«Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές - Ποτέ τους δεν λυγίσανε οι κομμουνιστές». Είναι Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2020, λίγο μετά τις 2.30 το μεσημέρι. Στο σημείο συμβολής των δρόμων Πανεπιστημίου και Ιπποκράτους υπάρχει ένας ενιαίος φραγμός δίχως προηγούμενο από μηχανές της ομάδας Δράση. Της ομάδας που άλλαξε όνομα (από ΔΕΛΤΑ), αλλά όχι και πρακτικές.
Μπροστά και πίσω από τον αστυνομικό φραγμό βρίσκονται επί της Πανεπιστημίου δεκάδες διαδηλωτές του ΚΚΕ, στοιχισμένοι σε γραμμές, σε αποστάσεις ασφαλείας και με μάσκες. Λίγο πριν είχαν δεχτεί αναίτια επίθεση κάποια από τα μέλη τους. Φωτογραφίες των θυμάτων λίγες ώρες αργότερα θα γίνουν viral στα κοινωνικά δίκτυα αποτυπώνοντας την ωμότητα της αστυνομικής βίας.
«Ή τη διαλύετε, ή σας διαλύουμε»
Η αστυνομία εξαπέλυσε δεύτερο και ισχυρότερο κύμα επίθεσης δύο λεπτά μετά την προσπάθεια της ηγεσίας του ΚΚΕ να μάθει τι έγινε με τους συλληφθέντες και της απαίτησής της να απελευθερωθούν. Πηγαίνοντας με αποφασιστικότητα προς το μέρος των αστυνομικών, ο Δημήτρης Κουτσούμπας και ο Θανάσης Παφίλης, το πουκάμισο του οποίου είχαν σκίσει νωρίτερα, αντί απαντήσεων, ακούνε από τον αξιωματικό απειλές. «Η κινητοποίηση είναι παράνομη. Είτε θα τη διαλύσετε εσείς, είτε θα τη διαλύσουμε εμείς». Οι μηχανές φεύγουν. Οι οδηγοί τους μαρσάρουν. Η σκοτεινή λωρίδα που απλωνόταν στον δρόμο διαλύεται και αντ’ αυτής πλησιάζουν στρατιές από αστυνόμους των ΜΑΤ.
Όσοι βρίσκονται στο σημείο βλέπουν στο βάθος να απλώνονται την επόμενη στιγμή μεγάλες ριπές από νερό. Βλέπουν δυο κανόνια νερού να ρίχνουν σε όλο το πλάτος του δρόμου. Από κάτω φαίνεται να βρίσκονται άνθρωποι.
Ο κόσμος αναγκάζεται να υποχωρήσει, αλλά δεν θα το κάνει ατάκτως. Δεκάδες νέοι άνθρωποι με την πλάτη στα κανόνια περπατάνε προς την Ομόνοια, χωρίς όμως να τρέχουν. Υψώνουν τα χέρια και τα χτυπάνε ρυθμικά για να συνοδεύσουν ένα σύνθημα με ιστορία: «Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές - Ποτέ τους δεν λυγίσανε οι κομμουνιστές». Ανατριχίλα.
Άνοιγαν τα δακρυγόνα μέσα στον κόσμο
Η εικόνα φαίνεται πως ενοχλεί την αστυνομία, που αρχίζει να χτυπά και με τα ΜΑΤ. Δακρυγόνα ανοίγουν καταμεσής του δρόμου και στην καρδιά της διαδήλωσης. Η μία κρότου - λάμψης διαδέχεται την άλλη. Ακούγονται σφυρίγματα. Ένα σκυλάκι δίπλα μου είναι τρομοκρατημένο. Από την ορμή του πανικού το συγκρατούν μόνο το λουρί και η αγάπη του ανθρώπου που το έχει.
Το σύνθημα θα ξανακουστεί με περηφάνια λίγη ώρα μετά και μερικές εκατοντάδες μέτρα μακρύτερα. Μετά την επίθεση που δέχτηκαν οι διαδηλωτές του ΝΑΡ στον Σταθμό Λαρίσης, με τις ίδιες κατασταλτικές μεθόδους. Στη διορία τριών λεπτών που τους έδωσαν να διαλύσουν τη συγκέντρωση, οι διαδηλωτές προλαβαίνουν να πουν πολλά. Μεταξύ αυτών που παίρνουν τον λόγο είναι και ένας άνθρωπος που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια στην πανδημία. Είναι ο Παναγιώτης Παπανικολάου, γ.γ της ΟΕΝΓΕ (Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας), που μπορεί να καταλάβει πολύ καλά γιατί η κυβέρνηση βάζει την αστυνομία να βαράει στο ψαχνό: «Αυτό το κλίμα αστυνομοκρατίας στοχεύει στη συγκάλυψη των εγκληματικών ευθυνών της κυβέρνησης και συνολικά του συστήματος, που έχουν αγνοήσει πανηγυρικά όλες τις επισημάνσεις και τα αιτήματα των νοσοκομειακών γιατρών της χώρας. Είναι εγκληματικά υπεύθυνοι για το γεγονός ότι έξι ολόκληρους μήνες από την ύφεση του προηγούμενου κύματος της πανδημίας τους άφησαν να πάνε χαμένοι».
Υψωμένες γροθιές στα δικαστήρια
Το σύνθημα θα ξανακουστεί και την επόμενη μέρα όμως. Στα δικαστήρια της Ευελπίδων, τη στιγμή που φτάνουν χειροδεμένοι οι συλληφθέντες από τα γεγονότα του Κολωνού. Αλλά και μετά, κατά την απελευθέρωσή τους. «Δεν μας τρομοκρατούν!» φωνάζει η εικοσάχρονη Λυδία Κατή τη στιγμή που βγαίνει από το περιπολικό και υψώνοντας αγωνιστικά το τραυματισμένο δεξί της χέρι. Από δίπλα είναι ο φίλος του πατέρας της και ο Νίκος Καβακλής, ο φίλος του αδελφού της που κατέγραφε με το σκηνικό τη βία των αστυνομικών έξω από το Α.Τ. Ο κόσμος χειροκροτεί και φωνάζει: «Η χούντα δεν τελείωσε το ’73 - Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία».
Ίδια ατμόσφαιρα επικρατεί κι όταν η δίκη τους παίρνει αναβολή. Βγαίνουν έξω από το δικαστικό κτήριο με υψωμένες γροθιές και το σύνθημα που ακούγεται είναι «Ούτε σε ξερονήσια, ούτε σε φυλακές. Ποτέ τους δεν λυγίζουν οι κομμουνιστές». Αμέσως μετά παίρνουν αγκαλιά τους δικούς και φεύγουν βουρκωμένοι για το σπίτι. Στο σπίτι στο οποίο έπρεπε να βρίσκονται από την προηγούμενη ημέρα, αλλά η αστυνομία δεν τους το επέτρεψε.
Υψωμένες γροθιές στις κλούβες
Αγωνιστές που δεν λύγισαν ήταν όλοι όσοι, ο καθένας ξεχωριστά, θέλησαν να τιμήσουν την εξέγερση το τριήμερο που πέρασε. Μέσα σ’ ένα περιβάλλον απόλυτης αστυνομοκρατίας και εκφοβισμού, με φόντο ένα πολύ διαφορετικό Πολυτεχνείο, κλειδαμπαρωμένο και φρουρούμενο σε κάθε του γωνία από πολυάριθμες -άνω του επιτρεπόμενου ορίου συναθροίσεως- ομάδες αστυνομικών, άνθρωποι νέοι και μεγαλύτεροι πήγαιναν και ακουμπούσαν ένα γαρύφαλλο από την αυλή τους στα κάγκελα της κεντρικής πύλης. Γονείς πήγαιναν και έδειχναν στα παιδιά τους το Πολυτεχνείο παρότι είχαν συνέχεια -κυριολεκτικά- καρφωμένο πάνω τους το άγρυπνο βλέμμα των αστυνομικών. Αλλά και πιο πέρα από τη σχολή υπήρξαν άνθρωποι που τίμησαν την ημέρα ανοίγοντας τις πόρτες τους. Όπως οι γείτονες των διαδηλωτών στον Κολωνό.
Όλοι αυτοί, μαζί με τους έξι αλληλέγγυους που συνελήφθησαν γιατί προσπάθησαν να δώσουν τρόφιμα στον κόσμο που έκανε πολιτική παρέμβαση την προηγούμενη μέρα των απαγορεύσεων, είναι κάθε γράμμα από τη φράση του ιστορικού συνθήματος.
«Δεν μας τρομοκρατούν!»: η φωνή της Λυδίας και οι φωνές μέσα από τις κλούβες των συλληφθέντων στο Πολυτεχνείο και στις διαδηλώσεις ακούγονται ακόμη.
«Τι εννοείς σου πήρε την ταυτότητα;»
Νέες πρακτικές φαίνεται πως εγκαινιάζει η αστυνομία κατά τους ελέγχους της. Πώς αλλιώς να εξηγήσω τη συμπεριφορά αστυνομικού της ομάδας Ζήτα, ο οποίος, καθώς ενοχλήθηκε από την καταγραφή περιστατικού με βίντεο κατά τη διάρκεια της διάλυσης της κινητοποίησης του ΝΑΡ στον Σταθμό Λαρίσσης, μου πήρε την ταυτότητα κι έφυγε.
Μετά την επίθεση της αστυνομίας στους διαδηλωτές με αύρα και δυνάμεις των ΜΑΤ, ορισμένοι βρέθηκαν να περπατάνε με κατεύθυνση προς το Μεταξουργείο. Εκεί ο γιατρός και πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στο Νοσοκομείο Αττικόν Μιχάλης Ρίζος, πετυχαίνοντας μπροστά του έναν αστυνομικό της ομάδας Ζήτα, του φωνάζει: «Ο φασισμός δεν θα περάσει! Τ’ ακούς;». Ο αστυνομικός φαίνεται κάτι να του απαντά και γκαζώνει για να τον αφήσει πίσω. Στο μεταξύ, στο σημείο πλησιάζει κι άλλος διαδηλωτής, ο οποίος βρίζει τον αστυνομικό επειδή αποχωρεί χωρίς να συζητήσει. Ο αστυνομικός απαντά με χειρονομία.
Το σκηνικό επαναλαμβάνεται λίγα μέτρα πιο πέρα, όπου ο Μ. Ρίζος επιχειρεί εκ νέου να μιλήσει στον αστυνομικό, ο οποίος έχει θυμώσει. Βλέποντας ότι καταγράφω το περιστατικό, αφήνει τον Μ. Ρίζο και έρχεται με τη μηχανή του με φόρα προς το μέρος μου. «Έλα εδώ, έλα εδώ...» μου λέει απειλητικά. «Φέρ’ την ταυτότητά σου. Φέρ’ την ταυτότητά σου» μου φωνάζει. Ενώ του εξηγώ ότι είμαι δημοσιογράφος και του δίνω με τη βούλησή μου την ταυτότητα για να ελέγξει, ο ίδιος την αρπάζει, την παίρνει μαζί του και μου λέει να πάω στο κτήριο της Τροχαίας μερικές εκατοντάδες μέτρα παραπάνω. Στη συνέχεια αναπτύσσει ταχύτητα και χάνεται.
Επικοινωνώντας με την εφημερίδα, τους ενημερώνω για το πρωτοφανές περιστατικό λέγοντας ότι «μου πήραν την ταυτότητα». «Οκ. Σου πήραν την ταυτότητα» απαντούν σε μια εύλογη αντίδραση, θεωρώντας ότι επρόκειτο για έναν τυπικό έλεγχο. «Μου πήρε την ταυτότητα κι έφυγε ο αστυνομικός». «Τι εννοείς σου την πήρε κι έφυγε;»
Μετά το τέλος του τηλεφωνήματος, ο αστυνομικός επέστρεψε. Πέρασε μπροστά μου με ταχύτητα και πέταξε την ταυτότητα κάτω στον δρόμο κοιτώντας με άγριο ύφος.
Αυτοί τη δουλειά τους, εμείς τη δική μας
Πέραν του ότι θα μπορούσα να είχε φύγει από το σημείο και να μη με έβρισκε, δεν μπορούν παρά να εγείρονται μια σειρά από ερωτήματα τόσο σε σχέση με τη δράση αυτή καθαυτή των αστυνομικών όσο και με το δικαίωμα στην ενημέρωση. Από πότε ένας αστυνομικός μπορεί να παίρνει την ταυτότητα ενός πολίτη, να φεύγει και να κάνει τον έλεγχο εν τη απουσία του; Ποιος ο λόγος να προχωρήσει στην πράξη αυτή και τι έκανε με την ταυτότητα το διάστημα που έλειπε; Από πού κι ως πού απαγορεύεται στον δημοσιογράφο να καταγράφει γεγονότα σε δημόσιο χώρο όπως οι διαδηλώσεις, πόσο μάλλον όταν κρίνει ότι μπορεί να κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα ενός πολίτη;
Με δεδομένο ότι αυτές τις ημέρες στη γαλλική Βουλή περνά νομοσχέδιο για τον περιορισμό μετάδοσης εικόνων αστυνομικών σε υπηρεσία, τα περιστατικά απειλών και τραμπουκισμού σε βάρος δημοσιογράφων που συνέβησαν τη 17η Νοεμβρίου στην Ελλάδα δεν μπορούν πάρα να προκαλούν ανησυχία για την ελευθερία της ενημέρωσης.
Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλεί η πολύ μικρότερη ανασφάλεια που θα αισθάνονται οι αστυνομικοί -αν αντιγραφεί κι εδώ η πρακτική από την πάντα πρόθυμη κυβέρνηση να ξεπατικώνει ό,τι πιο οπισθοδρομικό- να χτυπήσουν κάποιον σε μια διαδήλωση γνωρίζοντας ότι αυτό δεν θα καταγραφεί πουθενά. Όπως φώναζε κι ένας φωτορεπόρτερ στους αστυνομικούς που χτύπησαν τη μηχανή του, τον τραμπούκιζαν και τον έσπρωχναν στην Πανεπιστημίου, ας κάνει ο καθένας τη δουλειά του. Αυτοί τη δική τους. Κι εμείς τη δική μας.
