Επιμέλεια: Βάλια Καϊμάκη
Στις 9 Ιανουαρίου 2021, έντεκα ημέρες πριν από το τέλος της θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, και ενώ ακόμα κι ένα μέρος των πιστών του Ρεπουμπλικανών τον είχε εγκαταλείψει, το Twitter αποφάσισε να κλείσει τον λογαριασμό του και το Facebook να τον αναστείλει. Όμως οι κακές πράξεις του πρώην Προέδρου δεν ήταν πιο θανατηφόρες από εκείνες της CIA ή άλλων αρχηγών κρατών των οποίων οι λογαριασμοί δεν απειλήθηκαν ποτέ: το να υποστηρίζεις (λανθασμένα) ότι η ήττα του στις εκλογές ήταν αποτέλεσμα εκλογονοθείας δεν είναι χειρότερο από το να έχεις απειλήσει (μέσω Twitter) τη Βόρεια Κορέα με πυρηνικό ολοκαύτωμα. Και η «ρητορική μίσους» που οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες προσάπτουν σήμερα στον Ντόναλντ Τραμπ, αφού πρώτα επωφελήθηκαν τα μάλα από αυτήν, δεν είναι τόσο σοβαρή όσο εκείνη που τα ίδια μέσα «κοινωνικής» δικτύωσης άφησαν να διαχυθεί στη Βιρμανία ή την Ινδία ενάντια στις μουσουλμανικές μειονότητες. Αλλά το Twitter και το Facebook δεν χαρακτηρίζονται ούτε για τη συνοχή τους ούτε για το θάρρος τους. Η τόλμη τους προέρχεται από την αδιανόητη επιείκεια με την οποία κυβερνήσεις και άτομα τα άφησαν να δράσουν και να μεγαλώσουν - και έτσι συμπέραναν ότι τους επιτρέπονται τα πάντα. Το ότι μπορούν να κλείσουν το στόμα του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών μας δείχνει το απίστευτο μέγεθος της εξουσίας που έχουν.
Ωστόσο, όταν η αμερικανική Δεξιά εξανίσταται, μπαίνει κανείς σχεδόν στον πειρασμό να της απαντήσει: δεν είστε εσείς και οι στοχαστές του Σικάγο που εδραιώσατε την ιδέα ότι η δημόσια εξουσία δεν μπορεί να βάλει χαλινάρι ούτε στην εξουσία των εταιρειών ούτε στην περιουσία των ιδιοκτητών, καθώς θεωρείτε ότι νομιμοποιούνται από την ελεύθερη επιλογή των καταναλωτών;1 Ε, λοιπόν, σήμερα γίνατε εσείς τα θύματα αυτού του «λαϊκισμού της αγοράς». Η πρώτη τροπολογία του αμερικανικού συντάγματος προστατεύει την ελεύθερη έκφραση απέναντι στην ομοσπονδιακή και την πολιτειακή λογοκρισία, όχι όμως και απέναντι στη λογοκρισία των ιδιωτικών εταιρειών που λειτουργούν ως μονοπώλια. Το δικαίωμα στην «έκφρασή» τους είναι η δική σας σιωπή. Με δυο λόγια, ουαί τοις ηττημένοις και όλη η εξουσία στις Big Tech2 όταν σας κάνουν να σωπάσετε!
Να όμως και ο άλλος κίνδυνος εξαιτίας των επικίνδυνων ανθρώπων και των ιδεών που εκφράζουν. Δεχόμαστε τα πάντα για να προστατευτούμε από αυτούς, ακόμα και την ακαθόριστης διάρκειας αναστολή των ελευθεριών μας. Αλλά όταν είναι να καταπολεμήσουμε ιδέες τρομοκρατικές, ρατσιστικές, αντισημιτικές, «αυτονομιστικές», ο πόλεμος δεν κερδίζεται ποτέ, και φυσικά δεν σταματά με την επίσημη συνθηκολόγηση του ηττημένου. Το μόνο που γίνεται είναι να κηρυχθεί μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που διαρκεί και που συνεχώς γίνεται και πιο σκληρή. Πράγματι, τίποτα δεν είναι πιο εύκολο από το να ορίσεις έναν μισητό στόχο, με τον οποίο κανείς δεν θέλει να ταυτίζεται, και μετά να διευρύνεις συνεχώς την περίμετρο των αναθεμάτων και των απαγορεύσεων. Στους πολέμους του Αφγανιστάν και του Ιράκ οι αρνητές βαφτίστηκαν οπαδοί της Αλ Κάιντα. Οι επικριτές της πολιτικής του Ισραήλ βαφτίστηκαν αντισημίτες. Εκείνοι που δεν αντέχουν άλλο το αμερικανόφερτο ακαδημαϊκό μπλα - μπλα βαφτίζονται τραμπιστές ή ρατσιστές. Σε ανάλογες περιπτώσεις, δεν ψάχνουμε πια να αντιμετωπίσουμε με επιχειρήματα τους αντιπάλους, αλλά να τους κάνουμε να σωπάσουν.
Έτσι, λοιπόν, μέσα σε μια ανησυχητική σιωπή, η δολοφονία του Σαμουέλ Πατί3 χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για τη διάλυση της Συλλογικότητας Ενάντια στην Ισλαμοφοβία στη Γαλλία. Μέρα με τη μέρα, αντί να διευρύνει την περίμετρο των ελευθεριών, η έκρηξη των επικοινωνιών μοιάζει να εγκαθιδρύει κοινωνίες της πειθάρχησης που μας καταδικάζουν να πηγαινοερχόμαστε από τον ένα τόπο εγκλεισμού στον άλλο.
1 Επιχείρημα του θεωρητικού του ρηγκανισμού William F. Buckley Jr. Βλ. «Stratagème de la droite américaine, mobiliser le peuple contre les intellectuels», «Le Monde diplomatique», Μάιος 2006.
2 Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft. Στα γαλλικά αποκαλούνται GAFAM, από τα αρχικά τους.
3 (Σ.τ.Μ.) Ο Σαμουέλ Πατί, καθηγητής Γυμνασίου στο Κονφλάν - Σεντ - Ονορίν (περίχωρα του Παρισιού), αποκεφαλίστηκε στις 16 Οκτωβρίου 2020 από ισλαμιστή τρομοκράτη.
* Ο Serge Halimi είναι ο διευθυντής της Le Monde diplomatique
