Το σαββατοκύριακο που μας πέρασε είχα τη χαρά να βρίσκομαι προσκεκλημένη του Platypus Affiliated Society, μιας διεθνούς ομάδας μαρξιστικών μελετών, στο συνέδριό τους στη Βιέννη. Ήταν εξαιρετικής ομορφιάς και σημασίας να βρίσκονται αριστεροί, μαρξιστές από όλο τον κόσμο σε μια τόσο κρίσιμη ιστορική συγκυρία για να μιλήσουν κυρίως για τους φόβους τους. Για ένα μέλλον που έρχεται πιο δύσκολο από κάθε προηγούμενο χειμώνα.
Σ’ εμένα έπεσε το βάρος να μιλήσω για την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ: τι καταφέραμε, τι όχι. Τι κάναμε λάθος, τι σωστά. Λέω «βάρος» γιατί για την Αριστερά, την ευρωπαϊκή και την ελληνική, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κάτι σαν τη Mrs Robinson. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα, μία εξιδανικευμένη περίπτωση, που στο τέλος πλήγωσε τα συναισθήματα όλων. Συμπεριλαμβανομένου και του Ντάστιν Χόφμαν.
Ωστόσο, η πιο σημαντική ερώτηση που πιστεύω ότι δέχτηκα είναι αυτή εδώ η απλή: Κι αν δηλώνετε μαρξιστές, αν πιστεύετε πως είστε μαρξιστές, 150 χρόνια μαρξιστικής σκέψης, ανάγνωσης, θεωρίας γιατί δεν σας οδήγησαν ώστε να μην κάνετε λάθη;
Έχετε φτιάξει ποτέ παστίτσιο; Αυτή είναι μια πολύ σοβαρή ερώτηση. Βλέπουμε χρόνια τη μαμά μας, τη γιαγιά μας, έχουμε διαβάσει ολόσωστα τη συνταγή πέντε ή δέκα φορές. Έχετε φτιάξει ποτέ παστίτσιο; Κι αν ναι, πέτυχε με την πρώτη; Γιατί εγώ την πρώτη φορά παραλίγο να κάψω την κουζίνα. Και ήμουν πολύ διαβασμένη.
Δεν υπάρχει κανένα ακριβές εγχειρίδιο που να έρχεται από το παρελθόν για να περάσει στο μέλλον άθικτο. Κι ούτε είναι της Αριστεράς ο ρόλος να πιάνει την κοινωνία από το αφτί. Να της πει, κοίτα, είμαστε η εργατική τάξη. Πριν από 100 χρόνια το γνώριζαν, ήταν έτοιμοι, αλλά πριν από 100 χρόνια δεν ήταν πρεκάριοι. Οι συνθήκες εργασίας έμοιαζαν με τις σύγχρονες του Τρίτου Κόσμου. Είχαν ταξική συνείδηση. Εμείς δεν έχουμε. Εμείς ελπίζουμε στις διεξόδους του καπιταλισμού. Ως κοινωνία, όχι ως Αριστερά. Έχει κι αυτό τη σημασία του, να μιλάμε ως κοινωνία, όχι ως Αριστερά, φωτεινή, σωστή, αναπόφευκτη.
Ακόμη κι αν πριν από 100 χρόνια κατάφεραν να επαναστατήσουν, ας μην ξεχνάμε -που τόσο μας αρέσει- ότι πριν το 1917 προηγήθηκε το 1905. Ότι οι μπολσεβίκοι χρειάστηκαν τους μενσεβίκους. Ότι τα επόμενα δύο χρόνια τα πέρασαν εντός ενός εμφυλίου.
Κυρίως ότι, όταν η κριτική ασκείται με βάση τα εγχειρίδια άλλων κοινωνιών, άλλων περιόδων, άλλων συνθηκών, η κριτική είναι η μόνη εύκολη λύση. Δεν λερώνει τα χέρια κανενός. Κανένα μαγειρείο του μέλλοντος δεν έχει συνταγές, κι αν τις βρούμε στην ώρα μας, πάντα πρέπει να λερώσουμε τα χέρια μας.
Οπότε, έχετε φτιάξει ποτέ παστίτσιο;
