Εγκλωβισμένη σε κλοιό πιέσεων από τη Δικαιοσύνη και από τη Βουλή βρίσκεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη, καθώς καλείται να δώσει λόγο, ενάμισι χρόνο μετά, για τη λίστα Πέτσα και την κατασπατάληση δημοσίου χρήματος προκειμένου να χειραγωγήσει τα ΜΜΕ, με πρόσχημα τις καμπάνιες ενημέρωσης για την πανδημία και τον εμβολιασμό.
Στη Βουλή την πρωτοβουλία πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ καταθέτοντας πρόταση για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής, προκειμένου να ελεγχθούν «οι κατ’ επανάληψη πράξεις χειραγώγησης της κοινής γνώμης από την κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη με χρήματα των ίδιων των φορολογουμένων», τόσο μέσω της χρηματοδότησης των ΜΜΕ, ύψους 42 εκατ. ευρώ, όσο και με «κατά παραγγελία δημοσκοπήσεις». Ενώ η πρόταση συνάντησε την αποδοχή όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση επιχειρεί να κάνει ρελάνς με δική της πρόταση, προκειμένου να θολώσει τα νερά και να οδηγήσει την έρευνα σε διάχυση ευθυνών και αποπροσανατολισμό.
Έρευνα της Δικαιοσύνης
Η Δικαιοσύνη και συγκεκριμένα η Οικονομική Εισαγγελία διενεργεί έρευνα προκειμένου να ελεγχθούν τα φυσικά πρόσωπα, δηλαδή οι εκπρόσωποι της εταιρείας που ανέλαβε να μοιράσει τα κονδύλια στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για τη διαφημιστική καμπάνια σχετικά με την πανδημία, για ενδεχόμενη διάπραξη των αδικημάτων της «συνέργειας σε απιστία» και «νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες». Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται η εταιρεία Initiative, η οποία ανέλαβε να διανείμει την κρατική διαφήμιση, την οποία διοχέτευσε σε αμφιβόλου αναγνωσιμότητας ή και ανύπαρκτες ιστοσελίδες ή και εκτός Μητρώου ΕΣΡ.
Η εισαγγελική έρευνα διενεργείται μετά την αναφορά που είχαν καταθέσει στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου 48 πρόσωπα, μεταξύ αυτών δημοσιογράφοι, καθηγητές πανεπιστημίου, καλλιτέχνες και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, καταγγέλλοντας κατασπατάληση εκατομμυρίων ευρώ, αδιαφάνεια και μεροληψία, με στόχο τη χειραγώγηση των media.
Ως προς τις ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες του πρώην υφυπουργού στον πρωθυπουργό Στέλιου Πέτσα και του υφυπουργού Οικονομικών Θεόδωρου Σκυλακάκη, η σχετική δικογραφία έχει ήδη διαβιβαστεί από τον Μάιο στη Βουλή για τις δικές της ενέργειες, με διερευνώμενο αδίκημα αυτό της «απιστίας εις βάρος του Δημοσίου».
Η καμπάνια των εξυπηρετήσεων
Η καμπάνια «Μένουμε σπίτι» για την προφύλαξη των πολιτών από τον κορωνοϊό έγινε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την κυβέρνηση ώστε να χρηματοδοτήσει τα φιλικά της Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ξεπληρώνοντας την υποστήριξη που είχε λάβει στο παρελθόν, αλλά και βάζοντας τα θεμέλια για νέες εξυπηρετήσεις στο μέλλον. Χωρίς να χάσει χρόνο, μόλις δέκα μέρες μετά την έναρξη του πρώτου λοκντάουν, τον Μάρτιο του 2020, η κυβέρνηση αποφασίζει να διαθέσει ποσό ύψους 11 εκατ. ευρώ για τη διαφημιστική καμπάνια «Μένουμε σπίτι» και, λίγες μέρες μετά, το ποσό αυξάνεται κατά 9 εκατ. ευρώ και φτάνει τα 20 εκατ. ευρώ. Τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της καμπάνιας (media planning / media buying) ανέλαβε η Initiative Media, με απευθείας ανάθεση.
Λίγους μήνες μετά, η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην έγκριση επιπλέον κονδυλίων. Τον Οκτώβριο 2020 θα εγκρίνει ποσό ύψους 2 εκατ. ευρώ αποκλειστικά για τους μεγάλους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας, ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου θα εγκρίνει νέα μεγάλη καμπάνια για τον εμβολιασμό, ύψους 18,5 εκατ. ευρώ. Συνολικά, μαζεύονται περί τα 40 εκατ. ευρώ χρηματοδότησης των ΜΜΕ εν μέσω πανδημίας, την ώρα που η οικονομία αναστέναζε με πρωτοφανή ύφεση.
Η κατανομή των κονδυλίων ήταν αρχικά επτασφράγιστο μυστικό, έως ότου η κυβέρνηση, το καλοκαίρι του 2020, αποφάσισε να δώσει στη δημοσιότητα τη λίστα των Μέσων Ενημέρωσης που έλαβαν κρατική διαφήμιση και τα ποσά που τους αναλογούν, μετά από τεράστια πίεση που δέχθηκε από την αντιπολίτευση, αλλά και τα ίδια τα ΜΜΕ. Η λίστα ονομάστηκε «λίστα Πέτσα». Παρά τις υποψίες για «μαγείρεμα» που διατυπώθηκαν, οι αυθαιρεσίες της λίστας Πέτσα έβγαζαν μάτι. Κοινός παρονομαστής, η εύνοια με μεγάλα ποσά των γαλάζιων ΜΜΕ και τα ψίχουλα ή ακόμα και ο αποκλεισμός των αντιπολιτευόμενων.
Μόνο για φίλους
Σύμφωνα με μετρήσεις, το 99% των κονδυλίων κατευθύνθηκε σε συμπολιτευόμενα ΜΜΕ και μόλις το 1% σε αντιπολιτευόμενα. Η αυθαιρεσία με την οποία μοιράστηκαν τα κονδύλια της κρατικής διαφήμισης, χωρίς αντικειμενικά κριτήρια, με αποκλεισμούς ανεπιθύμητων αντιπολιτευόμενων ΜΜΕ και συστηματική ενίσχυση των υμνητών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, έφερε στο φως πλήθος «παρατράγουδα» και παρατυπίες πρωτοφανείς για διαχείριση δημοσίου χρήματος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Το Documento και όλες οι δορυφορικές ιστοσελίδες του αποκλείστηκαν εντελώς από το διαφημιστικό πρόγραμμα. Ο Κώστας Βαξεβάνης έχει ήδη προσφύγει στη Δικαιοσύνη.
- Την ίδια ώρα, χρηματοδοτήθηκαν ιστοσελίδες και κανάλια (το Βεργίνα TV, για παράδειγμα, έλαβε 20.000 ευρώ) που βρέθηκαν να υποστηρίζουν απόψεις κατά της μάσκας και κατά των εμβολίων.
- Χρηματοδοτήθηκαν ιστοσελίδες οι οποίες δεν έχουν καν εγγραφεί στο Μητρώο On Line Media της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης Επικοινωνίας. Επιχειρήθηκε να χρηματοδοτηθούν ανύπαρκτες ιστοσελίδες του Μ. Φουρθιώτη (apokaliptikalive.gr, protieidisi.com) -ο οποίος, λίγους μήνες μετά, έμελλε να προφυλακιστεί- αλλά και μέσα που έχουν κλείσει, όπως π.χ. ο ρ/σ Βήμα FM.
- Η Εφημερίδα των Συντακτών (δεύτερη ημερήσια σε κυκλοφορία) και η ιστοσελίδα efsyn.gr έλαβαν 40.000 ευρώ, την ίδια ώρα που ο Φιλελεύθερος (με κυκλοφορία στον πάτο, που έκλεισε μετά από λίγο καιρό, όμως είχε προλάβει να χαρακτηρίσει τον Μητσοτάκη «Μωυσή») και το liberal.gr έλαβαν 223.000 ευρώ. Η πρώτη σε κυκλοφορία ημερήσια εφημερίδα Τα Νέα και tanea.gr έλαβαν 158.000 ευρώ, ποσό τετραπλάσιο από την ΕφΣυν.
- Στην Athens Voice δίδονται 180.000 ευρώ και άλλα 40.000 ευρώ στο ραδιόφωνο της Athens Voice (με ακροαματικότητα 0,5%). Την ίδια ώρα, στη Lifo εγκρίνονται μόνον 148.000 ευρώ και Στο Κόκκινο, με 3,5% ακροαματικότητα, μόλις 5.000 ευρώ.
***
Όμως η λίστα Πέτσα δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου «πακέτου» διευκολύνσεων στα ΜΜΕ, εννοείται στα γαλάζια, τα «δικά μας» ΜΜΕ, στα οποία εξοφλήθηκαν επιταγές του παρελθόντος και μπήκαν οι βάσεις για νέες «συνεργασίες». Οι καμπάνιες της πανδημίας ήταν το καλύτερο πρόσχημα.
Ειδικότερα, οι μεγάλοι τηλεοπτικοί σταθμοί ευνοήθηκαν περισσότερο από όλους, τόσο πολύ που, ενώ η οικονομία στέναζε και οι μικρομεσαίοι πάλευαν να τα βγάλουν πέρα, τα κανάλια με τις χρηματοδοτήσεις και τα κάθε είδους «δωράκια» της κυβέρνησης δεν έβρεξαν ούτε το δαχτυλάκι τους. Ένα ολόκληρο πλέγμα μέτρων βοήθησε τους μεγαλοεπιχειρηματίες να βγουν αλώβητοι από την κρίση της πανδημίας, παρά τις εκτιμήσεις για μείωση της διαφημιστικής δαπάνης: Οι φοροαπαλλαγές που θεσμοθετήθηκαν για τους διαφημιζόμενους τον Σεπτέμβριο 2020, βοηθούσης και της λίστας Πέτσα, είχαν ως αποτέλεσμα ο τζίρος τους να παραμείνει σταθερός και να βγουν αλώβητοι στο ξέφωτο του 2021.
Οι ΠΝΠ πέφτανε σαν βροχή και οι απαλλαγές υποχρεώσεων των καναλιών το ίδιο. Απαλλαγή από την καταβολή της δόσης για την άδεια, 3,5 εκατ. ευρώ για κάθε κανάλι, συνολικά 21,5 εκατ. ευρώ για το Δημόσιο. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο δώρο. Με άλλη ΠΝΠ προβλέφθηκε επιδότηση ενοικίου 50% στην Digea, που σημαίνει ότι όχι μόνο οι σταθμοί γλιτώνουν την καταβολή δόσεων αλλά και ότι ως μέτοχοι της Digea εισπράττουν ζεστό κρατικό χρήμα. Μέσα στο καλοκαίρι η κυβέρνηση αποφασίζει να αυξήσει την επιχορήγηση για παραγωγή οπτικοακουστικών από 35% σε 40%.
Η ανταπόδοση είναι άμεση: Η χειραγώγηση του κόσμου επιχειρείται με κάθε δυνατό τρόπο: η ενημέρωση ελέγχεται κεντρικά, χωρίς καμία διαμαρτυρία από τα μεγάλα ΜΜΕ, η κατάσταση του ΕΣΥ εξωραΐζεται, οι νοσοκομειακοί γιατροί φιμώνονται, η ενημέρωση γίνεται με το σταγονόμετρο, μονοφωνία παντού, διαγγέλματα Μητσοτάκη σωρηδόν. Μέχρι το καλοκαίρι το προφίλ Μητσοτάκη - Μωυσή που «οδήγησε τον λαό του» έχει φιλοτεχνηθεί. Από την ΕΡΤ, τα κανάλια, τις ιστοσελίδες, τις εφημερίδες. Θα χρειαστούν μόνο λίγοι μήνες στη συνέχεια για να αρχίσει να καταρρέει το οικοδόμημα και να μουντζουρώνεται το προφίλ του Μωυσή.
Αδιαφανή κριτήρια
Ο χορός των εκατομμυρίων με αδιαφανή κριτήρια και με προφανή στόχο τη χειραγώγηση των ΜΜΕ και το μαγείρεμα των ειδήσεων δεν πέρασε απαρατήρητη από την ευρωπαϊκή κοινότητα και τα διεθνή όργανα για την ελευθερία του Τύπου. Η Ελλάδα κατρακυλάει σε όλες τις ευρωπαϊκές και διεθνείς εκθέσεις για την ελευθερία του Τύπου και τον πλουραλισμό: στη λίστα των RSF, πέφτει από την 65η θέση το 2020 (που είχε σκαρφαλώσει σταδιακά στα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ) στην 70ή το 2021.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι καταπέλτης κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη στην ετήσια Έκθεση του για την Ελευθερία των ΜΜΕ, τον περασμένο Απρίλιο:
«Κυβερνήσεις εκμεταλλεύτηκαν πακέτα οικονομικής στήριξης σε εκστρατείες Μέσων και δημόσιας υγείας για την Covid-19 για να επιβραβεύσουν πιστές εκδοτικές επιχειρήσεις, τιμωρώντας παράλληλα σημαντικά Μέσα» σημειώνει η Έκθεση και εξειδικεύει:
«Τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που επικρίνουν την κυβέρνηση, για παράδειγμα, αποκλείστηκαν από ένα πρόγραμμα οικονομικής στήριξης 20 εκατομμυρίων ευρώ. Πολλά που θεωρούνταν ‘αντιπολιτευτικά’ έλαβαν δυσανάλογα χαμηλότερα επίπεδα διαφημιστικών εσόδων από την εκστρατεία ευαισθητοποίησης για τη δημόσια υγεία σε σύγκριση με πιο φιλικά προς την κυβέρνηση Μέσα Ενημέρωσης, παρ' όλο που πολλά είχαν μεγαλύτερη κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα» σημειώνεται μεταξύ άλλων, ενώ γίνεται αναφορά και στον αποκλεισμό της εφημερίδας Documento από τη χρηματοδότηση.
