Τι δουλειά έχουν δεκάδες ιερείς, μέλη της κυβέρνησης, δεξιοί βουλευτές όπως ο Πλεύρης και ο Γεωργιάδης, αστέρες της πίστας και της τηλεόρασης, γυναικολόγοι - κλινικάρχες, στη συντριπτική πλειονότητά τους άνδρες, σε ένα συνέδριο για τη γονιμότητα, υπό την αιγίδα μάλιστα της Προέδρου της Δημοκρατίας και με χορηγούς επικοινωνίας την ΕΡΤ και το ΑΠΕ;
Οι απαντήσεις μπορούν να δοθούν αν λάβουμε υπόψη τρία πράγματα: Το σποτάκι του 1ου Συνεδρίου Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας, ένα μνημείο σεξισμού, στερεοτύπων και ενοχοποίησης των γυναικών που "έκαναν το λάθος" να μην κάνουν παιδιά επειδή σπούδασαν και έκαναν καριέρα, έφτασαν 40 ετών και... έχασαν το τρένο.
Το επίσημο κείμενο της πρόσκλησης του συνεδρίου, το οποίο διαπνέεται από μια και όχι τόσο μοντέρνα εκδοχή του «Πατρίς - θρησκεία - οικογένεια». Με κεντρική τη λογική πως ο στόχος ζωής των γυναικών είναι να τεκνοποιήσουν και να κάνουν οικογένεια, με στόχο τη στήριξη της «πυρηνικής οικογένειας" και των «ζευγαριών σε αναπαραγωγική ηλικία". Με κραυγές περί υπογεννητικότητας που απειλεί "με αφανισμό το έθνος".
Τρίτο στοιχείο, διαφημιστικό βίντεο μεγάλης τράπεζας με πρωταγωνιστές αξιολάτρευτα παιδάκια που μιλούν για τη χώρα που μετατρέπεται σε χώρα γερόντων, που καταλήγει στην ανάγκη στήριξης της ελληνικής οικογένειας. Από την εμπειρία του καπιταλισμού, η στήριξη αυτή από την τράπεζα δεν θα είναι ούτε δωρεάν ούτε χωρίς όρους.
Από τη μια λοιπόν η επιστροφή σε μια λογική του 1950, που αμφισβητεί την αυτοδιάθεση των γυναικών στα σώματα και τις ζωές τους, που ενοχοποιεί όποιον νέο και νέα δεν κάνει παιδιά για το καλό το έθνους, και φυσικά ένας υφέρπον ρατσισμός, πυρήνας της alt right λογικής που συμπυκνώνεται στη δήλωση Γεωργιάδη:
"Η βασική μας ιδεολογική διαφορά είναι πως εσείς οι αριστεροί λέτε ότι δεν υπάρχει δημογραφικό ζήτημα στην Ελλάδα, γιατί την όποια έλλειψη πληθυσμού μπορούμε να την υποκαταστήσουμε με την αθρόα λαθρομετανάστευση. Εγώ δεν υποστηρίζω αυτή την άποψη, πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε παιδιά στην Ελλάδα και να έχουμε Έλληνες".
Από την άλλη η μετατροπή ενός τόσο σοβαρού ζητήματος σε μπίζνες. Με πανάκριβες εξετάσεις γονιμότητας, προώθηση των εξωσωματικών και άλλες μεθόδους, που φυσικά δεν καλύπτονται από το κράτος. Μην ξεχνάμε ότι ζούμε στη χώρα που καταγράφει ρεκόρ τοκετών με καισαρική.
Ο Άδωνις Γεωργιάδης πιάνεται ακόμα μία φορά ψευδόμενος. Το υπαρκτό πρόβλημα του δημογραφικού δεν λύνεται με επιστροφή στο "Πατρίς - θρησκεία - οικογένεια" και την ενοχοποίηση των γυναικών.
Όπως υπενθυμίζει η Σία Αναγνωστοπούλου, το 2019 η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή της Βουλής συνέταξε πόρισμα το οποίο υπογράμμιζε μεταξύ άλλων την αναγκαιότητα να επανεξεταστούν και να αμφισβητηθούν τυχόν στερεοτυπικές στάσεις και συντηρητικές κοινωνικές νοοτροπίες που συμβάλλουν στη δημογραφική γήρανση, μέσα από τη δημογραφική παιδεία στα σχολεία και την ενημέρωση για τις προκλήσεις που αναδύονται για τις σύγχρονες κοινωνίες.
Εξάλλου, μας θυμίζει η Σ. Αναγνωστοπούλου, μια δημογραφική πολιτική τον 21ο αιώνα δεν μπορεί να υπάρξει, αν δεν βάζει στο επίκεντρο τη συμφιλίωση επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, την ανάσχεση όλων των έμφυλων ανισοτήτων, τις παροχές στήριξης όλων των νοικοκυριών και όχι μόνο αυτών που προκύπτουν από το παραδοσιακό μοντέλο του γάμου, την προάσπιση των εργασιακών σχέσεων, την προσφορά θέσεων εργασίας, το κοινωνικό κράτος.
Η ακύρωση του συνεδρίου συνιστά σε κάθε περίπτωση μια μικρή νίκη του ορθού λόγου απέναντι στον Μεσαίωνα.
Για την τιμή (ή) και το χρήμα
Της Βασιλικής Δραγάτση*
Αυτό που επεδίωκε το συνέδριο ήταν η επισημοποίηση της σύμπραξης κράτους - Εκκλησίας - επιστημόνων - επιχειρηματιών προς "χάριν" των γυναικών και της πατρίδας
Ο έλεγχος και η άσκηση εξουσίας στα γυναικεία σώματα είναι παλιά όσο και ο πολιτισμός: σαν να έπρεπε η θαυμαστή γυναικεία γονιμότητα, και δι’ αυτής ο ορισμός του χρόνου, να δαμαστεί, αλλά και να καταστεί εμπορεύσιμο αγαθό. Από τον μάγο της φυλής μέχρι το σερνικοβότανο και τα τάματα, επιτήδειοι πλούτιζαν πάνω στην επιθυμία, άλλοτε εγγενή και άλλοτε επιβεβλημένη, των γυναικών για τεκνοποίηση.
Πέρα από την όποια αρχέγονη επιθυμία ελέγχου, το “πατρίς, θρησκεία, οικογένεια” ήταν και παραμένει προκάλυμμα επικερδών επιχειρήσεων. Σε αυτό το διττό πλαίσιο εντάσσεται και η στόχευση του περίφημου 1ου Συνεδρίου Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας.
Τι ήταν τελικά το ατυχές συνέδριο; Μια καλοστημένη διαφημιστική εκστρατεία νέων μεθόδων τεχνητής αναπαραγωγής, σινιάλο επανέναρξης εργασιών μετά την καραντίνα, alt right σύναξη, επίδειξη δύναμης της πατριαρχίας; Όλα αυτά μαζί; Και γιατί μας απασχόλησε τόσο;
Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιούνται τέτοιου τύπου “επιστημονικές” συνάξεις κινούμενες μεταξύ δημοσίων σχέσεων και διαφήμισης, αλλά δεν ενδύονται μανδύα επίσημης πολιτικής. Η υποστήριξη της Γ.Γ. Ισότητας και Οικογενειακής Πολιτικής (sic) και η αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας κανονικοποίησαν ένα συνέδριο με διακηρυγμένο στόχο “τη στήριξη της πυρηνικής οικογένειας” και “των ζευγαριών σε αναπαραγωγική ηλικία”.
Και τι περίεργη σύμπτωση: Τώρα, που θίγονται ωράρια και εργασιακά δικαιώματα, ισοπεδώνεται η δημόσια Εκπαίδευση και η Υγεία σχεδιάζεται να παραδοθεί λάφυρο στους ιδιώτες, κάποιοι να μιλάνε για το δημογραφικό και την υπογεννητικότητα προσεγγίζοντάς το αποκλειστικά ως πρόβλημα γυναικείας αναπαραγωγικής υγείας, δεδομένου ότι οποιαδήποτε περαιτέρω διεύρυνση οδηγεί σε μονοπάτια εκτός alt-right αφηγήματος.
Ήταν δε πολύ έξυπνα οργανωμένο το σκηνικό, ώστε να υπάρχει επίφαση πολύπλευρης προσέγγισης της γυναικείας υπογονιμότητας: με επίκληση από τη μια στο συναίσθημα μέσω μαρτυριών γυναικών που απέκτησαν παιδιά με εξωσωματική, από την άλλη στη λογική με επιστημονικές εισηγήσεις και νομικές, οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο μια υπόθεση που αφορά τη γυναίκα και το κορμί της μετατρέπεται σε κοινωνικό και εθνικό ζήτημα όπου οι πάντες έχουν λόγο: επιστήμονες, υπουργοί, αυτοδιοικητικοί, εκτός βέβαια από τις ίδιες τις γυναίκες, οι οποίες εργαλειοποιούνται.
Η παρουσία της Εκκλησίας είχε μάλλον διπλή λειτουργία: του γνωστού θεματοφύλακα της οικογένειας και του έθνους, αλλά και του βιοηθικού άλλοθι, δεδομένων της ασαφούς θέσης της απέναντι στην εξωσωματική και της σαφώς αρνητικής απέναντι στις άλλες μεθόδους τεχνητής γονιμοποίησης (κατάψυξη ωαρίων, παρένθετες).
Αυτό που επεδίωκε το συνέδριο, καταπώς φαίνεται, ήταν η επισημοποίηση της σύμπραξης κράτους - Εκκλησίας- επιστημόνων - επιχειρηματιών προς “χάριν” των γυναικών και της πατρίδας. Παράλληλα ακολουθείται η γνωστή τακτική κατά την οποία, αφυπνίζοντας τα ανακλαστικά της συντηρητικότερης πλευράς της κοινωνίας, η alt right εντάσσει ένα πραγματικό πρόβλημα στην ατζέντα της προσαρμόζοντάς το στην ιδεολογία της με το αζημίωτο.
Και θα ήταν κωμικό, αν δεν ήταν ακραία επικίνδυνο, το ότι αυτοί που κόπτονται για το δημογραφικό ακούν μονογονεϊκότητα ή ομόφυλα ζευγάρια και ανατριχιάζουν.
Το διαφημιστικό σποτ που ξεσήκωσε τη μήνιν των social media λόγω των στερεοτύπων που αναπαρήγαγε και εξαιτίας του οποίου αποσύρθηκαν χορηγοί, συμμετέχοντες, μέχρι και η Γενική Γραμματεία και η Προεδρία της Δημοκρατίας, εξέφραζε ακριβώς το πνεύμα του συνεδρίου. Δεν ήταν άστοχο, ήταν απόλυτα στοχευμένο: ενοχοποιούσε τις γυναίκες για τη ζωή που θέλησαν να ζήσουν πριν και πέρα από την τεκνοποίηση και τις ενέτασσε σε ένα πλαίσιο πλήρους κομφορμισμού.
Η αναβολή του συνεδρίου ήταν μια μεγάλη νίκη των αριστερών social media. Δεν φτάνει ωστόσο, γιατί δυστυχώς παγιωμένες απόψεις μέσα στην κοινωνία δύσκολα αλλάζουν, ακόμα κι αν είναι φανερό ότι πίσω από τις μεγάλες ιδέες πολύ συχνά κρύβονται τα ταπεινότερα κίνητρα.
* Η Βασιλική Δραγάτση είναι φιλόλογος
Τι σας ζητάνε δηλαδή;
Της Μαρίας Γιαννακάκη*
Με τα νέα εργασιακά δεδομένα, την ανεργία, την έλλειψη δημόσιων βρεφικών και παιδικών σταθμών, τη γενικευμένη ανασφάλεια, είναι τουλάχιστον αστείο να ολοφυρόμεθα επειδή οι νέοι σήμερα δεν κάνουν παιδιά
Δεν κατάλαβα. Τι σας ζητάνε δηλαδή και κάνατε τόση φασαρία; Να δουλεύετε δεκάωρα την ημέρα χωρίς υπερωρίες, να παίρνετε έξι κατοστάρικα και να κάνετε πολλά παιδιά για να μην γερνάει το έθνος.
Το μισό υπουργικό συμβούλιο, βουλευτές της Ν.Δ., ιερωμένοι που εκ της θέσης τους επιβάλλεται να είναι άκληροι, ένα μάτσο σελέμπριτις των πρωινάδικων, υπό την αιγίδα της πρώτης γυναίκας ΠτΔ (χαίρομαι γιατί είμαι φορέας της αντιδημοφιλούς άποψης ότι η παρουσία απλώς ενός ανθρώπου γένους θηλυκού δεν αποτελεί εγγύηση εκ προοιμίου αν δεν πρόκειται για μία γυναίκα που σκέφτεται φεμινιστικά και όχι κάποια που σκέφτεται και ενεργεί φεμινιστικά μπολιάζοντας τη δράση της με τη διάσταση του φύλου).
Η πρώην πρόεδρος ενός εκ ων Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας έκρινε ότι το brand του ύπατου θεσμού που υπηρετεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα συνέδριο που θα προπαγάνδιζε απόψεις της σύγχρονης Alt Right, το οποίο οι διοργανωτές του υποστήριξαν ότι δεν ήταν ιατρικό.
Τι ήταν λοιπόν; Διαφήμιση των δουλειών κάποιων, των εμπόρων της επιθυμίας για ένα παιδί, κολακεύοντας τα συντηρητικά ένστικτα μίας κοινωνίας που το «μεγαλώνω ένα παιδί» έχει μόνο μία διάσταση: «γεννώ ένα παιδί». Και ναι, είναι δύσκολες και χρονοβόρες οι διαδικασίες της υιοθεσίας, αλλά είναι κυρίως χρονοβόρες οι διαδικασίες που πραγματοποιούν τη φαντασίωση της συντριπτικής πλειονότητας των ανθρώπων που προσφεύγουν σε αυτή: βρέφος και συγκεκριμένου φύλου.
Αναρωτιέμαι βάσει ποιου σκεπτικού το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης έκρινε ότι το κατάπτυστο σποτ που αναπαράγει το πιο σκληρό πατριαρχικό αφήγημα εμπίπτει στην εγκύκλιο για τα μηνύματα κοινωνικού περιεχομένου και ενέκρινε τη δωρεάν μετάδοσή του από όλα τα ΜΜΕ της χώρας.
Φυσικά, τίποτα δεν είναι τυχαίο και εδώ και καιρό παρακολουθούμε την προσπάθεια επιστροφής σε συντηρητικά σχήματα αναφορικά με τα έμφυλα ζητήματα, την αυτοδιάθεση του σώματος και την ανάγκη χειραφέτησης της κοινωνίας.
Πριν από λίγο καιρό ψηφίστηκε, με όλη την αντιπολίτευση και τις γυναικείες οργανώσεις απέναντι, ο νόμος για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, όπου ακόμη και οι ασκούντες οικογενειακή βία δεν εξαιρούνται των ευεργετημάτων του. Ξαναγυρίσαμε έτσι σε εποχές όπου κέντρο της επιμέλειας δεν ήταν το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, αλλά ο πλέον εύρωστος γονέας.
Ο θρήνος για το αγέννητο παιδί -θυμάστε τις αφίσες στο μετρό κατά των εκτρώσεων- φαντάζει εξόχως υποκριτικός όταν η κυβέρνηση αδιαφορεί πλήρως για τα γεννημένα και ναρκοθετεί με τους νόμους και τις αποφάσεις το μέλλον του.
Αυτοί που έχουν δυσκολέψει τη διαδικασία ασύλου και δηλώνουν με κάθε ευκαιρία ότι οι πρόσφυγες και τα παιδιά τους δεν είναι ευπρόσδεκτα στη χώρα δεν μπορούν να πείσουν για την ανησυχία τους για τον δημογραφικό μαρασμό της. Εκτός αν παιδιά θεωρούν μόνο αυτά που γεννιούνται από Έλληνες, οπότε ας παραδεχθούμε ότι η Χρυσή Αυγή έχει ηττηθεί μόνο δικαστικά και ότι οι ιδέες της πλέον εκφέρονται από επίσημα χείλη.
Η χώρα έχει ανάγκη ενεργού και παραγωγικού πληθυσμού, γι’ αυτό η αποδοχή και ενσωμάτωση των προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν στο έδαφός της είναι αδήριτη ανάγκη. Όπως και φυσικό καθήκον κάθε Πολιτείας που θέλει να λέγεται δημοκρατία και κράτος δικαίου είναι να εφοδιάζει τις μητέρες και τις γυναίκες που εργάζονται με όλα τα αναγκαία μέσα για να μπορέσουν να αποφασίσουν να κάνουν παιδιά.
Με τα νέα εργασιακά δεδομένα, την ανεργία, την έλλειψη δημόσιων βρεφικών και παιδικών σταθμών, τη γενικευμένη ανασφάλεια είναι τουλάχιστον αστείο να ολοφυρόμεθα γιατί οι νέοι σήμερα δεν κάνουν παιδιά.
Κύριοι διοργανωτές, αντί για συνέδρια εν κενώ, που δεν λαμβάνουν υπόψη τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις στη χώρα και επαναφέρουν θέματα που το γυναικείο κίνημα έχει ενταφιάσει εδώ και δεκαετίες, μιλήστε για την αναγκαιότητα σεξουαλικής ενημέρωσης στα σχολεία, για την αντισύλληψη και τις νέες μεθόδους που θα αποτρέπουν τις πολλές αμβλώσεις, τον εξωφρενικό αριθμό καισαρικών στην Ελλάδα, για τα αναγκαία μέτρα προστασίας ενός κράτους δικαίου στην έγκυο.
Τέλος, το συνέδριο άνοιξε ένα μεγάλο θέμα που νομίζω πρέπει να απασχολήσει τις γυναικείες οργανώσεις, την Πολιτεία και τον ιατρικό κόσμο: πρέπει να μπει φρένο στην προσπάθεια μετατροπής της χώρας, υπό τον μανδύα των επενδύσεων στον ιατρικό τουρισμό, των χωρίς αριθμητικό περιορισμό προσπαθειών υποβοηθούμενης -στο εξωτερικό επιτρέπονται τρεις προσπάθειες-, του αγνώστου αριθμού καταψύξεων, τις περίεργες διακινήσεις, τη διέγερση με αποτέλεσμα 54 ωάρια, τις πιέσεις για αύξηση των ορίων ηλικίας, και όλα αυτά με ανύπαρκτο ελεγκτικό μηχανισμό που δημιουργεί μια νέα και ιδιότυπη νέα μορφή trafficking.
* Η Μαρία Γιαννακάκη είναι πρώην γενική γραμματέας στο υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
