Η ένταση των ημερών με τις πυρκαγιές δεν επέτρεψε, και λογικά, περισσότερη συζήτηση γύρω από το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ισπανία. Μια τέτοια συζήτηση θα ήταν ενδεχομένως τροφή για σκέψη τώρα που ο προοδευτικός χώρος στην Ελλάδα βρίσκεται σε φάση ανασυγκρότησης. Θα είναι καλό η εκλογή προέδρου στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να μην επικεντρωθεί σε πρόσωπα. Χρειάζεται μια σοβαρή συζήτηση για τις συνθήκες, το νέο πολιτικό σκηνικό, τη στρατηγική τού προοδευτικού χώρου αλλά και την πραγματική οργανωτική κατάσταση. Και δεν χρειάζεται να εφευρεθούν διαφωνίες πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα. Αν όλοι συμφωνήσουν στα ουσιαστικά, θα είναι ακόμα καλύτερα.
Το κυβερνητικό έργο
Στην Ισπανία, το μπλοκ των Σοσιαλιστών και την Αριστεράς επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, καταφέρνοντας να αποτρέψει τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης από τους δεξιούς και τους ακροδεξιούς. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο κυβερνητικό έργο της κυβέρνησης Σάντσεθ, που σε περιόδους ενεργειακής κρίσης και πληθωριστικής έκρηξης πήρε ουσιαστικά μέτρα για τη στήριξη των μισθών, τον περιορισμό της αισχροκέρδειας και τον έλεγχο των τιμών. Τα μέτρα της κυβέρνησης Σάντσεθ για την αύξηση του κατώτατου μισθού και τη στήριξη της εργασίας απέδωσαν σημαντικά δίνοντας ώθηση στην οικονομία. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση στην Ισπανία είναι ρόδινη. Σημαίνει όμως ότι υπήρξε μια πολιτική που καταρρίπτει τη λογική των ελεύθερων αγορών, του ξεπουλήματος και του μειωμένου εργασιακού και φορολογικού κόστους για τους ισχυρούς. Η πολιτική αυτή εφαρμόστηκε και απέδωσε.
Η συγκρότηση του προοδευτικού μπλοκ
Υπάρχουν όμως κι άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την ισπανική πραγματικότητα. Εκεί έχουν σχηματιστεί δύο μπλοκ, το δεξιό και το αριστερό. Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους είναι ξεκάθαρη, κανείς δεν θέλει να την περάσει και να συνεργαστεί με τους απέναντι και κανείς δεν θέλει να πατάει με το ένα πόδι στη μία πλευρά τής διαχωριστικής και με το άλλο στην άλλη. Οι προγραμματικές διαφορές είναι περισσότερο από σαφείς: υπάρχουν αυτοί που θεωρούν πως την οικονομία τη «σπρώχνει» η ασυδοσία των επιχειρήσεων κι αυτοί που θεωρούν πως την οικονομία τη «σπρώχνει» η εργασία.
Δεν είναι φυσικά εύκολο να γίνονται έτσι τα πράγματα. Δεν έχουν όλοι οι σοσιαλιστές την καθαρή αριστερή άποψη του Σάντσεθ σ’ αυτά τα θέματα. Όμως ο Σάντσεθ ανέλαβε να υλοποιήσει μια πολιτική στην οποία υπήρξε συνεπής και αποφασιστικός, κι αυτό του εξασφάλισε τη στήριξη του κόσμου. Και επιπλέον, η Αριστερά, με την πολιτική της στάση, συμβάλλει ώστε στο στρατόπεδο του συμμάχου της να επικρατούν οι απόψεις που ενισχύουν τον προοδευτικό πόλο. Αυτό δεν γίνεται ούτε με χαϊδολογήματα ούτε με επιθέσεις. Είναι μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία, που θέλει εγρήγορση, υπομονή και χρόνο. Και κυρίως είναι μια διαδικασία πολιτική. Γενικά, η συγκρότηση ενός προοδευτικού μετώπου είναι διαδικασία ουσιαστικά πολιτική. Όχι επικοινωνιακή.
Η συνειδητή ψήφος
Ένας από τους λόγους που ο προοδευτικός πόλος άντεξε ήταν το υψηλό ποσοστό συμμετοχής. Οι άνθρωποι που έπρεπε να πάνε στις κάλπες πήγαν γιατί θεώρησαν ότι άξιζε τον κόπο να το κάνουν. Το ισχυρότερο εργαλείο της Δεξιάς είναι η πολιτική απάθεια. Η συνειδητή ψήφος είναι κατά κύριο λόγο προοδευτική. Και είναι πάντα κρίσιμο για την Αριστερά να μπορεί να απευθύνεται σε συνειδήσεις. Αν το σκεφτεί καλά κάποιος, βλέπει ότι δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Γιατί οι συνειδήσεις δεν κερδίζονται με απλή ανάγνωση πολιτικών κειμένων και προγραμμάτων, όσο προωθημένα κι αν είναι. Είναι πάρα πολύ σημαντική η πραγματική εικόνα που έχει ο κόσμος γι’ αυτόν που τα εκφωνεί. Σ’ αυτό, το ισπανικό προοδευτικό μπλοκ τα κατάφερε εξαιρετικά.
Και ναι, τα ΜΜΕ στην Ισπανία ελέγχονται από ισχυρά συμφέροντα. H Ισπανία είναι βέβαια στη θέση 36 στην ελευθερία του Τύπου, πάντως τα ιδιωτικά ΜΜΕ ήταν μετωπικά αντίθετα στην κυβέρνηση Σάντσεθ. Αλλά το προοδευτικό μπλοκ άντεξε και απέναντι σ’ αυτό το υπερόπλο. Γιατί είχε διαβάσει έγκαιρα την κατάσταση και είχε καταφέρει να οργανώσει τις δικές του δυνάμεις. Τα ΜΜΕ δεν είναι αήττητα, κι αυτό έχει αποδειχθεί επανειλημμένα και στην Ελλάδα, και στη Λατινική Αμερική, και στην Ισπανία, και παντού. Αλλά δύσκολα αντιμετωπίζονται όταν δεν υπάρχει σχέδιο για τη διαχείρισή τους, την αξιοποίηση των αδυναμιών τους και την αποδόμηση της επιρροής τους στον κόσμο.
Οι σχέσεις με την κοινωνία
Τέλος, η ισπανική Αριστερά έχει στέρεες βάσεις στην κοινωνία. Στους δήμους, στα συνδικάτα, στις τοπικές επιτροπές, παντού. Οι συλλογικότητές της λειτουργούν σε μόνιμη και διαρκή βάση, συσπειρώνουν κόσμο, παράγουν πολιτική, αναδεικνύουν στελέχη. Θα ήταν πολύ δυσκολότερα τα πράγματα για τους Ισπανούς συντρόφους αν οι δημοτικές τους παρατάξεις προσπαθούσαν να επινοήσουν τον εαυτό τους τις παραμονές κάποιας εκλογικής καταγραφής, αν εξαντλούνταν σε συμμαχίες με μοναδικό στόχο την κατάληψη και τον διαμοιρασμό κάποιων αιρετών θέσεων, αν σύρονταν από διάφορους κομματικούς μεγαλοπαράγοντες και μικροπαράγοντες προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση αναλόγως με τις προσωπικές επιδιώξεις του καθενός. Η ισπανική Αριστερά δρα μέσα στην Κοινωνία των Πολιτών, ενισχύει την Κοινωνία των Πολιτών, κάνει πολιτική μέσα στην Κοινωνία των Πολιτών. Και γι’ αυτό αντέχει.
