Στις 20 Νοεμβρίου του 2023 δεκάδες γονείς βρέθηκαν έξω από το δημαρχείο της Αθήνας ώστε να διαμαρτυρηθούν για τις διαλυμένες υποδομές των σχολείων στα οποία πηγαίνουν τα παιδιά τους. Απέναντί τους στάθηκε με τις ασπίδες ψηλά μια διμοιρία των ΥΜΕΤ, έχοντας πάρει εντολή να μην τους επιτρέψει την είσοδο. Ένας από τους γονείς κατάφερε τότε και χώρεσε στη δική του αντίδραση όλη την πραγματικότητα. Με την ειρωνεία του ετοιμοπόλεμη, ζήτησε από τους αστυνομικούς να τους δώσουν τουλάχιστον τα κράνη «για να τα φορέσουμε στα παιδιά και να προστατευτούν από τους σοβάδες».
Το απόγευμα εκείνο δεν ήταν μια εξαίρεση στον κανόνα κατά την περίοδο της δημαρχίας του Κώστα Μπακογιάννη. Η αδιαφορία για την επίλυση βασικών προβλημάτων και στη συνέχεια η καταστολή των αντιδράσεων συνιστούσαν τη μόνιμη τακτική. Το αποτέλεσμα, από τη μια άκρη του κέντρου της πόλης στην άλλη, είναι τέσσερα χρόνια μετά να παραδίδονται σχολεία με ρωγμές στο ταβάνι, αίθουσες που πλημμυρίζουν, τάξεις που βυθίζονται στο σκοτάδι γιατί τα ηλεκτρολογικά είναι παλιά, αυλές με κακοτράχαλες τσιμεντένιες επιφάνειες όπου τα παιδιά σκοντάφτουν και σκίζουν το πρόσωπό τους, τζάμια που «φεύγουν» από παλιά κουφώματα αλλά και ανύπαρκτες συνολικά υποδομές για Άτομα με Αναπηρία.
Ο χάρτης των προβλημάτων
Τον χάρτη των προβλημάτων σχηματίζουν μέσα από τις μαρτυρίες τους στην ΑΥΓΗ οι άνθρωποι που ζουν τα σχολεία καθημερινά. Εκπαιδευτικοί και γονείς που ζουν «με το άγχος μέχρι να γίνει το επόμενο ατύχημα».
Πρώτη στάση, 40ό Δημοτικό Σχολείο στου Γκύζη. Η πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Νώρια Πολίτη μιλά για ένα σχολείο που δεν έχει καν επαρκή μόνωση στην ταράτσα, με αποτέλεσμα να μπαίνουν νερά και να διαβρώνεται συστηματικά ο τοίχος. «Πριν από λίγο καιρό έπεσε ένα κομμάτι σοβά στην αίθουσα του Τμήματος Υποδοχής, όπου πάνε τα παιδιά των προσφύγων και παρακολουθούν ενισχυτική διδασκαλία». Το προαύλιο είναι επίσης σε πολύ κακή κατάσταση. Και ο τραυματισμός ενός παιδιού δεν αποτέλεσε αρκετό λόγο για να επισκευαστεί. «Πέρασαν ολόκληρα σχολικά έτη κι ακόμη δεν έχει φτιαχτεί. Το έδαφος είναι ανώμαλο, έχει ένα παλιό τσιμέντο. Άμα βρέξει, γλιστράει πάρα πολύ».
Η Β., μητέρα παιδιού με αυτισμό που πηγαίνει στο 10ο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο στον «Ευαγγελισμό» (Μαράσλειο), μας ζήτησε να φανταστούμε μια καθημερινότητα όπου τα παιδιά ζεσταίνονται με σόμπα πετρελαίου. Όπου οι αίθουσες έχουν να βαφτούν χρόνια και τα ξύλινα κουφώματα ενός κτηρίου του 1905 δεν συντηρούνται. Το αποτέλεσμα ήταν στις 19 Οκτωβρίου του περασμένου έτους να φύγει ένα τζάμι από πόρτα τάξης.
Προβλήματα που θα ταίριαζαν περισσότερο στις εποχές που κατασκευάστηκε το κτήριο, το 1938, αντιμετωπίζει το 5ο Εσπερινό ΕΠΑ.Λ. στα Εξάρχεια. Πότε λόγω της βροχής πέφτει το ρεύμα, μας λέει η καθηγήτρια Μαρία Πρασανάκη, πότε το ίντερνετ, το οποίο είναι απαραίτητο για την πραγματοποίηση εργασιών και την είσοδο σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες, πότε, πάλι, πλημμυρίζουν αίθουσες, σε σημείο που απειλήθηκε να καταστραφεί το ιστορικό αρχείο του σχολείου λίγα χρόνια πριν συμπληρώσει έναν αιώνα λειτουργίας.
Σε σχέση με την αντιμετώπιση των προβλημάτων η Μ. Πρασανάκη ανέφερε ότι «οι όποιες παρεμβάσεις γίνονται είναι αποσπασματικές, με αποτέλεσμα να έχει χαθεί η συνοχή του δικτύου για το ρεύμα και κάθε πρόσθετη παρέμβαση να μπερδεύει τις καλωδιώσεις ακόμα περισσότερο».
Η μητέρα του μαθητή στο Μαράσλειο τόνισε ότι για να αντικατασταθεί το τζάμι, χρειάστηκε να επιληφθούν οι ίδιοι οι δάσκαλοι, καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμο κονδύλι για καθημερινές ανάγκες που προκύπτουν.
Μετάθεση ευθυνών
Στην περίπτωση πάλι του Δημοτικού στου Γκύζη, η Ν. Πολίτη καταγράφει το πρωτοφανές να αρνείται η Σχολική Επιτροπή της 7ης Κοινότητας (μέσω της οποίας γινόταν η κατανομή δαπανών) εννέα αιτήματα σχολικών μονάδων. Ενώ έφτασε στο σημείο να ζητήσει από το 107ο Δημοτικό Σχολείο, αν θέλει να φτιάξει ράμπα ΑμεΑ, να χρησιμοποιήσει χρήματα από τα πενιχρά ταμειακά διαθέσιμα του σχολείου.
Στο μεταξύ, την ίδια ώρα που η επικεφαλής της επιτροπής και μέλος της παράταξης Μπακογιάννη έκλεινε τα μάτια σε μια αυτονόητη διεκδίκηση πρόσβασης, ο δήμος διαφήμιζε πρόγραμμα για τη... «δημιουργία υποδομών και κατασκευές για την προσβασιμότητα και εξυπηρέτηση ΑμεΑ στις σχολικές μονάδες του Δήμου Αθηναίων» (!).
Ένα παιδί που σπάει το πόδι του δεν μπορεί να πάει σχολείο
Καθότι παλιά και με σκάλες, τα σχολεία του κέντρου αποτελούν ακόμα ένα αποκλεισμένο σημείο στην πόλη για τους ανάπηρους. Η πρόεδρος της Ένωσης Γονέων στην 1η Δημοτική Κοινότητα Χρυσούλα Παπαγεωργίου επισημαίνει πως κανένα σχολείο δεν διαθέτει υποδομές πρόσβασης. Ούτε καν τις στοιχειώδεις ράμπες. Θυμάται, μάλιστα, περιστατικό στο 36ο Δημοτικό στα Εξάρχεια όπου εικαστικός με αναπηρία έφυγε από το σχολείο γιατί δεν μπορούσε να μπει. Ακόμη όμως κι ένα σύνηθες ατύχημα μπορεί να καταστήσει απαγορευτική την πρόσβαση. «Αν σε ένα παιδί συμβεί ένα ατύχημα και σπάσει το πόδι του, δεν μπορεί να πάει σχολείο».
Ταυτόχρονα, τα σχολεία μπορεί να εξελιχθούν και σε παγίδες για εκείνους που καταφέρνουν να πάνε. «Σε πολλά από αυτά δεν υπάρχουν αντισεισμική θωράκιση και πυρασφάλεια. Και μάλιστα έχει βγάλει μια εγκύκλιο το υπουργείο Παιδείας με την οποία ζητάει από τους ίδιους τους δασκάλους να ελέγξουν τους τοίχους για να κρίνουν αν οι ρωγμές είναι επικίνδυνες».
Η Χ. Παπαγεωργίου τονίζει ότι, εκτός από τις θεμελιώδεις παρεμβάσεις που χρειάζονται για να γίνουν τα σχολεία στοιχειωδώς προσβάσιμα, για να μπορούν να είναι ταυτόχρονα και ασφαλή χρειάζεται να υπάρξει κι ένα άλλο μοντέλο συντήρησης με μόνιμο προσωπικό. «Τώρα τα πάντα δίνονται σε εργολάβους. Ακόμη κι αν γίνουν επισκευές που χρειάζονται, επειδή ακριβώς δεν υπάρχει κάποιος να συντηρήσει τις υποδομές, προκύπτει πάλι ζήτημα».
Με το άγχος μέχρι να γίνει το επόμενο ατύχημα
Η μόνη τάξη που έχουν γνωρίσει παιδιά στα Πατήσια και στους Αμπελόκηπους μέχρι να πάνε στην Πρώτη Δημοτικού «είναι ένα τσίγκινο κουτί», όπως προσδιορίζει τα κοντέινερ όπου κάνουν μάθημα η νηπιαγωγός Δήμητρα Τάσσου. Τοποθετήθηκαν όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του νέου νόμου για τη δίχρονη προσχολική αγωγή και σήμερα φτάνουν να συμπληρώσουν τα τέσσερα χρόνια λειτουργίας.
Η διαφορά με μια κανονική σχολική τάξη εντοπίζεται ακόμη και σε βασικές υποδομές, όπως μια βρύση. Στο σχολείο που διδάσκει, το παράρτημα του 6ου Ειδικού Νηπιαγωγείου στην οδό Ιακωβάτων, ακόμη και ο σωλήνας από κάτω είναι πλαστικός αντί μεταλλικός. «Τον σπρώχνεις με το χέρι και διαλύεται. Τον έχουμε φτιάξει ήδη δύο φορές». Έχοντας συνολική εικόνα και ως πρόεδρος του σωματείου «Αριστοτέλης» σε Δημοτικά και Νηπιαγωγεία, θυμάται επίσης ότι «τα πρώτα δύο χρόνια συναδέλφισσες στο 153ο και 154ο Νηπιαγωγείο (Κάτω Πατήσια) δεν μπορούσαν να κρεμάσουν τίποτα στους τοίχους παρά μόνο με σελοτέιπ, γιατί θέλει ειδικό τρόπο να τρυπηθεί ένας τσίγκινος τοίχος». Τα κοντέινερ επίσης πλημμυρίζουν στις βροχές. «Δεν φτάνει το νερό μέχρι τον λαιμό, αλλά μπαίνει μέσα στις αίθουσες είτε από τις ενώσεις στους τοίχους είτε από κάτω, από την πόρτα». Από τον δήμο παρέχονται τα ελάχιστα. Ακόμη και τα παιχνίδια είναι από χαρτόκουτα. Το βασικό πρόβλημα όμως για ένα Ειδικό Νηπιαγωγείο που στεγάζεται σε κοντέινερ είναι ότι δεν υπάρχει χώρος για συνεδρίες. Εκεί που τρώνε, εκεί κάνουν και λογοθεραπεία ή εργοθεραπεία».
Η λογική «ότι μπήκε ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας δεν είναι λύση». Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τα κοντέινερ, αλλά και για κτήρια που κατασκευάστηκαν για άλλο σκοπό σε μια άλλη εποχή, όπως εκείνο που στεγάζει στον Κολωνό το 39ο και 125ο Νηπιαγωγείο και ανεγέρθηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου. «Είναι αίθουσες ακατάλληλες για παιδιά τόσο μικρής ηλικίας» μας λέει εκπαιδευτικός του σχολείου. «Είναι ένα παλιό κτήριο που έχει... ξύλινα κουφώματα, δεν έχει κεντρική θέρμανση. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια δεν είχε ούτε air condition, οπότε ήμασταν με κάποια καλοριφέρ λαδιού τα οποία, λόγω της παλαιότητας του κτηρίου, με το που ανάβαμε δύο ή τρία έπεφτε κατευθείαν το ρεύμα».
Ταυτόχρονα, υπάρχει διαρκώς η αγωνία για κάποιον τραυματισμό, καθώς «οι τρεις από τις τέσσερις αίθουσες διδασκαλίας βρίσκονται στον πρώτο όροφο, που αυτό σημαίνει ότι παιδιά ηλικίας 4 έως 6 ετών υποχρεώνονται να ανεβοκατεβαίνουν τη σκάλα γιατί οι τουαλέτες βρίσκονται εκτός κτηρίου». Παιδιά με αναπηρικό αμαξίδιο δεν κατάφεραν να γραφτούν ποτέ «γιατί δεν έμπαινε ράμπα ούτε σε σκάλα με τρία σκαλοπάτια». Ενώ πολυτέλεια αποτελεί ακόμη και το χαρτί υγείας. «Πρέπει είτε να ζητήσουμε από τους γονείς είτε να βρούμε κάποιον άλλο τρόπο για να πάρουμε».
