Ενα από τα επιχειρήματα που επικαλέστηκε ο δικηγόρος της οικογένειας που κατήγγειλε την προβολή της ταινίας «Αγόρια στο ντους» ήταν ότι το παιδί επιστρέφοντας σπίτι, βρισκόταν σε μια άθλια κατάσταση και άρχισε να κάνει εμετούς. Το μήνυμα που μεταδόθηκε πανελλαδικά, με τον δικηγόρο να φιλοξενείται σε σειρά από εκπομπές της τηλεόρασης, ήταν ότι μετά την προβολή της ταινίας στην τάξη το παιδί «αρρώστησε».
Από την άλλη, ο δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης του ΛΟΑΤΚΙ+ περιοδικού Antivirus Βασίλης Θανόπουλος κατέθεσε μια διαφορετική εμπειρία από τη ζωή του. «Κάθε μέρα εκατοντάδες παιδιά σε αυτή τη χώρα επιστρέφουν στο σπίτι τους σε άθλια ψυχολογική κατάσταση, άρρωστα και κάνοντας εμετό. Κάποια από αυτά έχουν σημάδια, μώλωπες και τα μάτια τους είναι πλημμυρισμένα από φόβο [...] Κάθε μέρα εκατοντάδες παιδιά υποφέρουν επειδή κάποιοι έχουν αποφασίσει ότι το να είσαι ΛΟΑΤΚΙ+ είναι μη φυσιολογικό, είναι αμαρτία» έγραψε στην ανάρτησή του στα social media.
Με αφετηρία τη διαπίστωση του Β. Θανόπουλου, επιχειρήσαμε να πιάσουμε την υπόθεση από την ανάποδη. Να έρθουμε σε επαφή με τις τραυματικές ιστορίες ΛΟΑΤΚΙ ατόμων λόγω κακοποιητικών συμπεριφορών που βίωναν στο σχολείο. Πώς, δηλαδή, ακριβώς λόγω της έλλειψης διαπαιδαγώγησης, κάποια παιδιά γυρνούσαν στο σπίτι τους κι έκαναν εμετό εξαιτίας όσων είχαν υποστεί λεκτικά και σωματικά και όχι επειδή απλά είδαν ένα φιλμάκι, το οποίο στο κάτω-κάτω δεν έχει σκοπό να φέρει περισσότερο κακό, αλλά περισσότερη ειρήνη στη σχολική αίθουσα.
Συνάντησα τρεις γκέι άντρες οι οποίοι έχουν υποφέρει πολύ κατά την παιδική και εφηβική τους ηλικία. Τον Α., που είναι σήμερα 47 ετών και δουλεύει ως βιβλιοθηκονόμος. Τον Ε., που είναι σήμερα 44 ετών και δουλεύει ως αργυροχρυσοχόος. Και τον Ν., που είναι σχεδόν 40 ετών και εργάζεται ως δάσκαλος σε Δημοτικό σχολείο. Όταν ολοκλήρωσαν τις διηγήσεις τους, παραδέχτηκαν ότι δεν ήταν πάντοτε εύκολο να μιλήσουν. «Αυτά που είπαμε τώρα τα έχουμε πει ξανά και με κλάμα, και με πόνο». Και σήμερα η ζωή τους έχει μια κανονική καθημερινότητα. Δεν σηκώνονται από το κρεβάτι μ’ ένα σφίξιμο στην καρδιά, όπως όταν πήγαιναν στο σχολείο. Και νιώθουν ασφαλείς γνωρίζοντας ότι έχουν ο ένας τον άλλον. Δεν ήταν όμως πάντα έτσι.
«Άσ’ το, αυτό είναι για άντρες»
Ο Α. θυμάται τον εαυτό του «ως ένα παιδί, το οποίο από τη μία ήταν πάρα πολύ εξωστρεφές, πολύ ζωντανό και από την άλλη υπερευαίσθητο. Οπότε έπιανα όλα τα μηνύματα του κύκλου. Στο Δημοτικό δεχόμουν μπούλινγκ γιατί ήμουν κι ένα παιδί πιο θηλυπρεπές απ’ το “κανονικό”, μέχρι και το τέλος του Γυμνασίου. Η φωνή μου άργησε να γίνει από παιδική πιο βαριά, ενώ άργησα και να ψηλώσω. Ξέρεις ότι είσαι διαφορετικό παιδί, ξέρεις ότι είσαι αποκλεισμένο παιδί».
Το εντυπωσιακό είναι ότι το μπούλινγκ προερχόταν και από ένα παιδί με το οποίο είχαν έρθει πιο κοντά. «Η πρώτη επαφή με ένα άλλο αγόρι έγινε στο Δημοτικό. Ήταν με έναν συμμαθητή με τον οποίο πηγαίναμε στις τούρκικες τουαλέτες και αναπαραγάγαμε τις κινήσεις που βλέπαμε ο καθένας στο σπίτι του από τους γονείς του. Οπότε ένιωθα μόνος, αλλά δεν ήμουν ο μόνος. Εκείνο μετά μου έκανε μπούλινγκ με τα άλλα τα αγόρια, γιατί έπρεπε να ευθυγραμμιστεί με την κοινότητα τη στρέιτ. Εγώ το δεχόμουν. Δεν τον απειλούσα. Και γιατί δεν είχα τα κότσια. Και γιατί ένιωθα ότι θα επαναλαμβανόταν αυτή η απελευθέρωση».
Αργότερα, στο Γυμνάσιο, αντιμετώπισε μειωτικές συμπεριφορές και από καθηγητές. «Θέλαμε να αλλάξουμε από τη μία τάξη στην άλλη και κουβαλάγαμε τα θρανία. Εγώ στα 14 είχα ύψος 1.55. Μετά δυσκολίας μανουβράριζα τον εαυτό μου, πού να σηκώσω και θρανίο. Και θυμάμαι, είχα πάει να πάρω θρανίο και σε κάθε πέντε εκατοστά σκόνταφτα. Μα το ένα πόδι έβρισκε μα το άλλο. Δεν το έκανα καλά. Κι έρχεται και μου λέει ένας καθηγητής “άσ’ το, αυτό είναι για άντρες”. Θεωρούνταν μάλιστα και προοδευτικός...».
Δεν ήταν το φιλί το θέμα
Δεν θα τους ενοχλούσε αν το φιλί ήταν από ένα αγοράκι σε ένα κοριτσάκι, λέει ο Ν., δάσκαλος ο ίδιος σήμερα. Τους ενοχλεί επειδή «ήταν ένα φιλί μεταξύ δύο αγοριών, ήταν καθαρά ομοφοβικό αντανακλαστικό. Δεν ήταν το φιλί ως πράξη. Φιλιά βλέπουν στην τηλεόραση ή σε ταινίες άπειρα. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα. Η προβολή της πράξης του φιλιού. Είναι ότι ήταν του ίδιου φύλου».
Τι είδους εμετός
Μετά, κάτι που δεν έχει προσδιοριστεί, παρατηρεί ο Ν., είναι αν ο εμετός του παιδιού προήλθε από αηδία ή από φόβο. «Οι γονείς μεταφράζουν τον εμετό σαν αηδία ή αποστροφή. Γιατί οι ίδιοι ταυτίζονται με την αποστροφή. Το ίδιο όμως το παιδί δεν ξέρουμε γιατί ένιωσε έτσι».
Παράλληλες ζωές
«Φίλος μου που ζει στην Πάτρα, παντρεμένος επί σειρά ετών, με δύο γιους 25 και 27 ετών, αποκάλυψε στη γυναίκα του και στα παιδιά του μετά από χρόνια ότι θέλει τον Μάριο. Αλλά το είπε. Και το αποδέχτηκαν μια χαρά» συνεχίζει ο Ν, αφήνοντας όμως κι έναν βαριαστεναγμό. «Έφτασε όμως 55 χρόνων. Έχασε μια ζωή ολόκληρη αυτός ο άνθρωπος. Αυτή τη ζωή διεκδικούμε ομοφυλόφιλοι/ες να μην χάσουμε».
Κουβαλώντας τον σταυρό της μοναχικότητας και των ενοχών
«Το “Shower Boys” είναι ένα σουηδικό φιλμ μικρού μήκους για δύο αγόρια, τον Νόελ και τον Βίγκο, που εξερευνούν και προκαλούν ο καθένας τα όρια του άλλου και την αρρενωπότητα, επιχειρώντας να ανακαλύψουν τι σε κάνει πραγματικό άντρα» λέει κατά την εισαγωγή της ταινίας, διάρκειας 9 λεπτών, ο σκηνοθέτης της Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ. Πλέον, σε αυτή την περιγραφή προκύπτει η ανάγκη να προσθέσουμε ότι το «Shower Boys» είναι ένα σουηδικό μικρού μήκους φιλμ, το οποίο δεν είναι ερωτικού περιεχομένου, όπως ισχυρίστηκαν οικογένεια και αρκετά ΜΜΕ, αλλά έχει μια απόλυτα προφανή παιδαγωγική αξία.
Spoiler
Το ταινιάκι ξεκινά και τελειώνει με ένα τηλεφώνημα. Γίνεται από τον πατέρα του ενός δωδεκάχρονου στον πατέρα του άλλου. Με ανήσυχο τόνο ο ένας γονιός ενημερώνει τον άλλο ότι «τσάκωσε» τα δύο παιδιά μαζί στο ντους του σπιτιού της οικογένειας, ενώ νωρίτερα είχαν μπει μαζί και σε δωμάτιο με σάουνα όπου δόθηκε το επίμαχο φιλί. (Εν τω μεταξύ τα παιδιά απλώς έκαναν ντους με τα μαγιό τους μετά από προπόνηση με την ομάδα χόκεϊ. Και το φιλί που έδωσαν ήταν με κλειστά τα χείλη, σε μια προσπάθεια να καταλάβει πώς είναι να φιλάς το ένα που δεν είχε ξαναφιλήσει στη ζωή του).
«Νομίζω ότι είναι ένα θέμα που αφορά τα ίδια. Δεν βλέπω πού είναι στην πραγματικότητα το πρόβλημα» απάντησε ο πατέρας ο οποίος δέχτηκε την κλήση. «Ναι, αλλά είναι ένα ζήτημα να παίζουν δύο αγόρια μαζί με αυτό τον τρόπο» επέμεινε εκείνος που κάλεσε. «Καταλαβαίνω τι σκέφτεσαι, αλλά δεν συμφωνώ μαζί σου, επομένως θα ήταν καλύτερο να ολοκληρώσουμε τη συζήτηση εδώ». Ήταν σαν να διεξάγεται ένα διάλογος μεταξύ συντήρησης και προόδου, με την πρόοδο όμως να έχει τον τελευταίο λόγο.
«Εγώ νομίζω ότι ζήλεψα κάπως που μια δασκάλα έδειξε ένα τέτοιο φιλμ στα παιδιά, γιατί εμείς δεν το είχαμε αυτό. Υπήρχε μια μοναχικότητα σε αυτό που ένιωθες» λέει ο Ε. Γιατί, όπως εξηγεί, «η μη εκφραστικότητα δεν βοηθάει στο να πει το παιδί τι του συμβαίνει. Δεν μπορεί να μοιραστεί ούτε τη χαρά του ούτε τη θλίψη του ούτε τον θυμό του και ζει έναν αγώνα, μια πάλη μέσα του που δεν προχωράει».
Πέρα όμως από την καταπίεση που αισθάνονται τα ομοφυλόφιλα αγοράκια ή κοριτσάκια να ζήσουν τα δικά τους αθώα παιδικά συναισθήματα (ή τα παιδιά που απλά δεν αισθάνονται άνετα με τα συνήθη πρότυπα για το αρσενικό ή το θηλυκό), φτάνουν και στο σημείο να αποκρύπτουν ακόμη και πράξεις που τους έβλαψαν πολύ σοβαρά. Ο Ε. δεν είχε αισθανθεί ότι μπορούσε να μοιράζεται ελεύθερα όσα ένιωθε ή βίωνε στο σπίτι όπου μεγάλωσε στην επαρχία. Με αποτέλεσμα να αποκρύψει και τη σεξουαλική κακοποίηση που υπέστη.
«Συνέβη στα 8 με 10 μου από τον νονό μου, αδελφικό φίλο του πατέρα μου. Δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς ηλικία, έχει σβήσει από τη μνήμη μου. Αυτή η κακοποίηση νομίζω ότι έχει παίξει καθοριστικότατο ρόλο στη μετέπειτα ζωή μου, στο μη μιλάς. “Πάψε να μιλάς” ήταν η εντολή. “Πάψε, μην μιλάς, θα μας ακούσουν”. Οπότε αυτό καθόρισε όλη μου τη ζωή. Πάρα πολλή ενοχή. Πάρα πολλή ευθύνη. Πάρα πολύ βάρος όλο αυτό. Έγινε μια φορά σ’ εκείνη την ηλικία κι άλλη μία φορά στα 15 από τον ίδιο άνθρωπο».
Σε ρόλους που δεν ήταν ο εαυτός του
Η έλλειψη πληροφοριών ή συζητήσεων όπως αυτές που ανοίγει η ταινία προκαλούσε μεγάλη νευρικότητα στον Ν. «Θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα, ακόμη και ασυνείδητα, να ρέπει προς το αρσενικό. Αυτό μου δημιουργούσε όμως τρομερό άγχος και με έβαζε να παίζω τους πιο αρσενικούς ρόλους. Δηλαδή όλα τα κοριτσάκια ήθελαν να είμαι ο μπαμπάς στα κουζινικά. Να είμαι ο μπαμπάς στο παιχνίδι με τις κούκλες, ενώ ήθελα να παίξω με τις κούκλες. Και πρόσεξε τι έκανα: δεν έπαιζα το φροντιστικό κομμάτι. Το να αλλάξω το μωρό. Να αλλάξω το φόρεμα της κούκλας. Από ενοχές! Έπαιζα τον μπαμπά κι όλες ήταν οι γυναίκες μου».
Το αποτέλεσμα ήταν να νιώθει αφόρητη μοναξιά, καθώς δεν γνώριζε αν αισθάνεται κάποιος άλλος όπως εκείνος. «Μπορεί να είχα κι άλλους γκέι συμμαθητές και να ένιωθαν κι εκείνοι μόνοι. Δεν μπορεί στα 200 αγόρια στο σχολείο μου να ήμουν μόνος μου».
Ως δάσκαλος σήμερα, καταλαβαίνει πολύ καλά τι σημαίνει η έλλειψη καθοδήγησης και προσπαθεί να βοηθήσει. «Στο σχολείο μου υπάρχει η περίπτωση ενός κοριτσιού, το οποίο ποτέ του δεν επέλεγε το συνηθισμένο ντύσιμο. Φτάνει 40 βαθμούς τον Ιούνιο και δεν βγάζει το φούτερ της γιατί δεν θέλει να δείχνει το σώμα της. Υπάρχει δυσφορία φύλου. Δεν συμμετέχει ποτέ σε παραδοσιακές γιορτές όπου οι γονείς επιμένουν να φορέσουν τα παιδιά τους παραδοσιακές φορεσιές. Προσπαθούσαμε να τους εξηγήσουμε κι εγώ κι ένας ακόμη συνάδελφος, “μην βάζετε τα παιδιά σε αυτή τη διαδικασία, υπάρχει αυτό το άτομο μέσα στην τάξη. Μη το φέρνετε σε δύσκολη θέση”. Ευτυχώς το λύσαμε».
Κάθε μέρα ζούσα με τον εκφοβισμό και τα ομοφοβικά αστειάκια
Του Βασίλη Θανόπουλου*
Τα περισσότερα τραύματα (ως ΛΟΑΤΚΙ+) τα κουβαλάμε από την οικογένειά μας. Στη δική μου, ωστόσο, περίπτωση κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Στο σχολείο τα απέκτησα, όπου ο εκφοβισμός και τα ομοφοβικά αστειάκια ήταν για χρόνια η καθημερινότητά μου. Και τι δεν θα έδινα αν έστω και ένας δάσκαλος ή μία δασκάλα τότε προσπαθούσε να το αλλάξει αυτό. Μας μιλούσε ή έστω μας έδειχνε κάποια ταινία κάνοντάς μας να καταλάβουμε ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα από αυτά που μας μαθαίνουν ως «φυσιολογικά». Δεν ξέρω αν αυτό θα ήταν αρκετό για να μειωθεί ο εκφοβισμός που δεχόμουν. Σίγουρα όμως εγώ θα ήμουν πιο ενδυναμωμένος. Γιατί κάποιος/α θα με είχε δει. Γιατί το σχολείο μου θα με είχε δει. Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε. Λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Τουλάχιστον, κάποιοι-κάποιες εκπαιδευτικοί προσπαθούν να μιλήσουν για τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα (παρά τις τρικλοποδιές του υπουργείου Παιδείας). «Δεν είναι αυτά τα πράγματα για παιδιά» φαίνεται να ακούν συχνά από έξαλλους γονείς. Βλακείες. «Δεν είναι αυτά τα πράγματα για ομο/τρανφοβικούς ανθρώπους», θα πω εγώ. Το σχολείο οφείλει να είναι συμπεριληπτικό και οι γονείς οφείλουν να το αποδεχτούν (κυρίως αν θέλουν να είναι καλοί γονείς).
* Δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης του περιοδικού Antivirus
