Τρία ζευγάρια παπαγάλων φτερουγίζουν ανάμεσα στους ευκάλυπτους και τα πεύκα καλωσορίζοντας τη μέρα. Ύστερα, τη σειρά στα κελαηδίσματα παίρνουν οι σουσουράδες, που στήνουν χορό ανάμεσα στη βλάστηση των πρανών και της κοίτης που είναι ανοιχτή, μα όχι πάντα τόσο φιλόξενη, όταν οι άνθρωποι ρίχνουν σκουπίδια και υλικά που πια δεν χρησιμοποιούν. Κι όμως η φύση ζει... Το νερό κυλά μέσα από στενεμένες κοίτες, που έχουν στραγγαλιστεί στο μπετόν. Οι κισσοί βρίσκουν το νερό που χρειάζονται για να μεγαλώσουν και να αναρριχηθούν. Οι ευκάλυπτοι και τα πεύκα μεγαλώνουν... Και αυτά είναι μόνον λίγα από τα είδη δέντρων που αποτελούν τρανή απόδειξη πως η φύση επιβιώνει, αλλά χρειάζεται βοήθεια για να προσφέρει την ομορφιά της στο πνιγηρό περιβάλλον του μπετόν και της πυκνής δόμησης... Κι αν απορείτε πού βρίσκεται αυτή η ζωντάνια... Η απάντηση μπορεί να σας αιφνιδιάσει: Στα 700 μέτρα του ανοιχτού τμήματος του ρέματος Πικροδάφνης, στα διοικητικά όρια του Δήμου Ηλιούπολης.
Η επί χρόνια επιλογή των δημάρχων μαζί με τους εργολάβους να πνίγουν τα ρέματα κάτω από τόνους μπετόν, στραγγαλίζοντας τη φυσική ροή των υδάτων, έφτασε, στις μέρες μας, να είναι η απόλυτη καταστροφή. Δεδομένης της κατάστασης, συνιστά λοιπόν κάτι περισσότερο από ευτύχημα το να υπάρχουν έστω και μικρά τμήματα ανοιχτών ρεμάτων, που να δίνουν ανάσα στις πόλεις και παραπλεύρως των ρεμάτων δημόσιο χώρο στους κατοίκους. Φυσικά, η κατάσταση θα ήταν πολύ καλύτερη αν δεν έριχναν μπάζα και άχρηστα αντικείμενα ασυνείδητοι εργολάβοι, επαγγελματίες, ακόμα και κάτοικοι, στα σκοτεινά σημεία του πάρκου γύρω από το ρέμα της Πικροδάφνης ή αν κάποιοι φιλόζωοι φρόντιζαν να μαζεύουν τα προϊόντα της ανακούφισης των σκύλων τους.
Η αλλαγή που έφερε η τελευταία απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ακυρώνοντας ουσιαστικά όλες τις υφιστάμενες εγκεκριμένες μελέτες για την οριοθέτηση του ρέματος Πικροδάφνης, δημιουργεί νέα δεδομένα. Από τα 2,5 περίπου χιλιόμετρα του ρέματος στα διοικητικά όρια του Δήμου Ηλιούπολης, από τον Υμηττό μέχρι τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, μόνον ένα τμήμα 700 μέτρων είναι ανοιχτό. Το υπόλοιπο τμήμα είναι κλειστός αγωγός κάτω από δρόμους και πάρκα, αποτέλεσμα της παράλογης ανθρώπινης επέμβασης, στον βωμό των συμφερόντων, από τη μεταπολεμική «ανάπτυξη» της Αθήνας, τη ραγδαία οικοπεδοποίηση και τη φρενήρη οικοδόμηση.
Περιήγηση με τον δήμαρχο
Μιας που ο κορωνοϊός έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, η ανάγκη για έναν περίπατο δίπλα στη φύση αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία. Σε μια περιήγηση λοιπόν μαζί με τον δήμαρχο Ηλιούπολης Γιώργο Χατζηδάκη, τον ρωτήσαμε τι σκέπτεται να κάνει προκειμένου να αναδείξει το μεγαλύτερο ανοιχτό ρέμα της νότιας Αθήνας, την ώρα μάλιστα που τόσο το ρέμα όσο και η παραρεμάτια περιοχή δεν είναι στην καλύτερή τους κατάσταση. «Έχουμε πολύ μεγάλο πρόβλημα με εργολάβους των γύρω περιοχών που έρχονται βράδυ και ρίχνουν μπάζα στην παραρεμάτια περιοχή. Όσους έχουμε εντοπίσει, τους έχουμε στείλει στον εισαγγελέα» τονίζει. «Θα λύσουμε σύντομα αυτό το πρόβλημα και θα πάρει ξανά ζωή η παραρεμάτια περιοχή και, γιατί όχι, θα είναι ένας χώρος για πικ - νικ που να έρχονται οι κάτοικοι και να την απολαμβάνουν. Ήδη προχωράμε σε συστηματικό καθαρισμό του πάρκου, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά μετά από χρόνια» εξηγεί ο Γ. Χατζηδάκης. Κι όταν τον ρωτήσαμε γιατί δεν έχει προχωρήσει, μας απάντησε: «Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο, γιατί ο δήμος διαθέτει μόλις 18 υπαλλήλους στην υπηρεσία πρασίνου, με μέση ηλικία τα 55 έτη, αλλά από τον προηγούμενο μήνα έχουν προστεθεί πάνω από 20 συμβασιούχοι οκτώ μηνών του ΟΑΕΔ και η κατάσταση στο πράσινο της πόλης βελτιώνεται ραγδαία».
«Αυτό που σχεδιάζουμε να γίνει άμεσα, εκτός από τον καθαρισμό, είναι η διαμόρφωση των περιπατητικών διαδρομών κατά μήκος του ρέματος. Ήδη επισκευάσαμε ή αντικαταστήσαμε πάγκους - κιόσκια ανάπαυσης και θα τοποθετήσουμε και άλλους, συντηρούμε τον φωτισμό και θα βελτιώσουμε τα πεζοδρόμια κατά μήκος του ρέματος» δεσμεύεται ο Γ. Χατζηδάκης και προσθέτει: «Ήδη εξετάζουμε μέσα από το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας να διαμορφώσουμε ποδηλατόδρομους εκατέρωθεν και κατά μήκος του ρέματος».
Σχετικά με την πρόσφατη απόρριψη της οριοθέτησης του ρέματος της Πικροδάφνης με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο Γ. Χατζηδάκης διευκρινίζει: «Το μεγάλο ζήτημα στην οριοθέτηση είναι ότι υπάρχουν πολλές αυθαίρετες κατασκευές μέσα στο ρέμα, κυρίως στους Δήμους Αγίου Δημητρίου και Παλαιού Φαλήρου. Εκεί μπλοκάρει το θέμα της οριοθέτησης, ενώ στον δικό μας δήμο το ρέμα είναι ανοιχτό και δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αυθαιρεσίες». Με αυτό το σκεπτικό, ο Γ. Χατζηδάκης εξηγεί ότι «πρέπει να είναι προτεραιότητα και του κεντρικού κράτους και της Περιφέρειας Αττικής να προχωρήσει η οριοθέτηση του ρέματος για να μην εμποδίζεται η διαμόρφωση διαδρομών περιπάτου και ο γενικός καλλωπισμός του πάρκου που σχεδιάζουμε με σεβασμό στη βλάστηση και τη φύση».
Ερωτηθείς για τις παρεμβάσεις που σχεδιάζει να προτείνει για τις εργασίες εντός του ρέματος, ο δήμαρχος Ηλιούπολης είπε: «Εμείς έχουμε την άποψη ότι για την προστασία του ρέματος πρέπει να εφαρμοστούν οι αρχές της Οικο-μηχανικής (Bio Engineering) ώστε να διατηρηθεί η φυσική αρμονία και να αποφευχθεί η βίαια ανθρώπινη επέμβαση με υλικά και μεθόδους που δεν συνάδουν με τη φύση». «Δεν θέλουμε να χρησιμοποιηθούν υλικά ασύμβατα με το περιβάλλον, όπως είναι τα σαραζανέτια, δηλαδή συρματοκιβώτια με πέτρες και άλλες τσιμεντένιες κατασκευές, που συνηθίζεται να χρησιμοποιούνται σε εθνικές οδούς» ξεκαθάρισε ο Γ. Χατζηδάκης και πρόσθεσε: «Τα 700 μέτρα του ανοιχτού τμήματός του, από τη Βουλιαγμένης έως την παιδική χαρά της Πανταζή, κοντά στη Μαρίνου Αντύπα, μπορούν να γίνουν -ίσως για πρώτη φορά στην Αθήνα- το πρότυπο εφαρμογής των αρχών της Φυσικής Μηχανικής, της Οικομηχανικής. Ακούμε τις φωνές των Ελλήνων επιστημόνων και παρακολουθούμε τη διεθνή εμπειρία, στην Ευρώπη και την Αμερική, που αναπλάθουν την κοίτη ποταμών και ρεμάτων και την επαναφέρουν στην αρχική της μορφή. Ως νέα δημοτική αρχή, έχουμε όραμα και άξιους επιστήμονες στις υπηρεσίες μας και επιζητούμε τη συνεργασία με όλη την επιστημονική κοινότητα, που θα ήθελε η Πικροδάφνη να γίνει στην περιοχή μας η αρχή για την αναβίωση του φυσικού περιβάλλοντος και την ανάκτηση δημοσίου χώρου»
Ένα ρέμα πέντε δήμων
Το ρέμα της Πικροδάφνης πηγάζει από τις δυτικές υπώρειες του Υμηττού στην περιοχή του Καρέα και εκτείνεται μαζί με τους παραποτάμους του (ρέματα Αγίου Δημητρίου και Καλογραιών στον Δήμο Αγίου Δημητρίου και ρέμα Καλογήρων στα όρια του Δήμου Παλαιού Φαλήρου), μέσα στα όρια των Δήμων Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου, με το μήκος της κύριας μισγαγγείας του να φτάνει τα 9,31 χλμ. και τη λεκάνη απορροής του να καταλαμβάνει έκταση 22,57 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με μέσο υψόμετρο τα 226 μέτρα. Το ρέμα της Πικροδάφνης δεν έχει μόνιμη ροή, αλλά κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων έχουν παρατηρηθεί σημαντικές παροχές, καθώς και πλημμυρικά φαινόμενα. Η βλάστηση στα περισσότερα σημεία του ρέματος και της παραρεμάτιας περιοχής είναι πυκνή, με εναλλαγές από πεύκα, ευκάλυπτους, θάμνους, πικροδάφνες και καλαμιές.
