Πρέπει να μιλήσουμε και πάλι για τις ΜΕΘ, επειδή μερικοί -ακόμη και του υγειονομικού συστήματος- ξεχνάνε την πραγματικότητα των νοσοκομείων και τα δεδομένα λειτουργίας των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας.
Όπως επίσης ξεχνάνε πως, για χρόνια τώρα, οι ΜΕΘ, από καιρό σε καιρό, "φρακάρουν" από ασθενείς και οι διασωληνωμένοι, κάθε πάθησης, "ξεχειλίζουν" σε κάθε χώρο του νοσοκομείου, περιμένοντας το "πράσινο φως" από το ΕΚΑΒ και το ΕΚΕΠΥ, για να μεταφερθούν από τους γιατρούς, με τα ειδικά ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ, χιλιόμετρα μακριά, σε ΜΕΘ άλλου νοσοκομείου.
Να γίνει κατανοητό πως οι ΜΕΘ είναι χώροι νοσοκομείου όπου αναπτύσσονται κλίνες εντατικής νοσηλείας, για βαριά πάσχοντες που κατά κύριο λόγο χρειάζονται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής και γενικά ένα επίπεδο νοσηλείας και ιατρικής παρακολούθησης πάνω από τη νοσηλεία και την ιατρική φροντίδα που παρέχεται σε κοινό θάλαμο κλινικής νοσοκομείου.
Ο εξοπλισμός της ΜΕΘ είναι συγκεκριμένος για κάθε κλίνη, όπως συγκεκριμένη (πρέπει να) είναι και η σύνθεση του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού, με αναλογίες που καθορίζονται από διεθνείς προδιαγραφές, για να διασφαλίζεται η συνεχής παρακολούθηση και η άμεση παρέμβαση, σε περίπτωση επιπλοκής. Σε αυτό εξυπηρετεί και η ανάπτυξη ΜΕΘ σε ενιαίο χώρο, ώστε να υπάρχει συνεχής επίβλεψη των ασθενών και ανάλογα με τις διαστάσεις του χώρου της ΜΕΘ αναπτύσσονται και οι ανάλογες κλίνες. Έτσι, η χωρητικότητα (capacity) κάθε ΜΕΘ σε κλίνες είναι οριακή.
Στη διάρκεια της πανδημίας παρατηρείται έντονη συζήτηση και αντιπαράθεση για τις κλίνες ΜΕΘ που είναι αναγκαίες κάθε φορά ή τις κλίνες που υπήρχαν ή τις κλίνες που αναπτύχθηκαν μετά τον Μάρτιο του 2020.
Ξεχνάνε όμως κάποιοι πως οι ΜΕΘ στα νοσοκομεία της χώρας μας έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με κριτήριο την εξυπηρέτηση των αναγκών κάθε νοσοκομείου και όχι των αναγκών που θα προκύψουν από μια πανδημία.
Οι ανάγκες της πανδημίας θα έπρεπε, απλώς, να βρούν τα νοσοκομεία μας σε κατάσταση ετοιμότητας αλλά και ευελιξίας, ώστε, με την ύπαρξη των διαθέσιμων χώρων, να μπορούν να αναπτυχθούν επιπλέον κλίνες που θα νοσηλεύσουν όσους ασθενείς έχουν ανάγκη.
Αλλού υπήρχαν και αλλού δεν υπήρχαν τέτοιες συνθήκες.
Σε κάποια νοσοκομεία, οι χώροι υπήρχαν αλλά δεν είχαν αναπτυχθεί όλες οι κλίνες ΜΕΘ που άντεχε κάθε χώρος και τους λόγους τους γνωρίζει κάθε νοσοκομείο και κάθε υγειονομικός. Γι αυτό και "ξεχείλιζαν" οι διασωληνωμένοι ασθενείς. Γι’ αυτό και μεταφέροντο σε άλλη ΜΕΘ, μακριά από τον τόπο κατοικίας τους.
Στα περισσότερα νοσοκομεία όμως οι κλίνες ΜΕΘ για τις ανάγκες της πανδημίας αναπτύχθηκαν είτε στις υπάρχουσες ΜΕΘ, που διέθεταν χώρο για ανάπτυξη περισσότερων κλινών, είτε στις υπάρχουσες ΜΕΘ, που απλώς έπαψαν να νοσηλεύουν ασθενείς με άλλες βαριές παθήσεις και μετατράπηκαν σε ΜΕΘ για Covid-19, είτε σε άλλους χώρους, όπως οι μονάδες εμφραγμάτων ή οι χώροι ανάνηψης των χειρουργείων, είτε και σε κοινούς θαλάμους νοσηλείας, που υπέστησαν τεχνικές μετατροπές και κυρίως εφαρμογή αρνητικής πίεσης, για ασφαλή νοσηλεία των συγκεκριμένων ασθενών με Covid-19, με ταυτόχρονη κατάργηση / συρρίκνωση των αντίστοιχων κλινικών, κυρίως χειρουργικών, και παράλληλη μείωση του αριθμού των χειρουργείων.
Αυτή είναι σήμερα η ελληνική πραγματικότητα.
Τραγική πραγματικότητα
Όπως είναι πραγματικότητα -τραγική θά 'λεγα- η απροθυμία της κυβέρνησης να αξιοποιήσει τις ΜΕΘ του ιδιωτικού τομέα με δέσμευση των κλινών και όρους αποζημίωσης Δημοσίου, όπως σωστά έχει επισημάνει από την αρχή ο πρώην υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός.
Η κυβέρνηση, αντίθετα, έσπευσε να ικανοποιήσει τις πιέσεις των κλινικαρχών και νομοθέτησε την αύξηση της αποζημίωσης της ημερήσιας νοσηλείας στο διπλάσιο (1.672 ευρώ) σε σχέση με την αποζημίωση που προβλέπει ο ΕΚΠΥ του ΕΟΠΥ που ισχύει από τον Νοέμβριο του 2018 (ΚΥΑ 4868, τ.Β’, 1-11-18). Ήταν και αυτή η ενέργεια ένα από τα "σημεία των καιρών" της διακυβέρνησης της Ν.Δ.
Ωστόσο πρέπει να αναρωτηθούν όλοι αν τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές σε προσωπικό και ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό στις δικές τους ΜΕΘ, για να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά στις ΜΕΘ των δημοσίων νοσοκομείων.
Είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντήσει με υπευθυνότητα το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΠΥΥ, που αποζημιώνει τις νοσηλείες στις ιδιωτικές ΜΕΘ και πρέπει να γνωρίζει αν αυτές πληρούν τις αναγκαίες προδιαγραφές λειτουργίας, ανεξάρτητα από την αδειοδότηση που έχουν λάβει για το σύνολο λειτουργίας κάθε ιδιωτικής δομής Υγείας (κλινικής) από τα αρμόδια όργανα όπως οι διευθύνσεις Υγείας κάθε Περιφερειακής Ενότητας (Π.Ε.), σήμερα, και, παλιότερα, κάθε Νομαρχίας...
Ιδιωτικός τομέας "υπό όρους"
Η πανδημία μάς έδειξε και τις ανάγκες που έχει το υγειονομικό σύστημα αλλά και τα όριά του. Κυρίως όμως, η πανδημία μάς έδειξε πώς μόνο οι δημόσιες δομές Υγείας είχαν και την ευελιξία και τη δυνατότητα να καλύψουν επαρκώς και με ασφάλεια αυτές τις ανάγκες.
Ο ιδιωτικός τομέας απλώς φάνηκε απρόθυμος (ίσως και αδύναμος) να μετάσχει στην αντιμετώπιση των αναγκών της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας, όπως είχε φανεί απρόθυμος να καλύψει και τις ανάγκες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής των Μνημονίων.
Στην πανδημία του κορωνοϊού, οι ιδιωτικές δομές Υγείας ωφελήθηκαν πολλαπλά τόσο στον κλινικό όσο και στον εργαστηριακό τομέα.
Η διενέργεια των μοριακών τεστ, τα οποία δεν συνταγογραφούσαν οι γιατροί, αλλά ούτε τα αποζημίωνε ο ΕΟΠΥΥ, διότι δεν ήθελε το υπουργείο Υγείας (!), απέφεραν σημαντικά έσοδα στα ιδιωτικά εργαστήρια που τα διενεργούσαν, μιας και τα δημόσια εργαστήρια ήσαν ελάχιστα. Όπως γίνεται σήμερα και με τη διενέργεια προσδιορισμού αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό που διενεργούν συγκεκριμένα ιδιωτικά εργαστήρια στην Αττική και στην επαρχία.
Οι αριθμοί με τα "κρούσματα" εύκολα διαμορφώνονται, αφού ώς τώρα δεν μας έχουν πει ούτε τη σχέση "κρουσμάτων" / συνόλου ελεγχομένων κάθε μέρα σε κάθε περιοχή, ούτε τη σχέση "κρουσμάτων" / νοσούντων ήπια ή μέτρια ή βαριά, ώστε να υπάρχει αντικειμενική εικόνα για την πραγματική επίπτωση της πανδημίας και για να δικαιολογούνται έτσι αλλά και να γίνονται κατανοητά τα περιοριστικά μέτρα που λαμβάνονται κάθε φορά.
Ανάγκες και όρια του συστήματος
Αυτό που θα μετρήσει στο τέλος από τη διαχείριση της πανδημίας θα είναι οι υποδομές που θα μείνουν στα δημόσια νοσοκομεία, όπως ο ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, που θα πρέπει να συνεχίσει να αξιοποιείται κι όχι να αχρηστευθεί με την αποθήκευσή του, το νοσηλευτικό προσωπικό που έχει προσληφθεί και θα πρέπει να μονιμοποιηθεί αφού καλύπτει "πάγιες και διαρκείς ανάγκες", η ανάγκη να αναπτυχθούν νέοι χώροι ΜΕΘ στα νοσοκομεία, η πρόσληψη νέου ιατρικού προσωπικού που δεν έχει ώς τώρα προσληφθεί, μιας και οι πρόσθετες κλίνες ΜΕΘ, όπου κι αν αναπτύχθηκαν, λειτουργούν με το υπάρχον ιατρικό προσωπικό.
Διαφορετικά, θα επιστρέψουμε στα επίπεδα του 2019, εκεί όπου άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ τη χωρητικότητα (capacity) των ΜΕΘ και κατάφεραν τα νοσοκομεία μας να αντιμετωπίσουν με ασφάλεια τους ασθενείς στην διάρκεια της πανδημίας. Διότι, κακά τα ψέματα, αν το 2019, ήμασταν στα επίπεδα του 2015, όπως παρέδωσε ο Σαμαράς το υγειονομικό σύστημα, μάλλον θα είχαμε γίνει... Bergamo.
Τα νοσοκομεία μας πρέπει να διαθέτουν προοπτικά και χώρους αλλά και την αναγκαία ευελιξία για ανάπτυξη νέων τμημάτων ανάλογα με τις υγειονομικές ανάγκες που παρουσιάζονται. Και ακόμη η λειτουργία κάθε νοσοκομείου πρέπει να σχεδιάζεται με προοπτική κι όχι με στενά "τοπικιστικά" κριτήρια, κυρίως σε ειδικά τμήματα, διότι κάθε νοσοκομείο δεν νοσηλεύει μόνο τους ασθενείς της περιοχής του αλλά συχνά καλείται να νοσηλεύσει ασθενείς από ευρύτερες περιοχές, οπότε χρειάζεται να διαθέτει την τεχνική και λειτουργική ευελιξία της ανάπτυξης νέων κλινών νοσηλείας.
* Ο Τάκης Γεωργακόπουλος είναι πνευμονολόγος, διευθυντής ΕΣΥ στη ΜΕΘ του Γ. Ν. Πατρών "Άγιος Ανδρέας", πρώην αντιπρόεδρος ΕΟΠΥΥ
