Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Το Ολοκαύτωμα της Μαραθούσας και η ιστορία του δωσυλογισμού στη Χαλκιδική
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το Ολοκαύτωμα της Μαραθούσας και η ιστορία του δωσυλογισμού στη Χαλκιδική

Του Πλιάκου Τριαντάφυλλου*

76 χρόνια από το Ολοκαύτωμα της Μαραθούσας, 76 χρόνια από τις θηριωδίες των κατακτητών, ξένων και ντόπιων, 76 χρόνια από τη θυσία εκείνων που με το αίμα τους έγραψαν την ιστορία αυτού του τόπου. Το μυαλό μας, η μνήμη μας γυρίζει πίσω στον Ιούνιο του 1944. Η Ελλάδα στενάζει ακόμα κάτω από το ζυγό του Άξονα. Η ναζιστική Γερμανία όμως και οι σύμμαχοι της ηττώνται σε όλα τα μέτωπα και σιγά σιγά υποχωρούν. Στην Ελλάδα, η Αντίσταση όλο και δυναμώνει. Επανδρώνεται με νέο αίμα, άνδρες και γυναίκες, οπλίζεται με περισσότερα και καλύτερα όπλα, εμψυχώνεται από τις νίκες των συμμάχων, αλλά και από τις δικές της επιτυχίες ενάντια στους κατακτητές.

Η Μαραθούσα κατά τη γερμανική Κατοχή ήταν ένα από τα πρώτα χωριά που έλαβαν μέρος στην Εθνική Aντίσταση, κάτι που το πλήρωσαν ακριβά οι κάτοικοί της, καθώς στις 18 και 19 Ιουνίου 1944, η συμμορία του αιμοδιψή Γερμανού Επιλοχία Φριτς Σούμπερτ, που αποτελούνταν κατά βάση από διεστραμμένους «Έλληνες» ταγματασφαλίτες, τους περιβόητους «Σουμπερίτες», συνεπικουρούμενη από ένα τάγμα βουλγαρικού ιππικού, κύκλωσαν το χωριό και άλλους από τους κατοίκους τους έκαψαν ζωντανούς, άλλους τους εκτέλεσαν, ενώ πυρπόλησαν και κατέστρεψαν τη Μαραθούσα. Οι ίδιοι ήταν που διέπραξαν λίγο καιρό αργότερα, και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1944, το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη.

Μετά τους Βουλγάρους, στις αρχές του Ιούνη εμφανίζονται τα Τάγματα Ασφαλείας που εγκαθίστανται στη Νέα Απολλωνία. Οι «Σουμπερίτες», οι δωσίλογοι δηλαδή Έλληνες που ακολουθούσαν στις σφαγές των ναζί το λοχία Σούμπερ, όπως αναφέρεται και στη μελέτη του Ιάσωνα Χανδρινού, ήταν τα «μικρά πιράνχας του δωσυλογισμού». Οι Σουμπερίτες, όπως υπογραμμίζεται από τον ιστορικό, «επιδόθηκαν σε μία επαγγελματική άμυλα θηριωδιών που σημάδεψαν την Κρήνη, την Περιστέρα, τη Νέα Μάδυτο, το Ασβεστοχώρι, τη Μαραθούσα, το Χορτιάτη και τα Γιαννιτσά».

Στη Βόρεια Χαλκιδική, η Αντίσταση εκπροσωπείται από το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Οι περισσότεροι αντιστασιακοί είναι ενταγμένοι στις τάξεις του ΕΛΑΣ. Οι Βούλγαροι, που κατά κύριο λόγο επιστατούν και διοικούν την κατακτημένη Χαλκιδική προσπαθώντας να εδραιωθούν καλύτερα, αρχίζουν εκκαθάριση στη Βόρεια και κυρίως ορεινή Χαλκιδική. Έτσι, φθάνουν και στη Μαραθούσα, προσπαθώντας να συλλάβουν τους υπεύθυνους της Αντίστασης, Γεώργιο Βαρβέρη, Νικόλαο Στύλο και Γρηγόριο Στύλο, εκφοβίζοντας και απειλώντας τους κατοίκους.

Στις 13 Ιουνίου, φθάνουν στη Μαραθούσα δύο καβαλάρηδες, προσποιούμενοι ότι είναι άντρες του ΕΛΑΣ, και αφήνουν μήνυμα στον πρόεδρο και στον ιερέα του χωριού ότι την ερχόμενη Κυριακή θα περνούσε από το χωριό δύναμη του ΕΛΑΣ και ότι θα πρέπει να τους ετοιμάσουν τρόφιμα. Το μήνυμα όμως αυτό φθάνει στον Καπετάν-Βούρο, αρχηγό του ΕΛΑΣ στην περιοχή, ο οποίος στήνει ενέδρα στα τάγματα ασφαλείας στην περιοχή Πλατάνα. Τα τάγματα ασφαλείας, όμως, που πληροφορήθηκαν τις κινήσεις του ΕΛΑΣ, ακολουθούν άλλη διαδρομή, μέσω του χωριού Μελλισουργός, και κυκλώνουν τη Μαραθούσα, συλλαμβάνουν τον Βασίλειο Τσουκαλά, που προσπάθησε να ξεφύγει από τον κλοιό, και τον εκτελούν επί τόπου.

Στη συνέχεια συγκεντρώνουν τους κατοίκους του χωριού στην πλατεία και στήνουν απέναντί τους τα πολυβόλα. Οι διαθέσεις τους είναι φανερές. Είναι έτοιμοι να κάνουν ένα ακόμα αποτρόπαιο έγκλημα. Να εκτελέσουν εν ψυχρώ τα γυναικόπαιδα του χωριού. Δεν θα προλάβουν όμως. Ο Καπετάν - Βούρος επιτίθεται και τρέπει σε φυγή τα τάγματα ασφαλείας. Τα γυναικόπαιδα του χωριού με τη βοήθεια των Ελασιτών φεύγουν γρήγορα προς το βουνό. Τα τάγματα ασφαλείας μαζί με ενισχύσεις Γερμανών και Βουλγάρων επιστρέφουν την επομένη στη Μαραθούσα και αρχίζουν το καταστροφικό τους έργο. Λεηλατούν, καίνε τη Μαραθούσα, συλλαμβάνουν και καίνε ζωντανούς όσους από τους ηλικιωμένους δεν μπόρεσαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Θύματα του μίσους και της κτηνωδίας των κατακτητών που κάηκαν ζωντανοί είναι η Κουρπέτη Μαρία, ο Μητρούσης Δημήτριος, η Μητρούση Παρασκευή, ο Στύλος Γεώργιος, η Στύλου Μερσίνη, ο Σαμαράς Παναγιώτης, όλοι από τη Μαραθούσα. Το φρικιαστικό τους έγκλημα δεν τελειώνει όμως εδώ. Σκοτώνουν άνανδρα όποιον βρουν από τους αμάχους. Έτσι, έπεσαν οι Τσαλής Γεώργιος, 13 ετών, ο Κόνιαρης Αναστάσιος, η Γιάντσιου Ευαγγελία, ο Τσακαλέρος Κωνσταντίνος και η Τερζόγλου Ελένη. Αιχμαλωτίζουν ακόμα τους Πίτα Σταύρο, Χριστοφόρου Δημήτριο (με το ψευδώνυμο Παύλος), Κοντό Αστέριο, Κοντό Γρηγόριο, Οργανίδη Ιωάννη και Θεοχάρη Βασίλειο.

Την ώρα που έκαιγαν οι εχθροί το χωριό, μικρή δύναμη του ΕΛΑΣ κάνει επίθεση, μήπως μπορέσει και σώσει κάτι. Αλλά τα τάγματα ασφαλείας, με τους Βουλγάρους να είναι πάνοπλοι και με το ιππικό, τους απωθούν, ενώ πέφτουν στη μάχη οι αγωνιστές Τσαχουρίδης Κώστας από τη Νέα Σάντα, Κόνιαρης Χρήστος από τα Στάγειρα, Φώτης με άγνωστο επώνυμο και καταγωγή, Παπαδόπουλος Νικόλαος από τη Μαραθούσα, καθώς και τρία ακόμη άτομα αγνώστων στοιχείων. Αλλά το δράμα της Μαραθούσας δεν τελειώνει εδώ, συνεχίζεται την επομένη. Οι κατακτητές οδηγούν τους αιχμαλώτους στην Πλατάνα. Σε αυτό τον τόπο συνέχισαν το εγκληματικό τους έργο. Εκτελούν τους Χριστοφόρου Δημήτριο από την Επανωμή, Πίττα Σταύρο από τη Θεσσαλονίκη, Θεοχάρη Βασίλειο από τη Μαραθούσα, Κοντό Γρηγόριο και Κοντό Αστέριο  από την Κρήμνη, Ορφανίδη Ιωάννη από το Πλατανοχώρι, Θεοδοσίου Βασίλειο από το Νεοχώρι, Γιοματάρη Ελευθέριο από την Ορμύλια, Καρακάση Βασίλειο από τον Σταυρό, Ηλιάδη Κορνήλιο από τον Μελισσουργό, Χαϊδευτό Σπύρο από τη Μαραθούσα και Γαϊτανάκη Δημήτριο, άγνωστου καταγωγής.

Αυτά είναι τα γεγονότα που έμειναν βαθιά χαραγμένα στις μνήμες εκείνων που έζησαν, αλλά θα μείνουν και για μας τους νεότερους σαν ένα από τα πιο λαμπρά παραδείγματα θυσίας για τη λευτεριά. Αυτούς που έπεσαν σε αυτό τον ιερό τόπο της Πλατάνας τιμάμε για ακόμη μία φορά μετά από 76 χρόνια.

* Κάτοικος της Μαραθούσας Χαλκιδικής

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL