Όταν, στην αρχή της δεκαετίας που ολοκληρώνεται, έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα ενός ερευνητικού προγράμματος του ΑΠΘ με θέμα «Ο Πολύγυρος ως πρότυπο πράσινης πόλης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο», ομολογώ ότι με εξέπληξαν. Όσο κι αν περίμενα ότι το πράσινο αποτελούσε πάντα ένα από τα ισχυρότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα του γενέθλιου τόπου, δεν περίμενα ότι θα ήταν σε τέτοιο βαθμό θετική η αναλογία της επιφάνειας του αστικού και του περιαστικού πρασίνου ανά κάτοικο (83,3 τ.μ. στην πρώτη περίπτωση και 671,9 τ.μ. στη δεύτερη).
Αυτή η αναλογία, που, κατά τον επιβλέποντα το πρόγραμμα καθηγητή της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Θεοχάρη Ζάγκα,1 αποτελούσε πρωτιά στη νότια Ευρώπη, με έκανε να ασχοληθώ περισσότερο με το ζήτημα. Οι απαντήσεις που δόθηκαν με ερωτηματολόγιο, στο πλαίσιο του προγράμματος, σε 57 άντρες και 83 γυναίκες -με τις οποίες συμφωνούσα και ο ίδιος- παρουσίαζαν ένα πρόσθετο ενδιαφέρον. Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες θεωρούσαν την κατάσταση των περιαστικών δασών του Πολυγύρου μέτρια έως καλή. Παράλληλα, ωστόσο, τόνιζαν ότι θα ήθελαν περισσότερες υποδομές (πάρκα, χώρους αναψυχής κ.λπ.) και επισήμαιναν ότι οι αρμόδιες αρχές δεν διαχειρίζονται και δεν προστάτευαν σε ικανοποιητικό βαθμό τα δάση.
Πρωτιά με υποχρεώσεις
Μ’ αυτά τα στοιχεία και τα συμπεράσματα του προγράμματος προχώρησα σε διαπιστώσεις και προτάσεις που δημοσιεύτηκαν τότε σε σχετικό άρθρο μου στο περιοδικό «Πολύγυρος» (τχ. 68 και 69/2012). Τα παραπάνω αποσπάσματα από το ερευνητικό πρόγραμμα αποκάλυπταν τη σημασία της πρωτιάς του Πολυγύρου, αλλά και τις υποχρεώσεις που έχουν οι εντεταλμένοι φορείς, όπως και οι ίδιοι οι κάτοικοί του, για τη διάσωση και ανάδειξη του πράσινου.
Φοβάμαι όμως πως η πολιτική πρασίνου που ασκείται τα τελευταία χρόνια δεν προσφέρει στοιχεία αισιοδοξίας, καθώς παρατηρείται μια διαρκής μείωσή του στον περιαστικό και ιδιαίτερα στον αστικό χώρο. Η δημοτική αρχή Πολυγύρου, με αναιτιολόγητες κατά το πλείστον αποφάσεις και παραβλέποντας συχνά και τους κανόνες δόμησης (π.χ. υποχρεωτικό πράσινο και φύτευση δέντρων στα προκήπια κ.λπ.), συντελεί καθοριστικά στην υποβάθμιση του τόσο ενδιαφέροντος οικιστικού και οπτικού περιβάλλοντος της πόλης. Ο ρόλος, παράλληλα, και οι οφειλόμενες παρεμβάσεις του οικείου δασαρχείου δεν είναι όσο θα περίμενα αποτελεσματικές, παρότι γνωρίζω τις σημερινές δυσλειτουργίες της Δημόσιας Διοίκησης.
Ωστόσο, όπως και να ’χει το ζήτημα, πιστεύω ότι το αλυσοπρίονο, ένα γενικώς χρήσιμο εργαλείο στις αγροτικές καλλιέργειες, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται αλόγιστα και με τόση συχνότητα στην κοπή δέντρων, μερικά από τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και μνημεία της φύσης... Είναι ευνόητο άλλωστε ότι στην άσκηση πολιτικής πρασίνου θα συμβάλει και ο ορισμός ενός υπευθύνου στον δήμο, εξειδικευμένου και ευαισθητοποιημένου σε τέτοια ζητήματα. Θα επαναφέρει ακόμη, σταδιακά, την παιδεία και το ενδιαφέρον για τον χαρακτήρα και την αισθητική των δημόσιων χώρων που διέκρινε τους παλαιότερους.
Πριν από εκατό χρόνια
Θα αναφερθώ επί τούτου σε μια αξιέπαινη πρωτοβουλία των δημοτών του Πολυγύρου πριν από εκατό χρόνια, που αποκαλύπτει, συγκρινόμενη με τα σημερινά, τη γενικότερη αδιαφορία των ημερών μας για το τι συμβαίνει έξω από το κατώφλι της κατοικίας μας... Πρόκειται για μια ανταπόκριση με τίτλο «Φιλομουσικό - Δασική Ένωσις» Πολυγύρου. Ανακαλεί στη μνήμη εποχές κατά τις οποίες οι πολίτες ενδιαφέρονταν για την ποιότητα του δημόσιου χώρου και κατ’ ακολουθία της ίδιας της ζωής τους. Τη δημοσίευσε η ημερήσια Εφημερίς των Βαλκανίων,2 αρχισυντάκτης της οποίας ήταν ο Νίκος Καστρινός, ένα δραστήριο μέλος των φιλειρηνικών κινημάτων της Θεσσαλονίκης:
«Κατ’ αυτάς συνέστη σύνδεσμος υπό την επωνυμίαν ‘Φιλομουσικό - Δασική Ένωσις’, με τον ευγενή σκοπόν να εργασθή διά δενδροφυτεύσεως και προς ανασύστασιν της τόσο άλλοτε επιτυχώς λειτουργησάσης Φιλαρμονικής»!
Σ’ αυτή την πρωτοβουλία οφείλονται τα ενδιαφέροντα αλσύλλια της πόλης!
1 Οι φοιτήτριες που εκπόνησαν το πρόγραμμα ήταν οι Ζωή Μυλωνά και Φωτεινή Ντινάκη.
2 Καταχωρήθηκε στο πρωτοσέλιδο του φ. 517, Β΄ έτους, της Τρίτης 21 Ιανουαρίου 1920.
* Ο Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης είναι αρχιτέκτων, π. πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας
