Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Ασπρόπυργος / Τριάντα τρία χρόνια σε προκάτ το σχολείο των Τσιγγάνων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ασπρόπυργος / Τριάντα τρία χρόνια σε προκάτ το σχολείο των Τσιγγάνων

Σχολείο-Ασπρόπυργος

Εβδομο (7ο) Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου. Το σχολείο των Τσιγγάνων. Σχολείο γκέτο για τα παιδιά εκείνα που ζουν στον συνοικισμό αλλά δεν μπορούν να εγγραφούν και να σμίξουν με τους Έλληνες συνομηλίκους τους στα άλλα έντεκα σχολεία της περιοχής. Η «καθαρότητα» των Ελλήνων με πρόσχημα τα γεωγραφικά όρια εγγραφής στο σχολείο προϋποθέτει «γκετοποίηση» των Τσιγγάνων.

Για να φτάσεις στο σχολείο διασχίζεις τις φαλακρές βουνοπλαγιές και τη Λεωφόρο του ΝΑΤΟ, περνάς ανάμεσα από εργοστάσια και αποθήκες που καταλήγουν σε ηλεκτροφόρα κάγκελα. Δεν αναρωτιέσαι γιατί, επειδή γνωρίζεις τη δημόσια αφήγηση «μα οι γύφτοι κλέβουν». Στην περιοχή ζούνε γύφτοι. Η περιοχή αυτή επελέγη για την «ανάπτυξη». Η βιομηχανική ζώνη μπερδεμένη με τον αστικό ιστό, γράφοντας η Πολιτεία τους περιβαλλοντικούς όρους δόμησης στα παλαιότερα των υποδημάτων της. Παράγκες, χαμόσπιτα από τσιμεντόλιθο και λαμαρίνες ανακατεμένα με τα μεγαθήρια εργοστάσια, ρούχα, κουβέρτες και κιλίμια απλωμένα στις αυλές, ελληνικές σημαίες να κυματίζουν στα κεραμίδια, δημόσια υπενθύμιση ότι είναι Έλληνες.

Ο δρόμος που οδηγεί στο 7ο Δημοτικό Σχολείο, κατ' ευφημισμόν άσφαλτος. Ξηλωμένος, φαγωμένος, γεμάτος λακκούβες, νερά και λάσπες, άλλη μια δημόσια υπενθύμιση, ότι η κοινωνία είναι ταξική. Σκουπίδια παντού πεταμένα, κάδοι υπερχειλισμένοι, μαύρος τόπος όχι μόνο από τη συννεφιά αλλά και από τα αποκαΐδια που είναι διάσπαρτα. Καπνοί ανάμεσα στα πλίνθινα σπίτια, λάστιχα καμένα και αγροτικά αυτοκίνητα παρκαρισμένα σε ανοίγματα που η Πολιτεία τα βάφτισε δρόμους. «Θέλω να φύγω από τον Ασπρόπυργο, να πάω στην Αθήνα. Θέλω να ζήσω σε μια καθαρή ατμόσφαιρα. Εδώ παντού έχει σκουπίδια, μυρίζει καμένο λάστιχο. Μακάρι να γίνω τεχνίτης για αυτοκίνητα και να πάω στην πόλη», το παράπονο και το όνειρο ταυτόχρονα του 12χρονου Σπύρου, που τελειώνει φέτος το Δημοτικό και σκέφτεται να συνεχίσει και στο Γυμνάσιο. Από τους ελάχιστους που έχουν όνειρα.

Δεκαοκτώ προκάτ χαμηλοτάβανες τάξεις φιλοξενούν από το 1991 το σχολείο των Τσιγγάνων. Τριαντα τρία χρόνια μετά, κανείς δεν σκέφτεται να χτίσει ένα κανονικό σχολείο. Εξάλλου οι Τσιγγάνοι, οι γύφτοι, οι Ρομά δεν είναι «κανονικοί» για την Πολιτεία. Γι’ αυτό μπορεί ο κάθε αστυνομικός να δολοφονεί τον κάθε Σαμπάνη και Φραγκούλη ατιμώρητα. Η ζωή του Σαμπάνη και του Φραγκούλη δεν αξίζει όσο των γηγενών συνομηλίκων τους. Η υποχρεωτικότητα της 12ετούς εκπαίδευσης δεν αφορά τους Τσιγγάνους. Ελάχιστοι φοιτούν στο Γυμνάσιο και το Λύκειο. Από τους τελειόφοιτους λιγότεροι από μισοί εγγράφονται στο Γυμνάσιο και ελάχιστοι το ολοκληρώνουν. Μικρός αριθμός αγοριών συνεχίζει στα ΕΠΑ.Λ. Η μοίρα των κοριτσιών είναι ο γάμος στα 14 χρόνια τους. Για ΑΕΙ, κουβέντα. Η σχολική διαρροή στο Δημοτικό -όσων παιδιών φοιτούν- είναι μεγάλη. Στο 8% ανήλθε την περσινή χρονιά η σχολική διαρροή στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου, μετά από γιγάντιες προσπάθειες και εξωστρεφείς δράσεις των δασκάλων. Φέτος είναι εγγεγραμμένα 400 παιδιά. Ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτά αφορά Ελληνοπόντιους - παιδιά τρίτης γενιάς. Συνεχής είναι η μάχη των δασκάλων για να είναι παρόντα καθημερινά στο σχολείο. Από τα 25 παιδιά της Β' Δημοτικού στην τάξη συμμετέχουν καθημερινά περί τα 15 και από αυτά τα 5 είναι τα «μόνιμα».

Παιδιά-σχολείο

Υπερκινητικά, με δυσκολία συγκέντρωσης και παραμονής στην τάξη, με επιθετικότητα, ένταση, αναζητώντας προσχήματα για να βρίσκονται συνεχώς στο προαύλιο. Αυτό δημιουργεί δυσκολίες στη γνωστική διαδικασία. Οι γονείς δεν απαντούν στα κινητά τους, οι γονείς επικαλούνται χίλιους λόγους για την απουσία των παιδιών τους: δεν έχουν παπούτσια, δεν έχουν ρούχα, δεν έχουν τσάντες, δεν έχουν γραφική ύλη, η μεταφορά τους στο σχολείο, οι καιρικές συνθήκες, οι πλημμυρισμένες παράγκες, ο αέρας που τους χάλασε το τσαντίρι, οι συγγενείς που ήρθαν από άλλο μέρος της Ελλάδας, η ανάγκη να τους πάρουν μαζί τους για μεροκάματο.

Η ανάγκη της εκπαίδευσης των παιδιών τους είναι πλέον συνείδηση στους Τσιγγάνους. Όμως η έννοια της εκπαίδευσης εξαντλείται στην ανάγνωση και τη γραφή. Αυτά νομίζουν πως τους είναι μόνο αναγκαία στις καθημερινές τους συναλλαγές. Όχι η ακαδημαϊκή γνώση. Δύσκολο ένα Τσιγγανόπουλο να μελετήσει στο σπίτι του: πολλά τα άλλα παιδιά, ένα δωμάτιο για όλους, χωρίς θέρμανση, με κλεμμένο Ίντερνετ, χωρίς κάποιον από τους γονείς να γνωρίζει ελληνικά για να παράσχει βοήθεια. Τα Τσιγγανόπουλα δεν γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, γιατί στο σπίτι τους μιλούν τη γλώσσα ρομανί. Δεν ξέρουν το ελληνικό λεξιλόγιο, δεν ξέρουν να πιάσουν το μολύβι, δεν ξέρουν τι σημαίνει μπλοκ ζωγραφικής. Σκεφτείτε τον πανικό τους όταν καλούνται να παρακολουθήσουν ένα ωρολόγιο πρόγραμμα που τους επιβάλλει να μάθουν όχι μόνο ελληνικά, αλλά αγγλικά και μια δεύτερη ξένη γλώσσα. Χάος.

Μεγάλο έλλειμμα οι τάξεις υποδοχής

«Το μεγάλο μας έλλειμμα είναι οι τάξεις υποδοχής. Υπάρχει μόνο μία στο σχολείο μας, ενώ χρειάζονται τουλάχιστον τρεις. Η βιωματική ανάγκη λέει πως χρειάζονται δύο δάσκαλοι σε κάθε τάξη στην Α' και Β' Δημοτικού γιατί τα προβλήματα της γλώσσας είναι τεράστια. Και οι μαθητές είναι περίπου 30», η επισήμανση της διευθύντριας του σχολείου Ματίνας Βαβούλη, η οποία υπηρετεί σε αυτό το σχολείο 33 χρόνια και γνωρίζει τις ανάγκες του όσο κανείς άλλος. Φέτος εντάχθηκαν 16 παιδιά στην Ε' Δημοτικού, χωρίς να έχουν παρακολουθήσει τις προηγούμενες τάξεις. Τα κριτήρια είναι μόνο ηλικιακά, όχι γνωστικά. Δεδομένη η αποτυχία. Είτε γιατί ήρθαν οι γονείς τους στην περιοχή για πρώτη φορά είτε γιατί χώρισαν οι γονείς τους και μένουν με τους παππούδες. Άλλη κουλτούρα, πρόσθετα προβλήματα. Ευτυχώς, καθημερινά φτάνουν γεύματα στα παιδιά του σχολείου αυτού, τα οποία παίρνουν και στο σπίτι τους να τα μοιραστούν με την οικογένειά τους και με όσους έχουν ανάγκη από τροφή στον συνοικισμό. Έργο ΣΥΡΙΖΑ, υπογραφή Θεανώ Φωτίου.

Πολλές άγνωστες λέξεις για τα παιδιά που μένουν σε έναν έγκλειστο κόσμο

Δεν είναι μόνο η άγνοια της ελληνικής γλώσσας. Είναι και η άγνοια πολλών νοημάτων. Οι λέξεις δημοκρατία, δικαιοσύνη, δημαρχείο, Πολιτεία, ταχυδρομείο, αξίες είναι κενές περιεχομένου για τα Τσιγγανόπουλα. Χρειάζεται έμπνευση από την πλευρά του δασκάλου για να βρει τον τρόπο να τις διδάξει. Τα παιδιά αυτά δεν χρησιμοποιούν επίθετα στις περιγραφές τους, γι' αυτό και οι αφηγήσεις τους είναι ολιγόλογες και προβληματικές.

Προτιμούν να απαντούν με ένα «ναι» ή ένα «όχι» και παρακολουθούν άφωνα και με μάτια ορθάνοιχτα, επιχειρώντας να μεταφράσουν τα λόγια του δασκάλου. Οι λέξεις έχουν γι' αυτά πολλές φορές διαφορετικό περιεχόμενο. «Πήγες ποτέ στην Αθήνα;» ρωτάω τον Γιώργο και μου απαντά με χαρά «ναι», εννοώντας τα Λιόσια. «Έχετε παιδικό δωμάτιο;» ρωτάω την Μαρία και μου απαντά «βέβαια, κυρία, είμαστε εφτά αδέλφια και έχουμε δύο ολόκληρα κρεβάτια». «Θα ήθελες, Θεόφιλε, οι γονείς σου να έχουν μια σταθερή δουλειά και έναν μισθό;» ρωτώ έναν μαθητή που παρακολουθούσε σε διαδραστική οθόνη -δωρεά του Ιδρύματος Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος- το μάθημα των Γαλλικών. Και μου απαντά: «Μα έχει μισθό, κυρία», εννοώντας τα επιδόματα. «Μαρία, τι δώρο έγραψες να σου φέρει ο Άγιος Βασίλης;» ρωτάω ένα κοριτσάκι της Β' Δημοτικού. Με κοιτά με απορία, γιατί η λέξη δώρο είναι άγνωστη. Μετά την εξήγηση μου απαντά: «Βαμμένα νύχια, κυρία, αλλά ποιος είναι αυτός ο κύριος και τι σημαίνει γράμμα;». Η λέξη ταχυδρομείο γι’ αυτούς είναι ο χώρος που καταβάλλονται τα επιδόματα, όχι ο χώρος της αλληλογραφίας.

«Πήγες ποτέ διακοπές, Σπύρο;» ρωτώ έναν δεκάχρονο και μου απαντά: «Ναι, στο Μεσολόγγι για να μαζέψουμε ελιές με τους γονείς μου». Δουλειά και διακοπές, συγκεχυμένα στο μυαλό τους. «Πώς πάνε στο Μεσολόγγι;» η ερώτησή μου, που έμεινε αναπάντητη. Πολλές άγνωστες λέξεις, ένας άγνωστος κόσμος για τα παιδιά αυτά που θα παραμείνουν στον δικό τους «έγκλειστο κόσμο». Δεν έχουν όνειρα ή όνειρα που να ξεφεύγουν από τα όρια του καταυλισμού. Θέλω να γίνω οδηγός ταξί, νταλίκας, αστυνομικός, να δουλεύω σε συνεργείο, στα χωράφια. Μέχρι εκεί φτάνουν τα όνειρά τους. Μόνο ένα κορίτσι ονειρεύεται να γίνει γιατρός, «για να μην ταλαιπωρούμαστε τόσες ώρες στα νοσοκομεία».

Σχολείο-Παιδιά

Περιορισμένες οι εικόνες από τον έξω κόσμο

Τα σπίτια που μένουν τους φαντάζουν τέλεια. Έχουν ξυλόσομπα, κλεμμένο νερό, κάνουν μπάνιο σε αυτοσχέδιες μπανιέρες. Ε, δεν είναι και παράγκα, λένε με καμάρι. Άντε να προστεθεί καμιά πισίνα.

Είναι φανερό από τις επιθυμίες τους πως ακόμη και οι εικόνες του έξω κόσμου είναι περιορισμένες. Ότι βλέπουν στο tik tok. Δεν βλέπουν ταινίες, ούτε τηλεόραση. Τα tablet που τους έδωσαν ετεροχρονισμένα για τηλεκπαίδευση λειτουργούν με κλεμμένο Ιnternet, για να ακούνε μουσική στο youtube και να παρακολουθούν βιντεάκια στο tik tok.

Μύτες και αυτιά φαγωμένα από ποντίκια

Τρίτη πρωί. Η Τσιγγάνα μητέρα, με εισαγγελική παρότρυνση και απειλή να της αφαιρεθεί η γονική μέριμνα, φέρνει στο 7ο Δημοτικό Σχολείο στον Ασπρόπυργο τα τέσσερα παιδιά της που είναι μαθητές και κουβαλά στο καροτσάκι βρέφος ενός έτους, η μύτη του οποίου είναι φαγωμένη και καλυμμένη με άσπρη κρέμα. Η δασκάλα ξέρει ότι η πληγή είναι από ποντίκια. Επιμένει ότι πρέπει να επισκεφθεί τον γιατρό κατεπειγόντως. Ποιος την ακούει; Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπει αυτιά και μύτες παιδιών πληγωμένα από αρουραίους. Οι παράγκες και τα πλινθόσπιτα δεν εμποδίζουν τις νυχτερινές εφόδους των ποντικιών στα πρόσωπα των παιδιών. Οι κουρτίνες δεν είναι πόρτες να ασφαλίζουν και να αφήνουν έξω τους «εισβολείς». Αυτή η εικόνα είναι ντροπή για τον πολιτισμό μας. Από το 2017 έως και την πανδημία, η διευθύντρια του σχολείου μαζί με άλλες δασκάλες οργάνωναν επισκέψεις για καφέ στα σπίτια των μανάδων Τσιγγάνων. Κίνηση σημειολογική, ένδειξη σεβασμού και αποδοχής των Τσιγγάνων. Βρέθηκαν στον δικό τους χώρο, μαζί με άλλες γυναίκες του συνοικισμού, να τις πείσουν για τους κανόνες υγιεινής.

Στο παρελθόν οι δασκάλες κάθε πρωί έκοβαν τα νύχια των παιδιών και έπλεναν τα χέρια και τα πόδια τους. Τους μίλησαν για την ισότητα μεταξύ κοριτσιών και αγοριών, για τη χρησιμότητα που έχουν τα γράμματα και το σχολείο, για το πόσο ωφέλιμο θα ήταν να μην παντρεύονται από τα 15 τους χρόνια τα κορίτσια. Να τις πείσουν να μην κουβαλούν τα παιδιά στη δουλειά, αλλά να τα φέρνουν στο σχολείο. Μαθήματα συμβουλευτικής γιατί πολλά παιδιά μαζεύουν σίδερα, πηγαίνουν στη χωματερή για τη διαλογή των απορριμμάτων, συνοδεύουν τους γονείς τους στις λαϊκές. Όμως ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη...

Γι' αυτά τα μάτια είμαι εκεί

Της

Σταμάτας Βάβουλη*

Συχνά με ρωτούν τι είναι αυτό που με κρατάει τόσα χρόνια στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου. Μπορώ να πω δεκάδες πράγματα, μα ένα είναι το πιο σημαντικό: τα μάτια των παιδιών.

Σχολείο-Ασπρόπυργος

Είναι εκείνα τα χαμογελαστά και αστραφτερά μάτια που, καθώς τα κοιτάς, ξέρεις ότι αξίζουν και ο κόπος, και η αγωνία, και η ψυχική εξουθενωση. Είναι η περηφάνια που νικά τη ματαίωση όταν βλέπω την πρόοδό τους, τις κοινωνικές δεξιότητες που αναπτύσσουν καθώς και τη στάση τους απέναντι σε θέματα στα οποία η ρόμικη κοινότητα έχει παγιωμένες θέσεις, π.χ. ισότητα των φύλων, πρώιμοι γάμοι.

Είναι όμως κι εκείνα τα θλιμμένα μάτια... που γι’ αυτά πεισμώνεις και παλεύεις με θεούς και δαίμονες για να εξαφανίσεις αυτή τη θλίψη, αυτή τη μαυρίλα που δεν αξίζει σε κανένα παιδί. Και εδώ είναι η μεγάλη δυσκολία, γιατί δεν είναι μόνο η έλλειψη υλικών αγαθών (ρούχα, παπούτσια, γραφική ύλη) που την προκαλεί. Είναι οι συνθήκες ζωής. Είναι η παράγκα που έμεινε χωρίς σκεπή από τον αέρα ή πλημμύρισε από την καταιγίδα. Είναι η φτώχεια, που είναι αφόρητη - είναι αρκετά τα παιδιά που έρχονται στο σχολείο χωρίς να έχουν πάρει πρωινό και περιμένουν το μεσημέρι για το σχολικό γεύμα. Είναι το ακατανόητο για εμάς το εθιμικό δίκαιο των Ρομά, που επιτρέπει να εγκαταλείπουν οι γονείς τα παιδιά τους στον παππού και στη γιαγιά για να φτιάξουν νέες οικογένειες. Είναι η βία που βιώνουν τόσο μέσα στην οικογένεια όσο και εκτός από τις στερεότυπες αντιλήψεις για το γυφτάκι που κλέβει, που θα σε κολλήσει αρρώστιες, που, που, που…

Είναι η παραβατικότητα που ανατρέπει την ψυχοσύνθεσή τους και τα μετατρέπει σε ενήλικες που ζουν σε παιδικά σώματα.

Γι’ αυτά λοιπόν τα μάτια θα είμαι εκεί, προσπαθώντας να τους δώσω εφόδια και ευκαιρίες για να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να την κάνουν καλύτερη.

 

* H Σταμάτα Βάβουλη είναι διευθύντρια του 7ου Δημοτικού Σχολείου Ασπροπύργου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL