Η 25η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως ημέρα αγώνα ενάντια στην έμφυλη και σεξουαλική βία. Τα στοιχεία σοκάρουν: 1 στις 3 γυναίκες στην Ε.Ε. έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και 1 στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού. Ξυλοδαρμοί, κακοποιήσεις παντός είδους, βιασμοί και γυναικοκτονίες όσο και αν κατακλύζουν συχνά την καθημερινότητά στα σόσιαλ μίντια, το φαινόμενο της έμφυλης βίας παραμένει αόρατο. Παρά τη μεγάλη συνεισφορά του κινήματος MeToo και της Σοφίας Μπεκατώρου, το ποσοστό των καταγγελιών παραμένει μικρό εξαιτίας του φόβου. Από την πλευρά της, η Πολιτεία παραμένει απούσα και περιορίζεται κυρίως σε επικοινωνιακού τύπου και αποσπασματικές παρεμβάσεις.
Φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις καλούν σε συμμετοχή στη συγκέντρωση στην πλατεία Κλαυθμώνος στις 6 μ.μ. και στην πορεία διαμαρτυρίας ενάντια στην έμφυλη βία. Σε όλη τη χώρα διοργανώνονται εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης, συζητήσεις και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στις μεγάλες πόλεις. «Δραστηριοποιούμαστε καθημερινά για να σπάσει ο κύκλος του φόβου, ώστε οι γυναίκες να τολμούν να καταγγέλλουν και να βρίσκουν το δίκιο τους» τονίζει η Πρωτοβουλία κατά των Γυναικοκτονιών, που αποτελείται από 22 φεμινιστικές και γυναικείες οργανώσεις. Να μετατρέψουμε το μαύρο χρώμα της βίας στο πορτοκαλί της ισότητας και της εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών μας καλεί το Τμήμα Φεμινιστικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Αυτή την εβδομάδα έγινε ένα σημαντικό βήμα για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας από το Πάντειο Πανεπιστήμιο με την παρουσίαση του Οδηγού για την Αντιμετώπιση της Έμφυλης και Σεξουαλικής Βίας και Παρενόχλησης. Μια σημαντική πρωτοβουλία που χωρίς τη στήριξη των πρυτανικών Αρχών δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί. Η προσπάθεια αυτή απαντά στο «τι πρέπει να γίνει» και ευχής έργον είναι να σταθεί ως παράδειγμα και για άλλα πανεπιστήμια, συνδικάτα, σωματεία για την καταπολέμηση του φαινομένου της έμφυλης βίας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής.
Για την πρωτοβουλία αυτή μιλούν στην ΑΥΓΗ η πρύτανη του Παντείου Πανεπιστημίου Χριστίνα Κουλούρη και η αντιπρύτανης Μαριάννα Ψύλλα. Ειδικότερα για τους στόχους του προγράμματος, καθώς και την πιο διαδεδομένη κριτική απαντά η πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας Φύλων του πανεπιστημίου, καθηγήτρια Μαρία Καραμεσίνη. Η αστυνομικός Σοφία Βαγενά μάς μιλά για το τι πρέπει να γίνει από την πλευρά της Πολιτείας.
Ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και επιμόρφωση
Για τις προϋποθέσεις επιτυχίας του μηχανισμού αντιμετώπισης έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης μίλησε στην ΑΥΓΗ η Μαρία Καραμεσίνη, πρώην διοικήτρια του ΟΑΕΔ και καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου.
Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχία του μηχανισμού αντιμετώπισης έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης;
Το στοίχημα είναι μεγάλο. Ο βασικός στόχος είναι όσα άτομα έχουν ανάγκη να καταγγείλουν περιστατικά να αισθανθούν ασφάλεια και εμπιστοσύνη στα πανεπιστημιακά όργανα, πρωτίστως στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και στην Επιτροπή Δεοντολογίας.
Ως Επιτροπή Ισότητας των Φύλων, που είμαστε το εκ του νόμου αρμόδιο όργανο υποδοχής, καταγραφής και διαβίβασης των καταγγελιών και παροχής στήριξης στα άτομα που υφίστανται έμφυλη και σεξουαλική βία και παρενόχληση, έχουμε εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις εχεμύθειας και εμπιστευτικότητας ως προς τα προσωπικά στοιχεία, και έχουμε συγκροτήσει δίκτυο συνεργαζόμενων υπηρεσιών νομικής και ψυχολογικής στήριξης εντός και εκτός του πανεπιστημίου. Βέβαια, τα όποια προβλήματα θα φανούν στην πράξη.
Υπάρχει κίνδυνος να θεωρηθεί ότι με τον μηχανισμό αυτόν περιορίζεται η ελευθερία έκφρασης των φοιτητών-τριών σας;
Ο προβληματισμός είναι εύλογος για όλες και όλους που ανησυχούν για την επιβολή περιορισμών στις ελευθερίες. Όμως η προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι σημαντικό αγαθό στις Δημοκρατίες, που επιβάλλει τη λήψη μέτρων, προληπτικών και κατασταλτικών. Το φλερτ δεν συνιστά παρενόχληση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν προσβάλει την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια της/του αποδέκτριας-η και έχει τη συναίνεσή της/του. Η έλλειψη συναίνεσης είναι το βασικό χαρακτηριστικό για τον ορισμό μιας συμπεριφοράς ως παρενοχλητικής και παραβιαστικής.
Ως προς την (σεξουαλική) παρενόχληση λόγω φύλου στην εργασία, μιλάμε ειδικότερα για συμπεριφορά που μπορεί λογικά να θεωρηθεί από την/τον αποδέκτρια/η προσβλητική, εκφοβιστική και ταπεινωτική, και η οποία δημιουργεί ένα εχθρικό περιβάλλον εργασίας.
Γι’ αυτό, ως Επιτροπή Ισότητας των Φύλων δίνουμε μεγάλη σημασία στην ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και επιμόρφωση όλων των ομάδων της παντειακής κοινότητας στην αναγνώριση των διαφορετικών μορφών έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης ως προϋπόθεση όχι μόνο καταγγελίας αλλά και πρόληψης, μέσω της αλλαγής συνειδήσεων και συμπεριφορών. Το Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα 2022-2025, που ενέκρινε τον περασμένο Μάιο η Σύγκλητος, προβλέπει πολλές τέτοιες δράσεις.
Το πανεπιστήμιο οφείλει να προστατεύει, να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί
Της Χριστίνας Κουλούρη*
Το Πάντειο Πανεπιστήμιο έχει εντάξει μεταξύ των στρατηγικών του στόχων την προώθηση των πολιτικών ισότητας και την καταπολέμηση κάθε μορφής έμφυλης βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης. Η ενίσχυση των δράσεων της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων από την Πρυτανεία εντάσσεται ακριβώς σε αυτή τη στρατηγική επιλογή.
Αποτελεί θλιβερή διαπίστωση ότι μετά από πάνω από εκατό χρόνια αγώνων για γυναικεία χειραφέτηση επιμένει η μισθολογική ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, παρατηρείται περιορισμένη παρουσία γυναικών σε θέσεις ευθύνης, ενώ πληθαίνουν τα περιστατικά κακοποίησης και παρενόχλησης. Η κορυφή του παγόβουνου είναι οι γυναικοκτονίες. Αντιλαμβανόμαστε, εξάλλου, ότι οι γυναίκες είναι ακόμη μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα που πλήττεται περισσότερο από κάθε μορφής κρίση. Τα τελευταία χρόνια είδαμε σειρά επιπτώσεων της παρατεταμένης κρίσης, από την αύξηση της έμφυλης βίας μέχρι την αύξηση των βαρών της οικιακής και οικογενειακής φροντίδας, και από τις οικονομικές επιπτώσεις σε τομείς που απασχολούν κυρίως γυναίκες μέχρι τις επισφαλείς συμβάσεις εργασίας.
Το πανεπιστήμιο, λοιπόν, οφείλει να προστατεύσει, να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τα μέλη του με δράσεις, όπως ο «Οδηγός για την αντιμετώπιση της έμφυλης και σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης καταπολέμησης», που μόλις κυκλοφόρησε το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Οφείλει επιπλέον να απευθυνθεί στην κοινωνία και να λειτουργήσει παραδειγματικά. Μην ξεχνάμε ότι μέσα από τις δικές μας αίθουσες εκπαιδεύονται οι νέες γενιές της χώρας.
* H Χριστίνα Κουλούρη είναι πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου
Έμφυλη βία και σεξουαλική παρενόχληση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Της Μαριάννας Ψύλλα*
Με την ευκαιρία της έκδοσης του Οδηγού Αντιμετώπισης της Έμφυλης Βίας και Σεξουαλικής Παρενόχλησης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο εκφράζουμε την αλληλέγγυα στάση μας στις δράσεις της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) καθώς και στην πρόσφατη πρωτοβουλία που ανέλαβε για την επεξεργασία του συγκεκριμένου Οδηγού, που παρουσιάστηκε σε ανοιχτή εκδήλωση την Τρίτη 22 Νοεμβρίου.
Η πρωτοβουλία αυτή υλοποιήθηκε αφού η Επιτροπή έλαβε υπόψη της όλη την ευρωπαϊκή, διεθνή και εθνική εμπειρία που έχει αναπτυχθεί σε νομικοθεσμικό πλαίσιο αλλά και στο πολιτικό-κινηματικό πεδίο. Παράλληλα, βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία με το δίκτυο των ΕΙΦ των ελληνικών πανεπιστημίων, με τη βοηθό Συνήγορο του Πολίτη για θέματα Ίσης Μεταχείρισης, με ΜΚΟ εξειδικευμένες σε θέματα βίας και άλλες δομές καθώς και με τα μέλη και τις δομές όλης της παντειακής κοινότητας (φοιτητές/τριες, διδακτικό, ερευνητικό, επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό). Σύμφωνα με τον Νόμο 4957/22, τα αρμόδια όργανα υποδοχής και διαχείρισης αναφορών και καταγγελιών στα πανεπιστήμια είναι η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και η Επιτροπή Δεοντολογίας. Η ΕΙΦ παρέχει ενημέρωση, επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση, ενώ υλοποιεί και δράσεις πρόληψης στα μέλη τής ακαδημαϊκής κοινότητας.
Στο πλαίσιο των σύγχρονων πολυσύνθετων κοινωνιών υπό κρίση έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να υπερασπιστούμε την ελευθερία, την εξάλειψη των διακρίσεων, την ορατότητα των προβλημάτων στην κατεύθυνση μιας συμπεριληπτικής κοινωνίας, που θα σέβεται τη διαφορετικότητα. Ζητούμενο δεν είναι μόνο να σπάσει η σιωπή, αλλά να υπάρχει και ένα δίκτυο στήριξης προκειμένου να γίνει αυτό. Η Πρυτανεία στέκεται αλληλέγγυα στην προσπάθεια αυτή.
* Η Μαριάννα Ψύλλα είναι αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων και Συνεργασιών, αρμόδια για την ΕΙΦ Παντείου Πανεπιστημίου
Προστατεύεται το θύμα που θέλει να καταγγείλει την κακοποίησή του;
Της Σοφίας Βαγενά*
Το θέμα της βίας κατά των γυναικών είναι ένα ιδιαιτέρως επίκαιρο, δυστυχώς, για τις μέρες μας ζήτημα, το οποίο παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα όταν το προσεγγίζεις. H βία κατά των γυναικών είναι μεγάλος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και σημαντική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών.
Η αντιμετώπιση λοιπόν καθώς και η πρόληψη ενός τόσο περίπλοκου και σοβαρού προβλήματος δεν μπορεί να γίνει με τη συμβολή μόνο ενός επιστημονικού κλάδου. Πώς είναι δυνατόν να αναζητούμε τη δημιουργία πρόληψης και προστασίας των θυμάτων έμφυλης βίας αν δεν υπάρχουν κοινωνικές υπηρεσίες, αν δεν συμμετέχουν το υπουργείο Παιδείας, το υπουργείο Δικαιοσύνης, το υπουργείο Εσωτερικών, η Τοπική Αυτοδιοίκηση, το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και ενδεχομένως και άλλα υπουργεία και φορείς, τα οποία όλα μαζί συνεργαζόμενα μπορούν να εκπονούν νέες επιστημονικές έρευνες και ειδικές μελέτες;
Σ’ αυτή μας την προσπάθεια δεν μπορεί η αστυνομία να είναι μονή, αλλά πρέπει να υπάρξει μια αλυσίδα πρόληψης των εγκλημάτων βίας από όλη την κοινωνία. Ο αγώνας κατά του εγκλήματος είναι έργο και υπόθεση όλων: οικογένειας, σχολείου, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Εκκλησίας, Δικαιοσύνης, και προπάντων των ίδιων των πολιτών.
Τα ερωτήματα που θέτω είναι απλά και είναι τα εξής:
- Προστατεύεται το θύμα που θέλει να καταγγείλει την κακοποίησή του;
- Υπάρχουν σε όλες τις αστυνομικές διευθύνσεις της χώρας γραφεία ενδοοικογενειακής βίας;
- Υπάρχει ένα σύστημα προστασίας των θυμάτων αμέσως μετά την καταγγελία;
Ζητάμε για τα θύματα:
Δωρεάν νομική προστασία -και όχι νομικές συμβουλές- από την πρώτη στιγμή της καταγγελίας.
- Εύκολη και άμεση πρόσβαση σε δομές φιλοξενίας.
- Άμεση εύρεση εργασίας και συνεχή ψυχοκοινωνική στήριξή τους.
- Και τέλος, άμεση και δίκαιη απονομή δικαιοσύνης για την αποφυγή εγκλημάτων βίας κατά γυναικών και παιδιών.
Αν δεν αλλάξουμε νοοτροπία και κουλτούρα, δεν υπάρχει ελπίδα να αλλάξει το σύστημα!
Αυτό που οφείλουμε να κατανοήσουμε είναι ότι η βία κατά των γυναικών συνδέεται με ευρύτερα θέματα εξουσίας και ελέγχου στις κοινωνίες μας και αποτελεί πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα ταυτόχρονα.
* Η Σοφία Βαγενά είναι πρόεδρος της Επιτροπής Δικαιωμάτων και Ισότητας Αστυνομικού Προσωπικού της ΠΟΑΣΥ
