Είναι ευθύγραμμη η σχέση των Βρετανών με τη λογική; Το ερώτημα είναι θεμιτό. Πώς γίνεται μια χώρα που βγάζει πρωθυπουργούς και δημάρχους ινδικής και πακιστανικής καταγωγής να φλέγεται από ακροδεξιούς τραμπούκους, που θεωρούν πηγή όλων των δεινών τους ξένους; Πώς γίνεται η κεφαλή της Κοινοπολιτείας, που καμάρωνε για την εξάπλωσή της σε ολόκληρο τον πλανήτη να ονειρεύεται ότι η μόνη σωτηρία είναι να κλειστεί στο καβούκι της; Και τελικά αυτό δεν επεδίωκαν με το Brexit; Ξεχάστηκε η εποχή που αναζητούσαν εναγώνια οδηγούς φορτηγών ή νοσοκόμες από το εξωτερικό γιατί δεν έβρισκαν Άγγλους;
Ένα ερώτημα βεβαίως πρέπει να απευθυνθεί και σε εκείνους, που είδαν στην πρόσφατη νίκη του Κιρ Στάρμερ και των Εργατικών ένα μήνυμα ότι «φυσάει άνεμος αλλαγής» στο νησί, παραβλέποντας ότι το εκλογικό σύστημα λειτούργησε πάλι ως παραμορφωτικός καθρέφτης. Αλήθεια κανείς δεν πρόσεξε τότε το 15% σχεδόν που είχε πάρει το Reform, το κόμμα του ακροδεξιού Νάιτζελ Φάρατζ. Τώρα αποδεικνύεται ότι ο άνεμος ήταν ένα απλό αεράκι, που για λίγο έκρυψε αυτό που αναδύεται τώρα και πολλοί αποκαλούν «άρωμα εμφυλίου». Το άρωμα είναι βεβαίως ευφημισμός, γιατί εδώ μιλάμε για μια τοξική μπόχα με θανατηφόρες συνέπειες.
14 χρόνια Τόρις
Αυτό που γράφουν τώρα ακόμα και εφημερίδες που έχουν κάνει τατουάζ στο στήθος τον συντηρητισμό, όπως η ελβετική «Νόιε Τσούρχερ Τσάιτουνγκ» είναι ότι 14 χρόνια Τόρις ήταν πολλά. Δεν είναι απλώς ότι συντηρητικοί πολιτικοί χάιδεψαν αυτιά, λοιδόρησαν αλλοδαπούς, φλέρταραν με το ρατσισμό για να κερδίσουν λίγες ψήφους απεγνωσμένων ανθρώπων. Η κυριαρχία των Τόρις ολοκλήρωσε το έργο, που είχε ξεκινήσει κάποτε η Μάργκαρετ Θάτσερ. Την προσπάθεια δηλαδή να αποχαρακτηρίσει η κοινωνία τον εαυτό της ως τέτοια. Όταν δεν υπάρχει κοινωνία δεν μπορεί να υπάρχει κοινωνική αλληλεγγύη, κοινωνική πρόνοια, κοινωνική προστασία. Υπάρχουν μόνο άτομα έτοιμα να αλληλοσπαραχθούν για να επιβιώσουν. Η αναζήτηση εχθρών ήταν και θα είναι πάντα το καύσιμο της ακροδεξιάς, αλλά και το σωσίβιο αποτυχημένων πολιτικών, που προσπαθούν να εξηγήσουν με φληναφήματα γιατί το μοντέλο της ιδιωτικής ευτυχίας τελικά δεν μπορεί να τους κάνει όλους ευτυχισμένους.
Ειδική περίπτωση;
Το πιο σοβαρό ερώτημα είναι όμως άλλο. Μπορεί αυτό που συνέβη στη Βρετανία να συμβεί και αλλού; Αρκεί δηλαδή μια αφορμή, δικαιολογημένης οργής έστω, να δώσει το έναυσμα σε φανατικούς να βγουν στους δρόμους πρόθυμοι να εξολοθρεύσουν αλλόθρησκους ή αλλόχρωμους. Μεμονωμένα περιστατικά έχουν υπάρξει στο παρελθόν σε πολλές χώρες. Στη Γερμανία, στην Ολλανδία, σε σκανδιναβικές χώρες. Κανείς δεν ξέρει ποια θα ήταν η κατάσταση αν χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είχαν πράγματι αποδεχτεί μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων και μεταναστών στο έδαφός τους. Καλύτερα να μην το φανταζόμαστε αυτό.
Η Βρετανία ήταν έτσι κι αλλιώς πάντα ένα «πρότυπο» οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, διαφήμισης γιάπικων ονείρων και παράδεισος ευαγγελιστών της ολοκληρωτικής ιδιωτικοποίησης. Μοιάζει με μαύρο χιούμορ ότι τις ώρες, που καίγονταν εξαθλιωμένες πόλεις του Βορρά η Ρυθμιστική Αρχή για το Νερό έκοβε γενναία πρόστιμα για δολοφονικές παρατυπίες στις ιδιωτικές εταιρείες ύδρευσης. Αυτές που κάποιοι ονειρεύονται να έχουμε σύντομα και στην Ελλάδα. Οι βεβαιώσεις αποτυχίας του μοντέλου είναι απανωτές. Και επειδή το μοντέλο έχει εξαχθεί και στην ηπειρωτική Ευρώπη ας μην αναπαυόμαστε στα σύννεφα κατηγορώντας απλώς τους «απολίτιστους Άγγλους».
