ράπισμα και από τον ERA για συστημική ανεπάρκεια
Η πολύπαθη ιστορία του οργανισμού εξάλλου βρέθηκε στο στόχαστρο και της περίφημης έκθεσης του ERA για το καθεστώς σιδηροδρομικής ασφάλειας στην Ελλάδα, την οποία έφερε στο φως η ΑΥΓΗ της Κυριακής, με τους Ευρωπαίους επιθεωρητές να ασκούν δριμεία κριτική στο γεγονός ότι «αν και η νομοθεσία για τη διερεύνηση ατυχημάτων έχει υιοθετηθεί από την Ελλάδα [και έχει τροποποιηθεί για τη σύσταση ενός πολυτροπικού φορέα (σ.σ.: εννοεί τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ)], κανένας μόνιμος φορέας για τη διενέργεια ανεξάρτητων ερευνών σιδηροδρομικών ατυχημάτων δεν φαίνεται να λειτουργεί σήμερα (ή λειτουργούσε τα τελευταία χρόνια) στην Ελλάδα».
Λόγω ακριβώς της μη ύπαρξης ενός μόνιμου και λειτουργικού οργάνου αρμόδιου για τις ανεξάρτητες έρευνες, σύμφωνα με την έκθεση «η απαίτηση του άρθρου 20 της ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη σιδηροδρομική ασφάλεια για ανεξάρτητη διερεύνηση των ατυχημάτων συστηματικά δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα. Αυτό έχει επισημανθεί επανειλημμένα στην Ελλάδα, καθώς συνιστά συστημική ανεπάρκεια και αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη σιδηροδρομική ασφάλεια» επισημαίνει ο ERA.
Επιπλέον, η ομάδα αξιολόγησης του Οργανισμού εντόπισε «πιθανά ζητήματα που σχετίζονται με την ανεξαρτησία του ΕΟΔΑΣΑΑΜ». Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι «το ελληνικό υπουργείο Μεταφορών, το οποίο είναι ταυτόχρονα υπεύθυνο για τη λειτουργία του ΟΣΕ (σ.σ.: δηλαδή τον ελεγχόμενο στην περίπτωση της έρευνας για τα Τέμπη), στο άρθρο 3 έχει ορισμένες εξουσίες επί του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, όπως προβλέπεται στον ελληνικό Νόμο 5014/2023, πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 3 (εποπτεία, ετήσια έκθεση) και άρθρο 4 (διορισμός του Διοικητικού Συμβουλίου και του γραμματέα)».
