Σε μια μικρή πόλη της Αγγλίας και γενέτειρα της Μάργκαρετ Θάτσερ, στο Γκράνθαμ (Grantham), έγιναν στα μέσα Μαΐου τα αποκαλυπτήρια του τρίμετρου αγάλματος της πρώην πρωθυπουργού που μας άφησε χρόνους το 2013. Μέσα σε μερικές ώρες ο υποδιευθυντής του Κέντρου Τέχνης του Πανεπιστημίου του Λέστερ πέταξε αβγά και πλήρωσε το πρόστιμο που του επέβαλε η αστυνομία. Μετά από δυο βδομάδες το άγαλμα βανδαλίστηκε και πάλι, αυτήν τη φορά με κόκκινη μπογιά. Όλο το μίσος στο πρόσωπό της δεν έχει σχέση με κάποια γενικότητα περί νεοφιλελευθερισμού. Κάθε Βρετανός εργαζόμενος έχει νιώσει στο πετσί του τα αντεργατικά νομοσχέδια και την καταστολή που όχι μόνο γονάτισαν τους απεργούς ανθρακωρύχους του ’80, αλλά έκαναν και σχεδόν αδύνατη κάθε μαζική γενική απεργία από τότε.
Γι’ αυτό και οι απεργιακές κινητοποιήσεις του Εθνικού Συνδικάτου Εργαζομένων Σιδηροδρόμων, Ναυτιλίας και Μεταφορών (RMT) στις 21, 23 και 25 Ιουνίου, που παρέλυσαν τη χώρα, δεν μπορούσαν να συγχρονιστούν με άλλα συνδικάτα. Τις μέρες της απεργίας αλλά και καθ’ όλη την εβδομάδα πολλοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, όπως και το μετρό, ήταν κλειστοί, ενώ σε άλλους η λειτουργία ήταν περιορισμένη. Σε μια χώρα που οι περισσότεροι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς και πολλές φορές ζουν σε διαφορετική πόλη από αυτή που δουλεύουν τα πάντα παρέλυσαν. Όμως μπροστά στο εξωφρενικό κόστος ζωής που αντιμετωπίζει η κοινωνία, ακόμα και όσοι ταλαιπωρήθηκαν έδειξαν κατανόηση και συμπαράσταση, παρά τις προσπάθειες πολλών ΜΜΕ να δημιουργήσουν μια εντύπωση μαζικής δυσαρέσκειας. Ο δε γενικός γραμματέας του συνδικάτου των σιδηροδρομικών Μικ Λιντς, που αντέκρουσε επιτυχημένα τις επιθέσεις των δημοσιογράφων, έχει γίνει μέσα σε ένα βράδυ εθνικός σταρ.
Ο πληθωρισμός θα ξεπεράσει το 11%
Οι κινητοποιήσεις θεωρούνται οι μεγαλύτερες των τελευταίων 30 χρόνων, ενώ ο πληθωρισμός, που τον Μάιο βρισκόταν στο 9,1%, αναμένεται να ξεπεράσει το 11% μέχρι το φθινόπωρο, επίπεδα πρωτοφανή που ήδη έχουν ξεπεράσει τους δείκτες των τελευταίων 40 ετών. Οι τιμές των καυσίμων και των πρώτων υλών έχουν αυξηθεί κατά 22% από πέρυσι, που είναι η μεγαλύτερη αύξηση από το 1985. Οι καταναλωτές καταστρώνουν πια σχέδιο πριν περάσουν την πόρτα του σουπερμάρκετ: έχουν κάνει πρώτα έρευνα αγοράς για τις καλύτερες προσφορές, αγοράζουν τα προϊόντα που λήγουν άμεσα και έχουν μειωμένη τιμή, αγοράζουν μη επώνυμα προϊόντα, λένε στον ταμία πόσα χρήματα διαθέτουν ώστε να σταματάει να σκανάρει αν τα προϊόντα στο καλάθι ξεπερνούν το ποσό. Υπάρχουν και οι άλλοι βέβαια, που βρίσκονται σε χειρότερη θέση και δεν τα βγάζουν πέρα χωρίς τα κοινωνικά παντοπωλεία. Σε αυτούς ανήκουν και άτομα με ολική απασχόληση, ακόμα και νοσοκόμοι που δεν χόρτασαν με το χειροκρότημα την περίοδο του λοκντάουν.
Η ορθόδοξη οικονομική απάντηση στον πληθωρισμό είναι η αύξηση των επιτοκίων, πράγμα που η Τράπεζα της Αγγλίας έχει κάνει ήδη 5 φορές μέσα στον τελευταίο χρόνο, και σήμερα βρίσκονται στο 1,25%. Πέρα του ότι αυτές οι αυξήσεις μπορεί να οδηγήσουν, και μάλλον κατά εκεί πάμε, σε ύφεση της οικονομίας, τα όποια αποτελέσματα σε σχέση με τον πληθωρισμό θα φανούν σε βάθος χρόνου, από 18 μήνες και πάνω. Αυτές οι αυξήσεις ευνοούν όσους έχουν αποταμιεύσεις, αλλά με την ακρίβεια ό,τι μπήκε στην άκρη την περίοδο του λοκντάουν έχει τώρα εξανεμιστεί. Τα υψηλά επιτόκια, όμως, μπορεί να φέρουν όσους δεν δύνανται να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους στη χρεοκοπία. Ειδικά η αύξηση των επιτοκίων στα στεγαστικά, που είναι ο κανόνας για τους περισσότερους, μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες στον δρόμο. Κυριολεκτικά. Ο δε συνδυασμός ακριβής αγοράς σπιτιών, όπως είναι τώρα, και ύφεσης δεν απέχει πολύ μακριά από τις συνθήκες που είχαμε κατά την οικονομική κρίση του 2007-2008.
Σειρά έχουν υγειονομικοί και δάσκαλοι
Σε αυτό το κλίμα και σε μια προσπάθεια να στρέψει το κοινό κατά των απεργιών η γνωστή σκανδαλοθηρική, συντηρητική εφημερίδα «Sun» κυκλοφόρησε με την επικεφαλίδα «Ταξικός πόλεμος». Και όντως είναι ταξικός πόλεμος, ένας πόλεμος κατά των εργαζομένων και των πιο ευάλωτων πολιτών. Μόνο που η «Sun» αποσκοπούσε στο να στρέψει την κοινή γνώμη κατά των συνδικάτων που κάνουν «πόλεμο» στην κυβέρνηση και στους πολίτες. Γιατί εκτός από τις απεργίες στα τρένα, και πολλοί άλλοι κλάδοι ετοιμάζουν κινητοποιήσεις, όπως οι εργαζόμενοι στο ΕΣΥ και οι δάσκαλοι. Προς το παρόν, το αν θα πραγματοποιηθούν αυτές οι απεργίες εξαρτάται από το αν τα μέλη των σωματείων θα ψηφίσουν υπέρ, και σε αυτό μπορεί να συμβάλει η θετική εικόνα των απεργιών αυτής της εβδομάδας εμψυχώνοντας και άλλα συνδικάτα.
Η εύλογη απορία για κάποιον που παρακολουθεί τις εξελίξεις από το εξωτερικό είναι γιατί δεν έχει γίνει ακόμα μια γενική απεργία ελληνικού τύπου. Η απάντηση είναι ότι οφείλεται στο αντεργατικό νομικό πλαίσιο των τελευταίων 30 χρόνων, βάσει του οποίου για να προκηρυχθεί απεργία το συνδικάτο πρέπει να έχει διαμάχη με τον συγκεκριμένο εργοδότη, όχι γενικά με την κυβερνητική γραμμή, και στην ψηφοφορία που θα ακολουθήσει το 51% των μελών πρέπει να ψηφίσει υπερ. Όμως πέραν αυτού, η συνεννόηση μεταξύ συνδικάτων δεν θεωρείται θέσμια, αν φυσικά αυτό αποδειχτεί, και καταλήγει στα δικαστήρια. Όταν, λοιπόν, στην Αγγλία πληροφορούνται, για παράδειγμα, ότι θα γίνει γενική απεργία στην Ελλάδα, αυτό μεταφράζεται σε κάτι πολύ κοντά σε προ-επαναστατική περίοδο.
Πλάτες στον Τζόνσον από τον Στάρμερ
Δυστυχώς, ο πρόεδρος των Εργατικών Κιρ Στάρμερ αντί να θυμηθεί την ιστορία του κόμματος του οποίου ηγείται και που ουσιαστικά ιδρύθηκε από συνδικάτα, αποφάσισε να παίξει το παιχνίδι της συντηρητικής κυβέρνησης, μετά από επίθεση που δέχτηκε από τον Τζόνσον, ο οποίος για το δημόσιο καλό (!) ζητούσε (ουσιαστικά καθιστούσε υπεύθυνο) από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να μην υποστηρίξει την απεργία. Ο Στάρμερ ενέδωσε και ζήτησε από τους βουλευτές του να μην κατέβουν στις πικετοφορίες της απεργίας όπως είθισται.
Το παράλογο σε αυτό είναι ότι το συγκεκριμένο συνδικάτο έχει αποσυνδεθεί από το Εργατικό Κόμμα και ο Στάρμερ, που μπορεί να είναι πιο μισητός και από τον Τζόνσον για το συνδικάτο των Μεταφορών RMT, δεν έχει καμία δικαιοδοσία πάνω του. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά ο Στάρμερ πρόδωσε τα ιδανικά των Εργατικών για να δείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα την κατάσταση και να επιβάλει «τον νόμο και την τάξη». Όπως ήταν αναμενόμενο, πολλοί βουλευτές τον αγνόησαν, αλλά ίσως όχι όσοι θα έπρεπε. Η Άντζελα Ρέινερ, αντιπρόεδρος των Εργατικών και πρώην αντιπρόσωπος συνδικάτου, δήλωσε σε ένα πολύ προσεκτικά διατυπωμένο τουίτ: « Οι εργαζόμενοι δεν έχουν άλλη επιλογή. Κανείς δεν παίρνει την απεργία ελαφριά. Θα υπερασπίζομαι όμως πάντα το απόλυτο δικαίωμά τους να απεργούν για δικαιοσύνη στην εργασία».
Οι μετανάστες και η αλληλεγγύη κέρδισαν τον Τζόνσον
Στον σταθμό του Γουότερλου στο Λονδίνο έγιναν στις 22 Ιουνίου τα αποκαλυπτήρια ενός νέου μνημείου: μιας οικογένειας που στέκεται πάνω σε ένα βουνό από βαλίτσες και μνημονεύει τους χιλιάδες που έφτασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο την περίοδο 1948-1971 από τις χώρες της Καραϊβικής για να καλύψουν την έλλειψη εργατικού δυναμικού της χώρας τη μεταπολεμική περίοδο. Μια γενιά που ονομάζεται Γουίντρας (Windrush) από το όνομα του πλοίου Empire Windrush, που έφτασε στην Αγγλία το 1948 με τους πρώτους μετανάστες.
Μια γενιά που το 2018 έζησε ξανά τη «φιλοξενία» του Ηνωμένου Βασιλείου στο πετσί της όταν πολλά μέλη της φυλακίστηκαν, απειλήθηκαν με απέλαση και έχασαν τα διαβατήριά τους λόγω της εχθρικής δεξιάς κυβέρνησης της Τερέζα Μέι προς κάθε μετανάστη και πρόσφυγα, πολιτική που συνεχίζεται με την κυβέρνηση Τζόνσον. Πολλοί, λοιπόν, από αυτήν τη γενιά κατηγορήθηκαν άδικα ότι ήταν «παράνομοι» μετανάστες και όταν ξέσπασε το σκάνδαλο, μιας και πολλοί είχαν έρθει παιδιά στη Μεγάλη Βρετάνια, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα τους αποζημιώσει, αν και μόνο ένας στους τέσσερις έχει αποζημιωθεί μέχρι σήμερα.
Φυσικά, τίποτα δεν άλλαξε σε σχέση με τη στάση της Δεξιάς μετά το σκάνδαλο. Αν μη τι άλλο, η κυβέρνηση Τζόνσον, που υποσχέθηκε ότι με την αποχώρηση από την Ε.Ε. τα σύνορα του Ηνωμένου Βασιλείου θα ήταν οχυρωμένα κατά των ανεπιθύμητων, αποφάσισε να γίνει ακόμα πιο σκληρή. Έτσι, τις τελευταίες εβδομάδες προχώρησε ακόμα πιο πολύ, απελαύνοντας πρόσφυγες που είχαν περάσει στο Ηνωμένο Βασίλειο από την Ε.Ε., πού αλλού, στη Ρουάντα! Η λογική, αν μπορεί κανείς να μιλήσει για λογική όταν αναφέρεται σε πολιτικές που καταπατούν το Διεθνές Δίκαιο, όπως προπαγανδίζει η υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ, είναι ότι αυτοί οι πρόσφυγες είναι «παράνομοι» γιατί θα έπρεπε να έχουν κάνει αίτηση ασύλου σε χώρα της Ε.Ε., μιας και ήταν ο πρώτος ασφαλής προορισμός στον οποίο βρέθηκαν.
Το αεροπλάνο επανδρώθηκε και η πρώτη πτήση με 130 πρόσφυγες από τους χιλιάδες που επιθυμεί να απελάσει ο Τζόνσον ήταν έτοιμη να αναχωρήσει για μια χώρα που είναι αμφίβολο αν μπορεί να χαρακτηριστεί ασφαλής και οικονομικά εύρωστη ώστε να δεχτεί πρόσφυγες, παρόλο που η Βρετανία έχει υποσχεθεί ότι θα τους υποστηρίξει οικονομικά.
Μόνο που τα σχέδια της κυβέρνησης δεν έμελλε να πραγματοποιηθούν. Στις 15 Ιουνίου το αεροπλάνο είχε μηδέν επιβάτες. Η ειρωνεία είναι ότι αυτό το εκπληκτικό αποτέλεσμα, που ελπίζουμε να έχει βάλει τέλος στα ανήθικα και παράνομα σχέδια του Τζόνσον, ήρθε και λόγω της επέμβασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αλλά πάνω από όλα, ήταν αποτέλεσμα της ακατάπαυστης εργασίας δικηγόρων και ακτιβιστών για λογαριασμό των προσφύγων, που είτε πήγαν τις υποθέσεις στα δικαστήρια είτε έφτασαν μέχρι και να αποκλείσουν τον δρόμο μεταξύ του κέντρου κράτησης μεταναστών και του αεροδρομίου του Χίθροου, σε μια προσπάθεια να σταματήσουν τα οχήματα που μετέφεραν την πρώτη ομάδα προσφύγων.
Με τον Ασάνζ για την υπεράσπιση της ελευθερίας στην ενημέρωση
Ο Τζούλιαν Ασάνζ βρέθηκε για άλλη μια φορά στα αυταρχικά σχέδια της κυβέρνησης του Μπόρις Τζόνσον. Στις 17 Ιουνίου η υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ ενέκρινε την έκδοση του συνιδρυτή του Wikileaks Ασάνζ στις ΗΠΑ μετά από απόφαση του Ανωτέρου Δικαστηρίου του Ηνωμένου Βασιλείου, που αποφάσισε ότι δεν τίθεται νομικό θέμα με τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη μελλοντική μεταχείριση του Ασάνζ. Το Weakileaks δήλωσε ότι αυτό «δεν είναι το τέλος του αγώνα» και πως θα καταθέσει άμεσα έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου θέτει σε σοβαρό κίνδυνο το μέλλον της ελευθερίας του Τύπου και όσων θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες για κρατικά εγκλήματα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τον ακρογωνιαίο λίθο της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Γι’ αυτόν τον λόγο πολλοί δημοσιογράφοι διεθνούς βεληνεκούς βρίσκονται στο πλευρό του Ασάνζ.
Ο δημοσιογράφος του BBC και γνωστός ανταποκριτής πολέμου Τζον Σίμπσον δήλωσε: «Οι δημοσιογράφοι στη Βρετανία και αλλού θα ανησυχήσουν πολύ με την απόφαση έκδοσης του Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ - τόσο για τη δική του ασφάλεια όσο και για το προηγούμενο που δημιουργεί για τη δημοσιογραφία παγκοσμίως». Πιο καυστικός ήταν ο αριστερός δημοσιογράφος Τζον Πίλτζερ, που αναφέρθηκε στη σαπίλα της κυβέρνησης Τζόνσον: «Η υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ ενέκρινε την έκδοση του Τζούλιαν Ασάνζ σε μια αμερικανική κόλαση. Μια νέα έφεση θα αμφισβητήσει τώρα την πολιτική σήψη της βρετανικής “δικαιοσύνης”. Είτε θα υψώσουμε τις φωνές μας όσο ποτέ άλλοτε είτε η σιωπή μας θα συνεπάγεται τον θάνατο ενός ηρωικού ανθρώπου».
* Η Μαρίνα Πρεντουλή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Ανατολικής Αγγλίας
