Οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για την ισότητα απαιτούν τη σύσταση εθνικών φορέων ισότητας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Τα εν λόγω θεσμικά όργανα έχουν καταστεί απαραίτητα και πολύτιμα για την προάσπιση της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων σε ατομικό επίπεδο και για την υιοθέτηση πολιτικών ισότητας από τις δημόσιες αρχές και τους ιδιωτικούς οργανισμούς.
Πολλά κράτη μέλη έχουν δώσει στους εθνικούς τους φορείς ισότητας, τη δυνατότητα να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο και να γίνουν σημαντικοί φορείς γνώσης και υποστήριξης για τις καταγγελίες διακρίσεων. Υπάρχουν πολλές ορθές πρακτικές, ωστόσο οι εθνικοί φορείς ισότητας στην ΕΕ χαρακτηρίζονται από μεγάλη πολυμορφία, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις να υπάρχει ανεπαρκής ανεξαρτησία και περιορισμένες εξουσίες. Αυτό οφείλεται στο ότι η ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία περιέχει ελάχιστα κριτήρια επάρκειας και ανεξαρτησίας των φορέων, χωρίς να καθορίζει πρότυπα.
Η κατάσταση αυτή έχει δημιουργήσει ανισότητες στον τρόπο στήριξης των θυμάτων ανάμεσα στα κράτη εντός της ΕΕ. Η οικοδόμηση μιας Ένωσης ισότητας σημαίνει ότι οι άνθρωποι σε όλα τα κράτη μέλη απολαμβάνουν ένα κοινό ελάχιστο επίπεδο προστασίας από τις διακρίσεις, με συγκρίσιμα δικαιώματα προσφυγής.
Μέσω μιας νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας που εγκρίθηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητάμε οι φορείς ισότητας να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους, να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επιβολή των κανόνων της ΕΕ για την ισότητα, να βοηθούν τα θύματα διακρίσεων να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες πρόληψης και προώθησης, να ευαισθητοποιούν για το δικαίωμα στις μη διακρίσεις και να καλλιεργούν τις γνώσεις και τις ικανότητες των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.
Αυτό είναι απαραίτητο, καθώς η αντίληψη περί επικράτησης διακρίσεων λόγω φυλετικής και εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας και ηλικίας είναι υψηλή και κυμαίνεται από 40% έως 59%. Οι περιορισμένες καταγγελίες περιστατικών διακρίσεων εξακολουθεί να αποτελεί ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα ενώ πολλά περιστατικά δεν γίνονται γνωστά.
Οι διακρίσεις έχουν κόστος για τα άτομα, την κοινωνία και την οικονομία. Με δεδομένες τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων αυτού, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις μακροχρόνιες προκλήσεις της συμμετοχής στην αγορά εργασίας των γυναικών, των ατόμων με αναπηρία, των Ρομά και όσων προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Η επίτευξη ισότητας στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων αποτελεί σημαντική ευκαιρία για βιώσιμη και συμπεριληπτική ανάπτυξη. Και η ενίσχυση των φορέων της ισότητας αποτελεί μέρος της λύσης.
Η προτεινόμενη νομοθεσία για τα πρότυπα που αφορούν τους φορείς ισότητας, την οποία μόλις δρομολόγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα βελτιώσει τον τρόπο λειτουργίας των φορέων, καθώς τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι φορείς ισότητας διαθέτουν ισχυρές εγγυήσεις ανεξαρτησίας, ότι λαμβάνουν επαρκή χρηματοδότηση και ότι διαθέτουν τις αναγκαίες εξουσίες για την αποτελεσματική παροχή βοήθειας στα θύματα διακρίσεων.
Η στήριξη των πολιτών που αντιμετωπίζουν διακρίσεις από τους φορείς της ισότητας πρέπει να αλλάξει σημαντικά προς το καλύτερο. Οι υπηρεσίες των φορέων ισότητας θα πρέπει να παρέχονται δωρεάν και να είναι προσβάσιμες από όλα τα θύματα ισότιμα και χωρίς εμπόδια.
Οι φορείς ισότητας θα πρέπει να παρέχουν, σε όλους τους καταγγέλλοντες και όλες τις καταγγέλλουσες, πληροφορίες και προκαταρκτική αξιολόγηση της υπόθεσής τους. Θα μπορούν να προτείνουν ορισμένους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισης των περιπτώσεων διακρίσεων, μεταξύ άλλων την επιδίωξη φιλικού διακανονισμού μεταξύ των μερών, την περαιτέρω διερεύνηση, την έκδοση γνωμοδοτήσεων ή δεσμευτικών αποφάσεων και την προσφυγή στο δικαστήριο.
Με τις προτάσεις μας, οι φορείς ισότητας θα μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην οικοδόμηση και την διάχυση της απαραίτητης γνώσης και οι δημόσιοι οργανισμοί θα υποχρεούνται να διαβουλεύονται με τους εν λόγω φορείς, με έγκαιρο και διαφανή τρόπο για θέματα που σχετίζονται με την ισότητα και να εξετάζουν τις συστάσεις τους.
Επίσης, οι φορείς θα είναι σε θέση να συμβάλλουν στη βελτίωση της συλλογής δεδομένων σχετικά με την ισότητα, αρχή ζωτικής σημασίας για την παρακολούθηση και την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής. Οι τακτικές εκθέσεις τους σχετικά με την ίση μεταχείριση και τις διακρίσεις θα συμβάλλουν στην ανάδειξη των προκλήσεων τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Εάν επιτύχουμε τον στόχο αυτό, οι φορείς ισότητας δεν θα είναι απλά ικανοί να καταπολεμούν τις διακρίσεις βραχυπρόθεσμα και σε μεμονωμένες περιπτώσεις· θα μπορούν να στηρίζουν τα κράτη μέλη στην ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας και στην προώθηση της προόδου μεσοπρόθεσμα, προς συνεκτικές κοινωνίες βασισμένες στη δικαιοσύνη και τη συμπεριληπτικότητα.
Η Χέλενα Ντάλι είναι Ευρωπαία Επίτροπος Ισότητας
