Κάνα χρόνο τώρα ο κόσμος στα Εξάρχεια κουτουλάει από τη μία λαμαρίνα στην άλλη. Από τη μία, το σχέδιο να γίνει η κεντρική πλατεία σώνει και ντε σταθμός του μετρό. Από την άλλη, να γίνει ο Λόφος του Στρέφη μια μεγάλη αυλή για τα διαμερίσματα του Airbnb. Κι όταν πάλι τα βήματα του Εξαρχειώτη δεν πέφτουν πάνω σε περιφράξεις, καταλήγουν σε γαλόνια. Όλη η περιοχή ένα φρούριο, όπου δεν προστατεύονται εκείνοι που είναι μέσα, αλλά μ’ όποιον τρόπο γίνεται πιέζονται να πεταχτούν από το παράθυρο του πύργου.
Η καθημερινότητα για τα Εξάρχεια έχει ένα βάρος που δεν υπήρχε παλιότερα. Έχει το βάρος από τις αρβύλες δεκάδων αστυνομικών. Το βάρος από το βλέμμα που ελέγχει τον διερχόμενο με βάση τα τετριμμένα στερεότυπα: τα μαλλιά, την μπλούζα που φοράει, τα σκουλαρίκια, τη συμμετοχή ίσως σε κάποια πορεία παλιότερα. Έχει το βάρος από τις τσιμεντένιες βάσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται τα συρματοπλέγματα που κλείνουν τον ελεύθερο χώρο. Κι ακόμη περισσότερο έχει το βάρος του αποκλεισμού. Ο Εξαρχειώτης, τώρα στη ζέστη, στερείται την επιλογή να σταθεί κάτω από τη σκιά ενός δέντρου. Το βλέπει, είναι εκεί, αλλά μεσολαβούν μια ασπίδα και μια λαμαρίνα για να το προσεγγίσει. Μια πράξη βίας, αν πράγματι το επιχειρήσει, από τον αστυνομικό που έχει εντολή (αλλά και βούληση συχνά) να χρησιμοποιήσει το κλομπ.
Κοστίζει περισσότερο η λαμαρίνα από μια ανθρώπινη ζωή;
Με τα δικά της λόγια η Ανοιχτή Συνέλευση «Όχι μετρό στην πλατεία Εξαρχείων» περιγράφει τη νέα κανονικότητα που έχει επιβληθεί ως εξής: «Λαμαρίνες, ΟΠΚΕ, ΔΡΑΣΗ, ΔΙΑΣ, αντιτρομοκρατική, drone. Είναι παντού και μας παρακολουθούν καθόλου διακριτικά. Έξω από την πόρτα μας, στην πλατεία, στον λόφο, έξω από τα σινεμά μας, μπροστά στα στέκια μας. Χαϊδεύουν τα όπλα τους, κλείνουν τον δρόμο, ξηλώνουν τα πανό και τις αφίσες μας, ξέρουν πριν από εμάς για εμάς τι θα κάνουμε.
Η ΕΛ.ΑΣ. είναι ειδικά εκπαιδευμένη για εμάς, τους επικίνδυνους κατοίκους και θαμώνες των Εξαρχείων. Για φασίστες που διασχίζουν τη μισή χώρα για να σκοτώσουν δεν έχουν εκπαίδευση, δεν έχουν αντανακλαστικά, δεν έχουν την απαιτούμενη προσοχή ή έχουν το κεφάλι τους ήσυχο ως ομοϊδεάτες. Κοστίζει περισσότερο η λαμαρίνα από μια ανθρώπινη ζωή; Ίσως και ναι. Το σίγουρο είναι ότι πληρώνει».
Τα λόγια αυτά ακούστηκαν σε όλη τη γειτονιά το απόγευμα της Τετάρτης, όταν συμπληρωνόταν ένας χρόνος από την αστυνομική εισβολή και την περίφραξη της πλατείας για την κατασκευή σταθμού του μετρό. Οι κάτοικοι πραγματοποίησαν ξανά κινητοποίηση. Και από τη μικροφωνική που είχαν στήσει ακούστηκαν ακόμη κάποια λόγια: «Αύγουστος 2023. Η πλατεία είναι εδώ, τα δέντρα της είναι εδώ, μα πάνω από όλα είμαστε εμείς εδώ».
Αυτή είναι μία νίκη. Όσο κι αν δεν της φαίνεται. Που ίσως όμως και να της φαίνεται. Τα πλατάνια, οι κουτσουπιές και τα υπόλοιπα δέντρα της πλατείας φτάνουν ψηλότερα από την περίφραξη. Και μπορεί να μην είναι προσβάσιμος ο κορμός τους για τον περαστικό, είναι όμως τα κλαδιά τους για τα πουλιά. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν έχουν κοπεί. Ο αγώνας, δηλαδή, έχει «αντικείμενο». Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η Ανοιχτή Συνέλευση τονίζει ότι η 9η Αυγούστου δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ούτε ως επέτειος ούτε ως μνημόσυνο: «Η 9η Αυγούστου είναι το αποτέλεσμα της αντίστασης των κατοίκων και της αποτυχίας της κυβέρνησης να προχωρήσει σε ένα έργο που η πολυδιαφημιζόμενη χρησιμότητά του απέχει χιλιόμετρα από την πραγματικότητα. Ένα έργο που αν δεν υπήρχαν αντιδράσεις, θα προχωρούσε χωρίς κανέναν έλεγχο, χωρίς καμία τυπική μελέτη, μετατρέποντας την πλατεία σε κρανίου τόπο με συνοπτικές διαδικασίες, όπως έγινε στα άλλα εργοτάξια».
Οι παραπάνω δεν είναι κουβέντες του αέρα. Το κίνημα έχει αναδείξει, με τη συμμετοχή ειδικών και επιστημόνων, μια διαφορετική πραγματικότητα από αυτή που διαφημίζεται. Και ποια είναι αυτή; «Η απουσία περιβαλλοντικής και υδραυλικής μελέτης, η ανύπαρκτη πρόβλεψη για τη στατικότητα των κτιρίων πέριξ της πλατείας, τα αόρατα μέτρα αντιθορυβικής προστασίας, το ανύπαρκτο σχέδιο διαχείρισης εργοταξίου σε περίπτωση έκτακτου κινδύνου, η ακαταλληλότητα της μικρής αυτής πλατείας για την κατασκευή ενός τέτοιου σταθμού μετρό».
«Είμαστε εδώ και θα πάρουμε την πλατεία πίσω»
Με συνθήματα που συμπύκνωναν μια πραγματικότητα στην οποία εναντιώνονται εκατοντάδες κάτοικοι και μέλη της συνέλευσης πραγματοποίησαν πορεία γύρω από την πλατεία και μέσα στη γειτονιά. Στάθηκαν πίσω από πανό με το οποίο υπενθύμιζαν ότι «είμαστε εδώ, θα πάρουμε την πλατεία πίσω» και φώναζαν συνθήματα, όπως «Πλατεία - Στρέφης - Πολυτεχνείο, τα Εξάρχεια δεν μπαίνουν σε μουσείο», στη λογική ότι τα Εξάρχεια δεν θα μετατραπούν από γειτονιά σε περιοχή αξιοθέατο.
Πάνω από το ύψος των διαδηλωτών βρίσκονταν σταθερά οι «Τρεις έρωτες». Για την ακρίβεια, απομιμήσεις του αγάλματος που υπήρχε στο κέντρο της πλατείας και ξηλώθηκε για να ξεκινήσουν τα έργα. Τα έργα δεν ξεκίνησαν και οι «Τρεις έρωτες», κούκλες που αιωρούνταν χάρη σε σχοινιά και δοκάρια, ζητούσαν την επιστροφή τους. Κι ως οι μόνοι που έφταναν να κοιτάξουν μέσα από την περίφραξη χτυπούσαν επίμονα λαμαρίνες και συρματοπλέγματα για να μπουν εκεί όπου ανήκουν. «Είμαστε εδώ και θα πάρουμε την πλατεία πίσω».
