Η βία στο Άμστερνταμ που προέκυψε από τον αγώνα ποδοσφαίρου της Europa League μεταξύ της τοπικής ομάδας Άγιαξ και της ισραηλινής Μακάμπι Τελ Αβίβ προκάλεσε αποτροπιασμό παγκοσμίως, με φόντο την αυξανόμενη ισλαμοφοβία σε όλη την Ευρώπη, η οποία πυροδοτείται από τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή.
Η δήμαρχος του Άμστερνταμ, Φέμκε Χάλσεμα, δήλωσε ότι δεν είχε ενημερωθεί πως ο αγώνας αποτελούσε υψηλό κίνδυνο, αν και την προηγούμενη εβδομάδα η τουρκική ομάδα Μπεσίκτας μετέφερε τον αγώνα της εναντίον της Μακάμπι σε ουδέτερη χώρα λόγω φόβων για «προκλητικές ενέργειες», όπως μεταδίδει ο Guardian.
Τι συνέβη την Τετάρτη το βράδυ;
Τα πρώτα επεισόδια αναφέρθηκαν το βράδυ της Τετάρτης, μία ημέρα πριν τον αγώνα. Η αστυνομία αναφέρει ότι οπαδοί της Μακάμπι κατέβασαν μία παλαιστινιακή σημαία από την πρόσοψη ενός κτιρίου και την έκαψαν, φώναξαν «άντε γ@μήσου, Παλαιστίνη» και βανδάλισαν ένα ταξί.
Μετά από ραδιοφωνική κλήση, πολλοί οδηγοί ταξί συγκεντρώθηκαν σε ένα καζίνο κοντά στην πλατεία Max Euweplein, όπου είχαν συγκεντρωθεί περίπου 400 Ισραηλινοί οπαδοί. Η αστυνομία διέλυσε τη συγκέντρωση από τους οδηγούς ταξί και συνόδευσε τους οπαδούς έξω από το καζίνο. Επαληθευμένα βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα δείχνουν οπαδούς της Μακάμπι να ανάβουν φωτοβολίδες και πυροτεχνήματα.
Σε άλλα βίντεο φαίνονται να φωνάζουν στα εβραϊκά «ολέ, ολέ, να κερδίσει ο IDF [Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις], θα γ@μήσουμε τους Άραβες» και να δηλώνουν ότι «οδεν έμειναν παιδιά» στη Γάζα.
Υπενθυμιζεται ότι το Άμστερνταμ έχει μεγάλη μουσουλμανική κοινότητα και έχει επιτρέψει περισσότερες από 2.500 διαμαρτυρίες ενάντια στον πόλεμο στη Γάζα μέχρι στιγμής φέτος.
After a crushing defeat against Ajax, Maccabi Tel Aviv’s fans sparked a post-match riot in Amsterdam, chanting anti-Arab slurs and clashing with locals.
— TRT World (@trtworld) November 8, 2024
UEFA is now under pressure to take action against the club and its extremist fans pic.twitter.com/be10OrVBjn
Τι συνέβη την επόμενη μέρα;
Περαιτέρω συγκρούσεις σημειώθηκαν το απόγευμα της Πέμπτης στην κεντρική πλατεία Dam, όπου είχε συγκεντρωθεί πλήθος οπαδών της Μακάμπι. Η αστυνομία ανέφερε ότι διαδηλωτές υπέρ της Παλαιστίνης προσπάθησαν να προσεγγίσουν την πλατεία. Δύο άτομα συνελήφθησαν.
Οπαδοί της Μακάμπι βιντεοσκοπήθηκαν να φωνάζουν αντιαραβικά συνθήματα κατά την πορεία τους προς την αρένα Johan Cruyff. Η αστυνομία συνόδευσε τους 2.600 φιλάθλους στον αγώνα και διέλυσε διαδηλωτές που αγνόησαν την απαγόρευση διαδήλωσης υπέρ της Παλαιστίνης έξω από το στάδιο.
Μετά τον αγώνα, τον οποίο κέρδισε ο Άγιαξ με 5-0, σημειώθηκαν πολλές επιθέσεις, τις οποίες η Χάλσεμα χαρακτήρισε «χτύπα και φύγε», σε οπαδούς της Μακάμπι σε όλο το κέντρο της πόλης. Πλάνα έδειχναν μασκοφόρους νέους με σκούτερ και ηλεκτρικά ποδήλατα να εντοπίζουν, να κυνηγούν και να χτυπούν θύματα – κυρίως με τα χρώματα της Μακάμπι – μέχρι περίπου τις 4 το πρωί.
Μαρτυρίες και στιγμιότυπα ανταλλαγών μηνυμάτων σε κινητά τηλέφωνα υποδεικνύουν ότι κάποιοι στοχοποιήθηκαν ως Εβραίοι, ερωτώμενοι αν είναι Εβραίοι ή αν μπορούσαν να δείξουν τα διαβατήριά τους. Κυκλοφόρησαν ψευδείς πληροφορίες ότι υποστηρικτές της Μακάμπι είχαν εξαφανιστεί ή είχαν ληφθεί ως όμηροι. Πέντε άτομα νοσηλεύτηκαν και 20 έως 30 τραυματίστηκαν ελαφρά.
Εμφανίστηκαν επίσης πλάνα που δείχνουν οπαδούς της Μακάμπι κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Άμστερνταμ να πυροδοτούν πυροτεχνήματα, να φωνάζουν συνθήματα κατά της Παλαιστίνης και να παίρνουν σιδερένιους σωλήνες σκαλωσιάς και ξύλινες σανίδες από εργοτάξιο για να τα χρησιμοποιήσουν ως όπλα. Άλλα βίντεο δείχνουν οπαδούς της Μακάμπι να τρέχουν στους δρόμους κρατώντας ζώνες.
ISRAELI HOOLIGANS RUN RIOT IN AMSTERDAM, as 1st video shows supporters of Maccabi Tel Aviv (https://t.co/aVf9EXHEVf) chanting "Fuck you Palestine", plastering pictures of IDF soldiers all over Dutch capital, tearing down Palestinian flags (3rd vid) and provoking others under… pic.twitter.com/e0RNyCrRwl
— name cannot be blank (@UNDERTHEBED) November 8, 2024
Πώς αντέδρασαν οι αρχές;
Περίπου 800 αστυνομικοί πραγματοποίησαν συνολικά 62 συλλήψεις πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα, κυρίως για παραβιάσεις της δημόσιας τάξης. Τέσσερα άτομα παραμένουν υπό κράτηση. Το πρώτο άτομο που συνελήφθη για βία μετά τον αγώνα, αφού ταυτοποιήθηκε από το κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης, συνελήφθη το Σάββατο.
Κηρύχθηκε μερική κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Άμστερνταμ και την γύρω περιοχή, δίνοντας στην αστυνομία το δικαίωμα να διενεργεί τυχαίους ελέγχους. Επιστρατεύθηκαν επιπλέον αστυνομικοί, αυξήθηκαν τα μέτρα ασφαλείας σε εβραϊκά κτίρια και απαγορεύτηκαν οι διαδηλώσεις.
Σε συνέντευξη τύπου την Παρασκευή, η Χάλσεμα δήλωσε ότι η βία «φέρνει πίσω μνήμες πογκρόμ. Είναι βαθιά καταστροφική για την πόλη. Ο εβραϊκός πολιτισμός απειλήθηκε βαθιά. Είναι μία έξαρση αντισημιτισμού που ελπίζω να μην ξαναδώ ποτέ.».
Περίπου το 75% των Εβραίων της Ολλανδίας, οι περισσότεροι εκ των οποίων ζούσαν στο Άμστερνταμ, σκοτώθηκαν κατά το Ολοκαύτωμα – το υψηλότερο ποσοστό στη Δυτική Ευρώπη.
Ο δημόσιος εισαγγελέας, Ρενέ ντε Μπεκέλαερ, δήλωσε ότι η έρευνα θα επικεντρωθεί στον αντισημιτισμό ως κίνητρο. Η αστυνομία αναλύει τα πλάνα για να ταυτοποιήσει τους δράστες και τα κοινωνικά μέσα για να διαπιστώσει τον βαθμό οργάνωσης των επιθέσεων. Αξιωματούχοι διερευνούν επίσης ισχυρισμούς ότι το Ισραήλ είχε προειδοποιήσει τις ολλανδικές αρχές για πιθανές ταραχές.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε ότι θα έστελνε δύο αεροπλάνα με στρατιώτες και ιατρικές ομάδες για την εκκένωση Ισραηλινών, αλλά αυτά δεν υλοποιήθηκαν και οι υποστηρικτές της Μακάμπι έφυγαν τελικά με πτήσεις της El Al.
Διεθνείς αντιδράσεις
Ο Νετανιάχου καταδίκασε μια «προγραμματισμένη αντισημιτική επίθεση κατά Ισραηλινών πολιτών», συγκρίνοντας αργότερα τη βία με τη δολοφονία περίπου 91 Εβραίων στη ναζιστική Γερμανία το 1938, την περιγράφοντας ως «Νύχτα των Κρυστάλλων … στους δρόμους του Άμστερνταμ».
Ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτζογκ, χαρακτήρισε τα γεγονότα ως «ένα αντισημιτικό πογκρόμ» και «ένα προειδοποιητικό σημάδι για κάθε χώρα που επιθυμεί να διατηρήσει τις αξίες της ελευθερίας». Ο βασιλιάς της Ολλανδίας δήλωσε ότι οι Εβραίοι πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς στην Ολλανδία.
«Απογοητεύσαμε την εβραϊκή κοινότητα της Ολλανδίας κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο», δήλωσε ο Βίλεμ-Αλεξάντερ, «και χθες βράδυ αποτύχαμε ξανά».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, χαρακτήρισε τη βία «απεχθή» και μια ηχώ «σκοτεινών στιγμών στην ιστορία».
Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Ντικ Σοφ, τη χαρακτήρισε «επαίσχυντη», «απαράδεκτη» και «σημείο καμπής». Προσκάλεσε τον υπουργό Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκίντεον Σα’αρ, για συνομιλίες στη Χάγη, όπου οι δύο συμφώνησαν στην επείγουσα ανάγκη καταπολέμησης του αυξανόμενου αντισημιτισμού.
Ο Γκέερτ Βίλντερς, του οποίου το αντι-ισλαμικό κόμμα Ελευθερίας τερμάτισε πρώτο στις πρόσφατες ολλανδικές εκλογές, αλλά δεν έχει επίσημο ρόλο στην κυβέρνηση, κάλεσε με σειρά προκλητικών αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα τη Χάλσεμα να παραιτηθεί.
Στο Άμστερνταμ, έλαβε χώρα «κυνήγι Εβραίων», ανέφερε ο Βίλντερς, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει το Ισλάμ ως «ιδεολογία ενός καθυστερημένου πολιτισμού» και τους Μαροκινούς ως «αποβράσματα» και πρόσθεσε ότι «Μουσουλμάνοι με παλαιστινιακές σημαίες κυνηγούν Εβραίους».
Δεσμεύτηκε δε, να «σταματήσει και να απελάσει τους ισλαμιστές ριζοσπάστες».
