Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν συμφώνησαν να τερματίσουν την επταετή διαμάχη τους και να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές σχέσεις τους στο πλαίσιο της συμφωνίας που επιτεύχθηκε με κινεζική διαμεσολάβηση, με στόχο τη μείωση των εντάσεων στην πλούσια σε ενεργειακούς πόρους περιοχή. Η συμφωνία, που επιτεύχθηκε έπειτα από συνάντηση στο Πεκίνο, θα οδηγήσει στην επαναλειτουργία των διπλωματικών αποστολών μέσα σε δύο μήνες, καθώς και στην ενεργοποίηση ρυθμίσεων συνεργασίας για την ασφάλεια, όπως αναφέρεται στην κοινή ανακοίνωση των δύο χωρών.
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις το 2016 όταν Ιρανοί διαδηλωτές, εξοργισμένοι από την εκτέλεση ενός σιίτη κληρικού, εισέβαλαν στη διπλωματική αποστολή του βασιλείου. Τρία χρόνια αργότερα η Σαουδική Αραβία και δυτικές χώρες κατηγόρησαν την Τεχεράνη ότι οργάνωσε επίθεση με drone σε σαουδαραβικές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, διακόπτοντας προσωρινά την παραγωγή. Η συμφωνία αποτελεί νίκη για την κινεζική διπλωματία και υπογραμμίζει το αυξανόμενο κύρος της χώρας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Αποτελεί, επίσης, πρόκληση για τις ΗΠΑ, των οποίων οι παραδοσιακά ισχυροί δεσμοί με το Ριάντ έχουν πρόσφατα ψυχρανθεί. Το Ιράν και η Σαουδική Αραβία είχαν προηγουμένως αρκετούς γύρους συνομιλιών που φιλοξενήθηκαν στο Ιράκ και στο Ομάν.
Η βελτίωση των σαουδοϊρανικών σχέσεων έρχεται σε μια περίοδο εντεινόμενων εντάσεων μεταξύ της ισλαμικής Δημοκρατίας και της Δύσης σχετικά με την καταστολή των διαδηλώσεων στην Τεχεράνη, το πυρηνικό πρόγραμμά της και την πώληση στρατιωτικών drones στη Ρωσία που χρησιμοποιούνται για επιθέσεις στην Ουκρανία. Η Άνα Τζέικομπς, αναλύτρια για θέματα κρατών του Κόλπου στο Crisis Group, χαρακτήρισε τη συμφωνία «σημαντική νίκη για τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης στην περιοχή». «Η σαουδοϊρανική συμφωνία αποτελεί σαφή ένδειξη ότι και οι δύο χώρες είναι έτοιμες να γυρίσουν σελίδα έπειτα από χρόνια αναταραχής. Θα χρειαστούν περισσότερος διάλογος και οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης, αλλά είναι μια σημαντική αρχή» σημείωσε. Η Τζέικομπς υποστήριξε, επίσης, ότι ήταν ένα βήμα προόδου στις σχέσεις του Ιράν και με άλλα μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, που περιλαμβάνει το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ο Αλί Σαμχανί, γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις του Πεκίνου, δήλωσε ότι η βάση για τη συμφωνία οικοδομήθηκε τον προηγούμενο μήνα σε ακόμη μία συνάντηση στην κινεζική πρωτεύουσα μεταξύ του Προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί και του Κινέζου ομολόγου του Σι Τζινπίνγκ. «H επίσκεψη… προετοίμασε το έδαφος για νέες και πολύ σοβαρές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ιρανικής και της σαουδαραβικής αντιπροσωπείας» δήλωσε ο Σαμχανί στο δίκτυο Nournews. «Οι συνομιλίες διεξήχθησαν απευθείας, με διαφάνεια, συμπεριελάμβαναν τα πάντα και ήταν εποικοδομητικές. Η διόρθωση παρεξηγήσεων και η προσήλωση στο μέλλον μπορεί να φέρουν τη σταθερότητα και την περιφερειακή ασφάλεια» τόνισε. Ο Σι επισκέφθηκε επίσης τη Σαουδική Αραβία τον περασμένο μήνα για να συμμετάσχει σε διασκέψεις με Άραβες ηγέτες, μια κίνηση που είχε στόχο να αποκαλύψει τις ευρύτερες φιλοδοξίες του Πεκίνου για την περιοχή.
O κορυφαίος διπλωμάτης της Κίνας Γουάνγκ Γι περιέγραψε τη συμφωνία ως «νίκη της ειρήνης», σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών. Ο Γουάνγκ δήλωσε, επίσης, ότι η συμφωνία έδειξε πως τα προβλήματα του πλανήτη «δεν περιορίζονται στο ζήτημα της Ουκρανίας» -μια αναφορά στη ρωσική εισβολή- και ότι υπάρχουν και άλλα θέματα «που συνδέονται με την ειρήνη, τα οποία απαιτούν την προσοχή της διεθνούς κοινότητας».
Οι εντάσεις μεταξύ του Ριάντ και της Τεχεράνης κλιμακώθηκαν τον περασμένο μήνα με τις μαζικές διαδηλώσεις στο Ιράν και τις αρχές να κατηγορούν τη Σαουδική Αραβία ότι χρηματοδοτεί ΜΜΕ που υποτίθεται ότι υποδαύλισαν την αναταραχή. Δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών επικαλούνταν την ίδια ώρα πληροφορίες για πιθανή ιρανική επίθεση στη Σαουδική Αραβία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πως μια επίδειξη δύναμης ανάγκασε το Ιράν να αναθεωρήσει τα σχέδιά του. Το Ριάντ κατηγορούσε, επίσης, το Ιράν ότι υποστηρίζει τους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη, τους οποίους πολεμά εδώ και επτά χρόνια. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που ηγήθηκαν της στρατιωτικής επέμβασης στην Υεμένη, έχουν δεχθεί επιθέσεις από τους Χούτι σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και αεροδρόμιά τους. Το Ριάντ βρέθηκε, επίσης, απέναντι στο Ιράν και στο θέμα της Συρίας, όπου το βασίλειο υποστήριζε ανταρτικές ομάδες που μάχονταν το καθεστώς του Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Το Ιράν και η Ρωσία υποστήριξαν τον Άσαντ, που ανέκτησε τον έλεγχο μεγάλου μέρους της χώρας από την αντιπολίτευση. Η Σαουδική Αραβία υποστήριξε τους τελευταίους μήνες ότι η Συρία θα πρέπει να επιστρέψει στη διεθνή κοινότητα.
Εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας δήλωσε πως οι ΗΠΑ χαιρετίζουν «τις προσπάθειες τερματισμού του πολέμου στην Υεμένη και αποκλιμάκωσης των εντάσεων στη Μέση Ανατολή». «Η αποκλιμάκωση και η διπλωματία μαζί με την αποτροπή αποτελούν βασικούς πυλώνες της πολιτικής του Προέδρου Μπάιντεν, όπως ξεκαθάρισε και ο ίδιος στην περσινή επίσκεψη του στην περιοχή» πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Επιμέλεια: Μιχάλης Τρίκκας
