Οι «μεγαλειώδεις και προοδευτικές τύχες» της πρώτης κυβέρνησης Ντράγκι προσέκρουσαν τελικά στην απόφαση του Κινήματος Πέντε Αστέρων (Κ5Α), αυτού που απομένει μετά τη διάσπαση που έκανε ο υπουργός Εξωτερικών και πρώην πολιτικός ηγέτης του Κινήματος Ντι Μάιο, να αποχωρήσει από τη Γερουσία την ώρα της ψήφου εμπιστοσύνης που ζήτησε η κυβέρνηση για το λεγόμενο «Διάταγμα Βοήθειας» που προβλέπει δαπάνες περίπου 20 δισ. Παρά την απουσία των γερουσιαστών του Κ5Α, η κυβέρνηση κέρδισε την εμπιστοσύνη της μεγάλης πλειοψηφίας και το διάταγμα πέρασε. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία, όπως δήλωσε αμέσως ο ίδιος ο Ντράγκι, ότι η πλειοψηφία της «εθνικής ενότητας» δεν υπάρχει πλέον. Ως προς τη διάρκεια της νομοθετικής περιόδου, ωστόσο, ο τελευταίος λόγος δεν έχει ειπωθεί ακόμη. Ο αρχηγός του κράτους Σέρζιο Ματαρέλα απέρριψε την παραίτηση του Ντράγκι και ως εκ τούτου θα εμφανιστεί ενώπιον των κοινοβουλίων την Τετάρτη 20 Ιουλίου για να ελέγξει εάν υπάρχει ακόμη πλειοψηφία έτοιμη να τον στηρίξει μέχρι το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου, της οποίας η φυσική ολοκλήρωση είναι τον Μάρτιο του επόμενου έτους.
Ο Ντράγκι θα είναι σε θέση λοιπόν να πραγματοποιήσει το προγραμματισμένο ταξίδι στην Αλγερία ακόμα στο ακέραιο των εξουσιών του. Και είναι λογικό να περιμένουμε κάθε είδους πίεση αυτές τις μέρες για να συμφωνήσει να συνεχίσει την κυβερνητική εμπειρία του. Πράγματι, μόνο η ακροδεξιά της Μελόνι, που ήταν πάντα στην αντιπολίτευση της κυβέρνησης, ζητά επειγόντως πρόωρες εκλογές για τον ερχόμενο Οκτώβριο, νομίζοντας ότι μπορεί να τις κερδίσει σύντομα. Ακόμη και στην Ευρώπη υπήρξε έκπληξη για αυτή τη σχετικά ξαφνική κατακρήμνιση της ιταλικής πολιτικής κατάστασης. Τα χρηματιστήρια έκλεισαν άσχημα, του Μιλάνο, το χειρότερο στην Ευρώπη, κατέγραψε πτώση 3,4%, και το spread άρχισε να αυξάνεται ξανά, αν και με λιγότερο ταραχώδη τρόπο από ό,τι σε άλλες περιπτώσεις, χάρη στον καθησυχασμό που δημιουργήθηκε από αναμενόμενη ασπίδα κατά της αύξησης των spreads που υποσχέθηκε η ΕΚΤ.
Μόνο την Τετάρτη, λοιπόν, θα γίνει γνωστό εάν η Ιταλία θα ψηφίσει αυτό το φθινόπωρο ή τον Μάρτιο. Άλλωστε είναι θέμα λίγων μηνών διαφοράς. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν πολλά πράγματα ενδιάμεσα, εσωτερικά και εξωτερικά της χώρας μας, όπως ο προϋπολογισμός, η υλοποίηση των έργων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η πορεία του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου και ο ρόλος της Ευρώπης και της Ιταλίας σε αυτό το πλαίσιο. Η διαφορά, η οποία μπορεί επομένως να είναι αμελητέα από άποψη χρόνου, είναι αντίθετα πολύ σημαντική από πολιτική άποψη. Ακόμη περισσότερο γιατί σε περίπτωση εκλογών το φθινόπωρο είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μπορούν να γίνουν σημαντικές διορθώσεις στον ισχύοντα εκλογικό νόμο, ο οποίος είναι εντελώς αντισυνταγματικός, γιατί δίνει τη διαχείριση των ψηφοδελτίων με τα ονόματα των υποψηφίων στα χέρια των αρχηγών των κομμάτων και αφαιρεί τυχόν πραγματική επιλογή από τους πολίτες.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να αναρωτηθούμε γιατί φθάσαμε σε αυτή η κατάσταση. Γνωρίζουμε ότι ο διορισμός του Ντράγκι ως επικεφαλής της κυβέρνησης έγινε με την πλήρη έγκριση της ΕΕ, όπως συνέβη και για τη δεύτερη προεδρική θητεία του Ματαρέλα. Εξοικειωθήκαμε ολοένα και περισσότερο με τον πιο έντονο φιλοατλαντισμό του Ντράγκι στην ιταλική πολιτική με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Γίναμε μάρτυρες μιας διάσπασης στο κόμμα που είχε τις περισσότερες ψήφους και βουλευτές, το Κ5Α, μόλις έγινε σαφές ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει πονοκεφάλους στην κυβέρνηση, παρόλο που απολαμβάνει μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία. Ωστόσο, όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για να εγγυηθούν τη σταθερότητα. Διάφοροι παράγοντες συνέβαλαν, πέρα από τα ατομικά προφίλ των μεμονωμένων πρωταγωνιστών, στο να γίνει η εικόνα όλο και πιο ολισθηρή και επίσης ορισμένα στοιχεία που στην αρχή θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως δυνατά σημεία να έχουν σχεδόν αλλάξει στο αντίθετό τους.
Πρώτα απ 'όλα, μια ματιά στην οικονομική κατάσταση της Ευρώπης και της Ιταλίας μας κάνει να καταλάβουμε πως απαιτείται μια οικονομική πολιτική πολύ διαφορετική από αυτή της υπερνεοφιλελεύθερης πολιτικής που ασκεί ο Ντράγκι, και πως επίσης ορισμένα από τα αιτήματα που ακούγονται είναι σίγουρα θετικά, όπως για παράδειγμα για τον κατώτατο μισθό, που πρότεινε πρόσφατα από ο Τζουζέπε Κόντε, νυν επικεφαλής του Κ5Α στη συνάντηση με τον Ντράγκι, και συμπεριλαμβάνεται μέσα τα περίφημα εννέα σημεία που κατέθεσε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αυτές τις ώρες κατήγγειλε μια «επιβράδυνση» της ανάπτυξης, αναθεωρώντας όλες τις εκτιμήσεις που έγιναν μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Και η Ιταλία είναι μια από τις χώρες που βρίσκεται στη χειρότερη θέση. Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός που κανείς δεν τολμά να χαρακτηρίσει προσωρινό πλησιάζει σε διψήφιο αριθμό με σοβαρά προβλήματα για όλους εργαζόμενους, που εκτιμάται ότι θα χάσουν μισθό ενός μήνα στο τέλος του χρόνου.
Μπροστά σε αυτό το σενάριο, η πολιτική των «μπόνους», των μικρών οικονομικών παραχωρήσεων, δεν είναι καν ικανή να περιορίσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Εν τω μεταξύ, ο οικολογικός μετασχηματισμός έχει βαλτώσει εάν δεν οπισθοχωρεί. Εξ ου και η σύγκρουση μεταξύ του Κ5Α και του Δημοκρατικού Κόμματος για τον αποτεφρωτήρα που θα κατασκευαστεί στη Ρώμη, η οποία έχει γεμίσει απόβλητα με τα οποία κάνουν το δείπνο τους ολόκληρες οικογένειες αγριόχοιρων.
Το ράπισμα του Ντράγκι στο Κ5Α για την σκλήρυνση των προϋποθέσεων για να μπορέσει να επωφεληθεί κάποιος από το εισόδημα υπηκοότητας ήταν μόνο η τελευταία πράξη μιας πολιτικής που στοχεύει μόνο στην ικανοποίηση των αναγκών των πιο μεσαίων εκ των μεσαίων και μεσαίων ανώτερων στρωμάτων. Όπως φαίνεται και από το σχέδιο φορολογικής μεταρρύθμισης που συνέταξε η πλειοψηφία. Η αυξανόμενη εμπλοκή της Ιταλίας στον πόλεμο στην Ουκρανία συνέβαλε στο να γίνουν πιο ριζοσπαστικές οι αμφιβολίες που ήδη διατηρούνταν στη σφαίρα του Κ5Α και που ήταν μεταξύ των αιτιών που πυροδότησαν τη διάσπασή του υπό την ηγεσία του υπουργού Εξωτερικών. Για άλλη μια φορά φάνηκε ότι τα λεγόμενα ευρεία πεδία - πλατιές συμμαχίες που επιθυμεί το Δημοκρατικό Κόμμα, ο κύριος υποστηρικτής του Ντράγκι, μπορούν ασφαλώς να μειώσουν την παρουσία και το βάρος μιας κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης στο ελάχιστο, αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν μια πολιτική ικανή να αντιμετωπίσει τη διεθνή και οικονομική κρίση. Ανεξάρτητα από το πως θα πάνε τα πράγματα την Τετάρτη, ακόμα κι αν υπάρξει μια επαναπροσέγγιση την τελευταία στιγμή, η ήττα της οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής που ακολουθεί ο Ντράγκι είναι εκεί μπροστά στα μάτια όλων. Δυστυχώς, όμως, στη χώρα μας δεν υπάρχει μια ενωμένη εναλλακτική Αριστερά ικανή να συγκεντρώσει και να κατευθύνει τη λαϊκή αντίθεση σε μια τέτοια πολιτική, όπως συνέβη στην Ελλάδα και όπως έγινε πιο πρόσφατα στη Γαλλία, αν και με διαφορετικά αποτελέσματα.
*Ο Αλφόνσο Τζιάνι είναι πρώην υφυπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της κυβέρνησης Πρόντι, πρώην βουλευτής του Κόμματος Προλεταριακής Δημοκρατίας για τον Κομμουνισμό (PdUP), του Ιταλικού Κ.Κ. (PCI) και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης (PRC). Είναι αρθρογράφος, συγγραφέας και διευθυντής του Ιδρύματος Fondazione Cercare Ancora και υπήρξε από τους ιδρυτές της Άλλης Ευρώπης με τον Τσίπρα.
