«Οδηγό επιβίωσης για την ανθρωπότητα». Έτσι χαρακτήρισε ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες την τελευταία Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα. Ο χαρακτηρισμός δεν είναι τυχαίος. Γιατί αυτό που διαφοροποιεί αυτή την Έκθεση σε σχέση με τις προηγούμενες είναι ότι είναι «οριστική». Αποτελεί τη σύνθεση 9 ετών επιστημονικών εργασιών και για πολλοστή φορά κάνει έκκληση προς κράτη, κυβερνήσεις, πολίτες να δράσουν ριζοσπαστικά για να διασφαλίσουν «βιώσιμο μέλλον» στην ανθρωπότητα.
Ολοι οι δείκτες είναι στο κόκκινο. Όλες οι πληροφορίες έχουν δημοσιοποιηθεί. Όλοι οι συναγερμοί έχουν ηχήσει σε όλο τον πλανήτη: από τον πολλαπλασιασμό των ξηρασιών, την αυξανόμενη λειψυδρία, την ερημοποίηση έως τις πλημμύρες, τους καύσωνες, τις καταστροφικές mega πυρκαγιές, τη ρύπανση και την απώλεια της βιοποικιλότητας. Εκείνο που εκκρεμεί είναι οι αποφασιστικές δράσεις απέναντι στις, γνωστές, αιτίες της καταστροφικής υπερθέρμανσης του πλανήτη. Δράσεις στο πλαίσιο του στόχου της Συνόδου του Παρισιού για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1.5 βαθμό Κελσίου.
«Δεν πρόκειται μόνο για τον τρόπο που παράγουμε και που χρησιμοποιούμε την ενέργεια» παρατήρησε ο Κρίστοφερ Τρίζος, μέλος της συντακτικής ομάδας της Έκθεσης, διευθυντής του Εργαστηρίου για τις Κλιματικές Απειλές στο πλαίσιο της Αφρικανικής Πρωτοβουλίας για το Κλίμα και την ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν. «Πρόκειται για τον τρόπο που καταναλώνουμε τροφή, τον τρόπο που προστατεύουμε τη φύση. Είναι, κατά κάποιο τρόπο, τα πάντα όλα» εξήγησε, παραπέμποντας στον τίτλο της ταινίας που σάρωσε τα φετινά Όσκαρ... Οι οιωνοί ωστόσο παραμένουν αρνητικοί. Σύμφωνα με την Έκθεση, λίγοι θεσμοί ενεργούν αρκετά γρήγορα. Για παράδειγμα, η τελευταία Σύνοδος του ΟΗΕ για το Κλίμα, που διεξήχθη στην Αίγυπτο, κατέληξε μάλλον σε «χλιαρές» αποφάσεις, ελάχιστα δεσμευτικές. Όταν την ίδια στιγμή οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, με τα κέρδη τους να αυξάνονται ραγδαία, σπεύδουν να περιορίσουν τις πρωτοβουλίες τους για καθαρή ενέργεια και ενισχύουν τις επενδύσεις τους σε ορυκτά καύσιμα.
Τι κι αν, όπως τεκμηριωμένα θυμίζει η Έκθεση, η αύξηση πάνω από 1.5 βαθμό της θερμοκρασίας φέρνει την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με «σκληρά όρια» σε θέματα προσαρμογής; Τι κι αν οι θερμοκρασίες αυξηθούν τόσο πολύ που θα είναι απαγορευτικές για την καλλιέργεια πολλών βασικών προϊόντων; Τι κι αν οι ξηρασίες επιδεινωθούν σε τέτοιο βαθμό που δεν θα είναι αντιμετωπίσιμες ακόμη και με αυστηρά μέτρα; Τι κι αν σε έναν πλανήτη που θα είναι κατά 3 βαθμούς θερμότερος, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης θα απειλούν τις ζωές αναρίθμητων φυτών, ζώων και ανθρώπων; «Δεν εξαρτιόμαστε από κάτι που πρέπει να εφεύρουμε, διαθέτουμε όλες τις απαραίτητες γνώσεις, όλα τα εργαλεία που χρειαζόμαστε, πρέπει πλέον να τα χρησιμοποιήσουμε» εξήγησε η Φριντερίκε Ότο, μέλος της συντακτικής ομάδας της Έκθεσης, κλιματολόγος στο Αυτοκρατορικό Κολέγιο του Λονδίνου.
Δηλαδή λύσεις υπάρχουν, αλλά... Η ίδια η Έκθεση περιγράφει λεπτομερειακά το πώς κυβερνήσεις, ιδιώτες επενδυτές και πανίσχυροι οικονομικοί όμιλοι δεν έλαβαν ποτέ υπόψη τους τις προηγούμενες προειδοποιήσεις. Πάνω από 40% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σωρεύτηκαν από το 1990, όταν έβλεπε το φως της δημοσιότητας η πρώτη Έκθεση του ΟΗΕ για τις αρνητικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης υπερθέρμανσης. Παράλληλα η σημερινή Έκθεση τεκμηριώνει ότι οι καταναλωτικές συνήθειες του 10% των πιο πλούσιων προκαλούν τρεις φορές περισσότερη ρύπανση από εκείνες του 50% των πιο φτωχών. «Συλλογική αποτυχία»: η έμπειρη Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον, δεν μασάει τα λόγια της. Συμπληρώνει πάντως ότι πρέπει «να περάσουμε από την κλιματική αναβλητικότητα στην κλιματική ενεργοποίηση».
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., υπεύθυνη για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Ενεργειακή Κρίση
