Τον Απρίλιο του 2018 στο κέντρο της Κολονίας γίνονταν τα αποκαλυπτήρια ενός μνημείου από μέταλλο στο χρώμα της σκουριάς. Μια τριγωνική στήλη με καρφωμένο πάνω της ένα χαραγμένο ρόδι και το σύνθημα «Αυτός ο πόνος μάς αφορά όλους» είχε ως στόχο να θυμίζει στους κατοίκους της πόλης, σε απόσταση αναπνοής από το κτήριο-σύμβολό της, τον καθεδρικό ναό (Dom), τη Γενοκτονία των Αρμενίων.
Είχαν περάσει δύο χρόνια από την καθυστερημένη αναγνώρισή της από το γερμανικό Κοινοβούλιο, που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Άγκυρα και όλοι φαντάστηκαν ότι η είδηση δεν θα χαροποιούσε την πολυάριθμη τουρκική κοινότητα στην ευρύτερη περιοχή της Κολονίας. Αλλά η επιλογή του συγκεκριμένου σημείου δεν ήταν καθόλου τυχαία. Το άγαλμα του Κάιζερ Γουλιέλμου του Β΄ λίγα μέτρα πιο πέρα θυμίζει σε όσους τιμούν την Ιστορία ότι Γερμανοί αξιωματικοί συνεργάστηκαν με τους συμμάχους Οθωμανούς κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, αν δεν συμμετείχαν, τουλάχιστον αδιαφόρησαν για τη δολοφονία εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων. Είχαν, φυσικά, προηγηθεί προσπάθειες να μην επιτραπεί η τοποθέτηση του μνημείου με διάφορες πολεοδομικές δικαιολογίες. Κάποιοι υπεύθυνοι του δήμου δεν ήθελαν να βρεθούν στο στόχαστρο των εθνικιστικών τουρκικών οργανώσεων, που από την πρώτη στιγμή προσπάθησαν να εμποδίσουν τη διαδικασία. Και όπως φαίνεται, η επιρροή τους είναι κάθε άλλο παρά αμελητέα.
Μια όχι τόσο αυθόρμητη «πρωτοβουλία»
Συνολικά 56 σύλλογοι και φορείς τουρκικών συμφερόντων συνενώθηκαν κάτω από μια «τουρκική πρωτοβουλία» (InitativTürk) με στόχο να πετύχουν αρχικά την αποτροπή και μετά την απομάκρυνση του αγάλματος. Ανάμεσά τους και μερικές γνωστές ακραία εθνικιστικές οργανώσεις και άλλες που έχουν τη στήριξη του καθεστώτος Ερντογάν στη Γερμανία. Σε επιστολές διαμαρτυρίας τους προς τον δήμο της πόλης ήδη από το 2017 μιλούσαν για συκοφάντηση των Τούρκων και πλαστογράφηση της Ιστορίας, και προειδοποιούσαν ότι η συγκεκριμένη απόφαση θα όξυνε τα πάθη και τα εθνικιστικά μίση εντός της Γερμανίας. Απειλούσαν, μάλιστα, με «επεισόδια» από μερίδα των 100.000 αγανακτισμένων Τούρκων πολιτών της περιοχής. Τότε η προειδοποίηση αγνοήθηκε από κάποιους μάλλον πιο γενναίους αρμοδίους. Τώρα, όμως, τα πράγματα φαίνεται πως αλλάζουν.
Πριν μερικές ημέρες εμφανίστηκε μια μελέτη που ισχυρίζεται ότι από το συγκεκριμένο σημείο έχει σχεδιαστεί να περνά ένας φαρδύτερος ποδηλατόδρομος, συνεπώς το μνημείο θα πρέπει να απομακρυνθεί. Η δικαιολογία δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική, αφού στο συγκεκριμένο σημείο υπάρχει άπλετος χώρος. Είναι πρόδηλο ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση οι απειλές έχουν κάνει τα πόδια κάποιων να λυγίσουν, προκαλώντας φυσικά την οργή αρμενικών οργανώσεων αλλά και πολιτών που θεωρούν απαράδεκτες τις τουρκικές απειλές. Όπως είναι σαφές ότι η συγκεκριμένη πόλη έχει και μια ιδιαίτερη βαρύτητα για το καθεστώς Ερντογάν, ο οποίος είχε εγκαινιάσει αυτοπροσώπως στην Κολονία το μεγαλύτερο τζαμί επί γερμανικού εδάφους τον Σεπτέμβριο του 2018.
Μακρά παράδοση παρεμβάσεων
Αυτό δεν είναι, πάντως, το πρώτο περιστατικό πολιτικής δειλίας απέναντι σε τουρκικές απειλές. Η Frankfurter Allgemeine Zeitung απαριθμούσε την περασμένη Κυριακή μια σειρά από ανάλογα περιστατικά. Το 2005 το κρατίδιο του Βρανδεμβούργου αφαίρεσε την αναφορά στη γενοκτονία από τη διδακτέα ύλη των σχολείων λόγω της παρέμβασης Τούρκων διπλωματών - αργότερα το επανέφερε. Το 2011 το Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης δεν επέτρεψε να πραγματοποιηθεί διάλεξη για τη γενοκτονία λόγω της τουρκικής «διαμαρτυρίας από την πρεσβεία στο Βερολίνο» - το πανεπιστήμιο ανακοίνωσε ως δικαιολογία ότι ήθελε «να παραμείνει ουδέτερο». Το 2014, λόγω διαμαρτυριών ενάντια στην παραγωγή του Έντγκαρ Χίλζενρατ «The fairy tale of the last thought» που αφορά τη γενοκτονία, η αφίσα της εκδήλωσης αφαιρέθηκε από την είσοδο στο θέατρο της Κονστάντς, ενώ πριν από κάθε παράσταση έπρεπε να διαβάζεται μια διορθωτική δήλωση του Τούρκου προξένου. Η πρεμιέρα έπρεπε να γίνει υπό αυστηρά μέτρα αστυνομικής προστασίας.
Είναι προφανές ότι Τούρκοι που μπορεί να ζουν επί δεκαετίες στη Γερμανία είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν με τη βία τη δική τους εκδοχή της Ιστορίας, ακόμα και όταν πρόκειται για ένα διεθνώς αναγνωρισμένο έγκλημα. Όπως είναι εξίσου βέβαιο ότι τέτοιες επιθετικές δράσεις εγκρίνει και συχνά συντονίζει η επίσημη τουρκική διπλωματία στη χώρα. Τα παραπάνω περιστατικά βοηθούν, επίσης, να καταλάβει κανείς τη συχνά αμφίσημη στάση των γερμανικών κυβερνήσεων απέναντι σε προκλήσεις της Άγκυρας. Το χέρι της είναι μακρύ και στο Βερολίνο προσπαθούν να το αποφεύγουν.
