Αγνωστος αριθμός γονέων έκανε μάλλον μία απλή παρατήρηση, το απόγευμα της Δευτέρας (πρώτης ημέρας λειτουργίας της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στα Γυμνάσια και Λύκεια λόγω του lockdown), κοιτώντας τον υπολογιστή του μαθητή.
Ανά λίγα λεπτά, το σύστημα ενημέρωνε ότι «Ο χρήστης Cisco Webex Meetings Desktop App χρησιμοποιεί το μικρόφωνό σας». Προφανώς, πέρα από μερικά «γαλλικά» που μπορεί να είπαν φωναχτά οι πιο χιουμορίστες εξ αυτών με την ελπίδα να αποσταλούν στην κα Κεραμέως και τους υπεύθυνους της πολυεθνικής, κανείς δεν κατάλαβε γιατί άραγε «χρησιμοποιεί» κάποιος το μικρόφωνο ενώ η εφαρμογή δεν λειτουργεί στο προσκήνιο και δεν είναι σε εξέλιξη καμία διαδικασία.
Φυσικά, δεν είναι δυνατό ένας απλός χρήστης να εξετάσει τι πραγματικά συμβαίνει. Θα μπορούσε π.χ. το σύστημα να έχει κρατήσει ανοιχτή την εφαρμογή στο παρασκήνιο και η ειδοποίηση να είναι μία προειδοποίηση στον χρήστη, ώστε να την κλείσει. Αν αναλογιστεί κανείς πόσο «κινέζικα» ακούγονται αυτά στον μέσο γονέα, καταλαβαίνει ότι η βίαιη εισαγωγή εμπορικών πλατφορμών τηλεδιάσκεψης που δεν έχουν δημιουργηθεί από το κράτος με συγκεκριμένους όρους και χαρακτηριστικά ασφαλείας, μετατρέπει σε «ατομική ευθύνη» αυτό που θα έπρεπε να είναι η κορυφαία υποχρέωση της Πολιτείας: η προστασία της ψηφιακής ασφάλειας των ανηλίκων μαθητών.
Οι εμπορικές πλατφόρμες για video conference, σε αντίθεση με τα κρατικά αναπτυγμένα συστήματα, έχουν κάθε (κερδοσκοπικό και όχι μόνο) λόγο να συμμετέχουν στην καταγραφή προσωπικών δεδομένων που στην συνέχεια αξιοποιούν κατά βούληση. Παράλληλα, λόγω του ότι είναι προϊόντα κολοσσών της παγκόσμιας τεχνολογίας, υπάρχει ανά πάσα στιγμή πλήθος ανθρώπων που προσπαθούν να τις «σπάσουν» για τους πιο αθώους ή δόλιους λόγους, σε αντίθεση με άγνωστες σε διεθνές επίπεδο εφαρμογές που έχουν χτιστεί με συγκεκριμένο σκοπό άσχετο με το κέρδος.
Η σωστή εγκατάσταση και οι ρυθμίσεις με βάση τις συστάσεις του εκάστοτε κατασκευαστή βοηθούν στην προστασία από malware, κλοπή ψηφιακής ταυτότητας, hacking κτλ. Αλλά όπως είναι προφανές σε μία εξαναγκαστική χρήση μίας διαδικτυακής πλατφόρμας, δεν μπορούν άμεσα όλοι οι γονείς να έχουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τον χρόνο να προσαρμόσουν τους υπολογιστές, τα τάμπλετ ή και τα κινητά των παιδιών τους για την υλοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που επιβάλλεται αυτές τις ημέρες από το υπουργείο Παιδείας στην δευτεροβάθμια τουλάχιστον εκπαίδευση.
Ακόμη περισσότερο, υπάρχει ο κίνδυνος εξ αποστάσεως χρήσης της κάμερας και του μικροφώνου ενός μηχανήματος, στον χώρο όπου βρίσκεται ο χρήστης του, χωρίς αυτός να το γνωρίζει. Υπάρχει πλήθος τέτοιων λογισμικών που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, «κολλώντας» χρήστες και επιτρέποντας σε τρίτους να βλέπουν και να ακούν τι συμβαίνει στο χώρο που ο χρήστης θεωρεί ιδιωτικό και προστατευμένο. Το ίδιο συμβαίνει και με τις πλατφόρμες τηλεσυνεδρίασης που πολλές φορές δεν είναι ρυθμισμένες σωστά και αφήνουν ανοιχτά μικρόφωνο ή και κάμερα σε πρόσβαση από τρίτους. Ακόμη περισσότερο, όταν για κάποιο λόγο χρησιμοποιείται κάποια wifi σύνδεση που δεν είναι οικιακή και ο χρήστης από άγνοια ή απροσεξία έχει κάνει το δικό του μηχάνημα ορατό και δυνητικά προσβάσιμο σε όλους τους άλλους χρήστες.
Υπενθυμίζεται ότι ο τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ Ν. Φίλης είχε ήδη τον Μάιο καταγγείλει στη Βουλή την διαρροή προσωπικών δεδομένων μαθητών και εκπαιδευτικών μέσω του συστήματος της Cisco (καθώς και την μη δημοσιοποίηση της σύμβασης με το υπουργείο Παιδείας), καταθέτοντας στικάκι με στοιχεία και εκτιμήσεις. Ακολούθησε γνωμοδότηση-κόλαφος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία για την φετινή χρονιά.
Ακολουθούν δέκα γενικές συμβουλές για να βελτιώσετε την ασφάλεια και την προστασία των προσωπικών σας δεδομένων στο διαδίκτυο, αυτές τις «πονηρές» ημέρες που το υπουργείο Παιδείας αρκείται στο να απειλεί με απουσίες όσα παιδιά δεν μπορούν να συνδεθούν, χωρίς να νοιάζεται πόσο ασφαλές είναι να είναι συνδεδεμένα:
1. Χρησιμοποιείτε δικό σας μηχάνημα (υπολογιστή, τάμπλετ ή κινητό)
2. Ρυθμίστε σωστά το δίκτυο που χρησιμοποιείτε (firewall), αλλάξτε κωδικούς στο router και ελέγξτε ότι είναι επιλεγμένη η ασφαλής κρυπτογράφηση (π.χ. WPA2 ή WPA3). Μην χρησιμοποιείτε wifi από δημόσιους χώρους
3. Χρησιμοποιείτε λογισμικό για βίντεο με μεγάλη τιμή κρυπτογράφησης.
4. Προσοχή στην κάμερα. Μπορείτε να αλλάξετε background για να μην αποκαλύπτεται ο χώρος σε τρίτους. Καλό είναι όταν δεν την χρησιμοποιείτε, να κλείνετε την κάμερα.
- Windows: Start menu > Control Panel > Hardware > Sound > Device Manager > Imaging Devices > Webcam > Driver tab > Disable
- Android: Settings > apps > camera > permissions > Disable
- Mac: Safari > Safari Menu > Preferences > Camera > Deny Camera Access για όλα τα site
- iPhone/iPad: Settings > Privacy > Camera > απενεργοποίηση κάμερας για όλες τις εφαρμογές
5. Χρησιμοποιήστε VPN (Virtual Private Network) για την κρυπτογράφηση όλων των online δραστηριοτήτων σας, που καλύπτει την διεύθυνση IP, την τοποθεσία και το ιστορικό.
6. Συνηθίστε στη χρήση «δυνατών» κωδικών που θα ανανεώνετε σε τακτικά διαστήματα, πιθανώς με την βοήθεια ενός password manager. Κάθε κωδικός θα έπρεπε να είναι μία περίπλοκη σειρά από τουλάχιστον 12 χαρακτήρες, με μίξη πεζών και κεφαλαίων χαρακτήρων, αριθμών και συμβόλων.
7. Χρησιμοποιήστε επιπλέον επιβεβαίωση δύο ή περισσότερων σημείων, με επιπλέον κωδικό ή άλλο τρόπο επιβεβαίωσης μετά την εισαγωγή του πρώτου κωδικού (π.χ. με αποστολή κωδικού λίγων λεπτών στο κινητό).
8. Μην ξεχνάτε τα updates στο λειτουργικό σύστημα και τα προγράμματα που χρησιμοποιείτε, περιλαμνάνουν κρίσιμες για την ασφάλεια προσθήκες.
9. Ποτέ μην κάνετε κλικ ή μην «κατεβάζετε» διευθύνσεις ή αρχεία που δεν γνωρίζετε την προέλευσή τους, όσο έγκυρα και αν δείχνουν.
10. Εγκαταστήστε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα ασφάλειας/προστασίας, όχι μόνο τα γνωστά στους παλαιότερους «αντιβιοτικά».
