Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.2°C21.2°C
3 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
17 °C
13.6°C19.4°C
2 BF 78%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.4°C
3 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.7°C24.8°C
6 BF 33%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.8°C18.5°C
0 BF 82%
Αστρονόμοι και προφήτες / Η περίπτωση του Τύχο Μπράχε
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αστρονόμοι και προφήτες / Η περίπτωση του Τύχο Μπράχε

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 16ου αιώνα, ο Αντίχριστος και ο Μεσσίας περπάτησαν με το ίδιο πρόσωπο για λίγο στη Γη. Το πρόσωπο που φόρεσαν ήταν του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (1494-1566). Ο Σουλτάνος ήταν Μεσσίας για τους Μουσουλμάνους και Αντίχριστος για τους Χριστιανούς. Ποιοι ήταν εκείνοι που θα επιβεβαίωναν τις αποκαλυπτικές προφητείες περί τέλους του κόσμου, οριστικής νίκης επί του Αντίχριστου και Δευτέρας Παρουσίας; Φυσικά, οι αστρονόμοι.

Στο παρόν άρθρο θα εστιάσουμε στον αστρονόμο εκείνο που πρόβλεψε τον θάνατο του Σουλεϊμάν, την καταστροφή του Αντίχριστου, την πτώση μιας ολόκληρης θρησκείας και μιας αυτοκρατορίας και την κυριαρχία της Ευρώπης. Πρόκειται για τον Δανό αστρονόμο Τύχο Μπράχε (1546-1601).

Η σταδιοδρομία του Τύχο Μπράχε στην αστρονομία ξεκίνησε το 1566 όταν παρατήρησε μια σεληνιακή έκλειψη και έφτιαξε το ωροσκόπιο του Σουλτάνου Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Ο Τύχο προέβλεψε ότι ο Σουλτάνος, ο οποίος είχε βυθίσει την Ευρώπη στον τρόμο και είχε ονομαστεί από τον Μαρτίνο Λούθηρο ως ο Αντίχριστος, θα πέθαινε σύντομα.

Ο Σουλεϊμάν, τελικά, πέθανε λίγες μέρες πριν την πρόβλεψη του Τύχο Μπράχε. Αυτό ήταν ένα οδυνηρό μάθημα για τον Δανό αστρονόμο. Σε επόμενες μελέτες του, οι αστρολογικές ερμηνείες του για τον υπερκαινοφανή αστέρα του 1572, τον κομήτη του 1577 και την πλανητική σύνοδο του 1592 προέβλεπαν ριζικές αλλαγές στον πολιτικό και θρησκευτικό κόσμο. Χωρίς να κάνει ρητή αναφορά, ήταν σαφές ότι οι προβλέψεις του αναφέρονταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Έλεγε, χαρακτηριστικά, για τον κομήτη του 1577 ότι προοιωνίζει εξαιρετικά μεγάλη θνησιμότητα, που όμοιά της δεν είχε φανεί για πολλά έτη. Τα αποτελέσματά της θα επηρέαζαν περισσότερο τα βασίλεια που βρίσκονταν προς τη Δύση της Ευρώπης και οι περιοχές εκείνες θα πλήττονταν περισσότερο από τους Οθωμανούς. Οι προβλέψεις του αφορούσαν γενικώς τους Οθωμανούς, κυρίως επειδή συσχέτιζε την πτώση της αυτοκρατορίας με την πτώση μιας συγκεκριμένης θρησκείας και έναν κοσμολογικό πόλεμο ανάμεσα στο καλό και το κακό. Η αστρονομία του Τύχο ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την αστρολογική πρόβλεψη της πτώσης των Οθωμανών.

Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα κυκλοφορούσε ένα ανώνυμο αστρολογικό κείμενο με τον τίτλο «Προβλέψεις της αιφνίδιας και ολικής καταστροφής της Τουρκικής Αυτοκρατορίας και της θρησκείας του Μωάμεθ: Σύμφωνα με τις απόψεις του Λόρδου Τύχο Μπράχε...». Το κείμενο αυτό είχε σκοπό να δείξει ότι οι πολλές εμφανίσεις κομητών που είχαν παρατηρηθεί εκείνο το διάστημα αποτελούσαν οιωνούς μεγάλων αλλαγών και της οριστικής πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι ίδιοι οι ουρανοί, δηλαδή, ήταν εκείνοι που έφερναν ένα μήνυμα αισιοδοξίας που αφορούσε τον πολιτικό κόσμο. Ας επιστρέψουμε, όμως, στον Τύχο. Το ενδιαφέρον του Δανού αστρονόμου για την Ανατολή και τους Οθωμανούς δεν εξαντλούταν στις αποκαλυπτικές ερμηνείες.

Αρκετοί Δανοί σπουδαστές που βρίσκονταν στην Ιταλία ταξίδευαν προς την Ανατολή. Ο Τύχο αλληλογραφούσε με τον σημαντικό γεωγράφο Giovanni Antonio Magini, ο οποίος τον ενημέρωνε για τις έρευνές του σχετικά με κείμενα και γεωγραφικές περιοχές που ήταν σημαντικές για την αρχαία αστρονομία. Ο Τύχο, μάλιστα, συνέστησε στον Magini την κατασκευή ενός αστεροσκοπείου στην Αλεξάνδρεια του Πτολεμαίου με σκοπό τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους. Ο Magini αξιοποίησε τις γνωριμίες του στην αυλή της Βενετίας για να έχει την υποστήριξη των Οθωμανών.

Η κυβέρνηση της Βενετίας έστειλε έναν αστρονόμο στην Αλεξάνδρεια για να ξεκινήσουν οι πρώτες εργασίες. Από την πλευρά του, ο Τύχο επιχείρησε να προωθήσει αυτή την ιδέα μέσα από έναν σύνδεσμο που είχε στην αυλή των Αψβούργων, τον Jacob Kurtz, στενό σύμβουλο του Αυτοκράτορα Ροδόλφου ΙΙ. Ο Τύχο πίστευε αρκετά σε αυτή την ιδέα και είχε προσπαθήσει να στείλει και έναν από τους καλύτερους μαθητές του στην αστρονομία, τον Gellius Sascerides (το όνομά του έχει πάρει και ένας κρατήρας στη Σελήνη), ενώ φιλοδοξούσε να στείλει και τον γιο του Tycho Tygesen Brahe. Τελικά, για άγνωστους λόγους, το εγχείρημα κατασκευής του αστεροσκοπείου δεν προχώρησε.

Οι αστρονομικές και αποκαλυπτικές έρευνες του Τύχο, οι οποίες έφερναν αρνητικές προβλέψεις για τους Τούρκους, λειτουργούσαν προς όφελος του Ροδόλφου ΙΙ ο οποίος βρισκόταν σε σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η αστρονομία/αστρολογία μπορούσε να αποτελέσει έναν πολιτικό μοχλό πίεσης στα πολιτικά πράγματα. Ο Τύχο, επομένως, εξοπλισμένος με αστρονομικά όργανα και μία αντι-Οθωμανική αστρολογία αποφάσισε να ταξιδέψει προς αναζήτηση ενός νέου πάτρωνα.

Ήταν ήδη ένα από τα πιο κεντρικά πρόσωπα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, χρησιμοποίησε τις επαφές του στην αυλή των Αψβούργων και επιδίωξε την πατρωνία του Ροδόλφου ΙΙ. Εξαιτίας των επιδρομών των Οθωμανών στη Βιέννη, στη δεκαετία του 1580 ο Ροδόλφος ΙΙ μετέφερε την πρωτεύουσα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Βιέννη στην Πράγα. Στην επόμενη δεκαετία ο Ροδόλφος ΙΙ έπρεπε να αντιμετωπίσει μια νέα κρίση.

Ο πόλεμος με την Οθωμανική Αυτοκρατορία ξεκίνησε εκ νέου, επιδημίες βασάνιζαν τον λαό και οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί της Αυτοκρατορίας βρίσκονταν στα πρόθυρα κατάρρευσης. Αυτό που χρειαζόταν ήταν μια συσπείρωση απέναντι στον κίνδυνο των Οθωμανών. Άρχισαν να κυκλοφορούν κείμενα που είχαν έναν έντονο αποκαλυπτικό τόνο και έδιναν έμφαση στη μεγάλη απειλή που αντιμετώπιζε ο Χριστιανισμός από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το τέλος του κόσμου έμοιαζε κοντά. Ο Ροδόλφος ΙΙ αποτελούσε τη φυσική ενσάρκωση του προστάτη του Χριστιανισμού. Αυτό που έκανε ήταν να επινοήσει για τον εαυτό του μια νέα ταυτότητα.

Εμφανιζόταν ως ο σωτήρας της Ευρώπης και ο πραγματικός κληρονόμος της Κωνσταντινούπολης. Η Πράγα, όχι μόνο με πολιτικούς αλλά και πολιτισμικούς όρους, θεωρείτο διάδοχος της Κωνσταντινούπολης.

Ο Ροδόλφος χρειαζόταν απεγνωσμένα τον Τύχο Μπράχε και άλλους ανθρώπους των επιστημών και των τεχνών, όχι μόνο για να προβλέψει και να κηρύξει το τέλος του κόσμου αλλά και για να νικήσει πολιτισμικά τους Τούρκους. Η παρουσία του Τύχο στην αυλή του ήταν επίδειξη δύναμης απέναντι στην απειλή της Ανατολής. Υπό αυτή την έννοια, η διαμάχη με την Οθωμανική αυτοκρατορία δεν ήταν μόνο πολιτική και θρησκευτική αλλά αστρονομική και κοσμολογική.

Μέσα σε ένα σκηνικό αποκάλυψης, το οποίο τροφοδοτήθηκε και από την «άλλη» πλευρά και θα το δούμε στο επόμενο άρθρο, ο Τύχο Μπράχε έγινε γνωστός μεταξύ των Ευρωπαίων ως ο σπουδαιότερος αστρονόμος. Οι ακριβείς παρατηρήσεις του επικύρωναν τις αποκαλυπτικές προφητείες.

Επομένως, ας θέσουμε δύο ερωτήματα. Είχαμε παραγωγή νέας αστρονομικής και αστρολογικής γνώσης από τον Τύχο; Ναι. Είχαμε παραγωγή συγκεκριμένης πολιτικής μέσω της νέας γνώσης; Ναι. Ο κόσμος άλλαξε μέσα από ένα σύμπλεγμα γνώσης και εξουσίας. Τα αποτελέσματα της γνώσης και της εξουσίας ήταν πέρα για πέρα αληθή και άφησαν το ιστορικό τους αποτύπωμα στον κόσμο.

Πηγές:

Ben-Zaken, A. (2010). Cross-cultural scientific exchanges in the Eastern Mediterranean, 1560–1660. Baltimore: The John Hopkins University Press.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL