Η Ισπανία ζήτησε να εξαιρεθεί από το σχέδιο του ΝΑΤΟ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών των μελών στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους, μια κίνηση που θα μπορούσε να εκτροχιάσει μια σύνοδο κορυφής στην οποία η στρατιωτική συμμαχία σχεδιάζει να τους ζητήσει να δεσμευτούν για τον στόχο.
Σε επιστολή που απεστάλη στον επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, την Πέμπτη, την οποία επικαλείται το Reuters, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ζήτησε μια «πιο ευέλικτη φόρμουλα» που είτε θα καθιστά τον στόχο δαπανών προαιρετικό είτε θα αποκλείει την Ισπανία από την εφαρμογή του.
Είπε ακόμα ότι δεν είναι πρόθεση της Ισπανίας να εμποδίσει το αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ την επόμενη εβδομάδα. Αλλά οποιαδήποτε συμφωνία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών - απάντηση σε αίτημα του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ - θα απαιτούσε ομόφωνη έγκριση από τα 32 κράτη μέλη.
«Η δέσμευση για έναν στόχο 5% δεν θα ήταν μόνο παράλογη, αλλά και αντιπαραγωγική, καθώς θα απομάκρυνε την Ισπανία από τις βέλτιστες δαπάνες και θα εμπόδιζε τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της ΕΕ να ενισχύσει το οικοσύστημα ασφάλειας και άμυνας», έγραψε ο Σάντσεθ στην επιστολή.
«Είναι νόμιμο δικαίωμα κάθε κυβέρνησης να αποφασίσει εάν είναι πρόθυμη να κάνει αυτές τις θυσίες. Ως κυρίαρχος σύμμαχος, επιλέγουμε να μην το κάνουμε», πρόσθεσε.
Με εκτιμώμενο ποσοστό 1,28% του ΑΕΠ, η Ισπανία είχε το χαμηλότερο ποσοστό δαπανών για την άμυνα στη συμμαχία πέρυσι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ. Ο Σάντσεθ συμφώνησε τον Απρίλιο να επιταχύνει τις προσπάθειες για την επίτευξη του τρέχοντος στόχου του 2% του ΝΑΤΟ.
Ο Ρούτε πρότεινε στα κράτη μέλη να συμφωνήσουν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ και να δεσμεύσουν ένα επιπλέον 1,5% σε ευρύτερες δαπάνες που σχετίζονται με την ασφάλεια.
Οι ηγέτες σε ολόκληρο το ΝΑΤΟ λένε ότι ο τρέχων στόχος δαπανών δεν είναι πλέον επαρκής, καθώς η Ρωσία αποτελεί μεγαλύτερη απειλή από την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.
Οι ΗΠΑ, οι οποίες αποτελούν τον κύριο στρατιωτικό υποστηρικτή του Κιέβου από την εισβολή της Ρωσίας, δαπάνησαν περίπου 3,38% του ΑΕΠ για την άμυνα το 2024, το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των κρατών του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τη συμμαχία. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ δεν δαπανούν το μερίδιό τους στην άμυνα και έχει απειλήσει να μην βοηθήσει όσους δεν τα καταφέρνουν.
Ο Σάντσεθ, ωστόσο, δήλωσε ότι η βιαστική επίτευξη του στόχου του 5% θα έβλαπτε τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γίνει αυτοδύναμη στην αμυντική παραγωγή, πιέζοντας τις κυβερνήσεις να προμηθεύονται εξοπλισμό εκτός του μπλοκ και ότι αυτό ήταν «ασύμβατο με το κράτος πρόνοιας και το όραμά μας για τον κόσμο».
Οι μικρότεροι εταίροι του συνασπισμού, η ακροαριστερή πλατφόρμα Sumar, αντιτίθενται σε οποιαδήποτε αύξηση, όπως και το κόμμα Podemos, το οποίο δεν συμμετέχει στον συνασπισμό αλλά έχει υποστηρίξει την κυβέρνηση σε κρίσιμες ψηφοφορίες.
Στο μεταξύ ένα σκάνδαλο διαφθοράς που πλήττει το Σοσιαλιστικό κόμμα του πρωθυπουργού έχει προκαλέσει οργή μεταξύ των εταίρων και των συμμάχων του συνασπισμού, εγείροντας ακόμη και το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών.
«Εάν η κυβέρνηση χρειαστεί κοινοβουλευτική υποστήριξη για να εγκρίνει τις δαπάνες, θα δυσκολευτεί πολύ στην τρέχουσα κατάσταση», λέει ο Χοσέ Μιγκέλ Καλβίγιο, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης.
Κάποια άλλα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν επίσης αμφισβητήσει το χρονοδιάγραμμα, λέγοντας ότι είναι πολύ γρήγορο, αλλά είναι γενικά πρόθυμα να υπογράψουν, λένε διπλωματικές πηγές.
Η Ιταλία, για παράδειγμα, θέλει η προθεσμία να μετατεθεί στο 2035 από το 2032 και την άρση της απαίτησης για αύξηση των δαπανών κατά 0,2% ετησίως, δήλωσε μια πηγή με γνώση του θέματος.
«Δεν φαίνεται καλό, πράγματι, αλλά δεν έχουμε τελειώσει ακόμα», δήλωσε ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος σχετικά με την επιστολή του Σάντσεθ. «Θα έχουμε εις βάθος συζητήσεις αύριο και ίσως βρούμε μια διέξοδο. Η Ισπανία έχει αποδείξει ότι είναι ένας σταθερός σύμμαχος μέχρι στιγμής».
