Τι αξία έχει μια εγγύηση από τον Βρετανό πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον; Η απάντηση θα έπρεπε να είναι «καμία», όχι μόνο γιατί μια πολιτική δήλωση όπως η υπόσχεση βοήθειας προς τη Σουηδία και τη Φιλανδία σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης δεν είναι μια διεθνής συνθήκη, αλλά και γιατί ο Τζόνσον δεν φημίζεται ούτε για την ειλικρίνεια ούτε για την ικανότητά του να κατανοεί πολύπλοκες διπλωματικές καταστάσεις. Οι άκυρες πολιτικές δηλώσεις του πρωθυπουργού δεν έχουν σταματήσει από το δημοψήφισμα για το Μπρέξιτ μέχρι σήμερα και, παρά τις διαβεβαιώσεις του τα τελευταία έξι χρόνια, σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο είναι λιγότερο ενωμένο από ποτέ και πιο κοντά στο να χάσει τη Βόρεια Ιρλανδία, πέρα από τους 91.000 δημόσιους υπαλλήλους που προτίθεται να απολύσει.
Γιατί λοιπόν τόση φασαρία για τις πρόσφατες επισκέψεις του στη Σουηδία και τη Φινλανδία; Και γιατί η βρετανική δήλωση που υπόσχεται διμερή βοήθεια, ειδικά κατά τη «δύσκολη» μεταβατική περίοδο μεταξύ αίτησης και ένταξης αυτών των χωρών στο ΝΑΤΟ, περίοδο που αναμένεται να διαρκέσει από 4-12 μήνες, είναι η πρώτη από χώρα του ΝΑΤΟ; Καταρχάς γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μέχρι στιγμής σώσει την καριέρα του Τζόνσον. Όσο υιοθετεί τον ρόλο του ηγέτη του δυτικού κόσμου, τόσο περισσότερες ευνοϊκές προς το πρόσωπό του ιστορίες κατακλύζουν τα φιλικά προσκείμενα ΜΜΕ και τόσο το φιάσκο των τοπικών εκλογών, τα σκάνδαλα των κορωνοπάρτι και το υπέρογκο κόστος ζωής περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Απ’ την άλλη, είναι και η κόντρα με την Ε.Ε. Γιατί, όπως είπε και ένας αναλυτής στο ΒΒC, «εμείς (Βρετανία) είμαστε πυρηνική δύναμη και θα τους δώσουμε πυρηνικά, η Ε.Ε. μπορεί;». Σε αυτό το ύφος κινείται και ο Τζόνσον, ανεβάζοντας τους τόνους και ενστερνιζόμενος πλήρως τη θέση της Ουκρανίας, που ζητάει να επιστρέψει ο Πούτιν στο καθεστώς που υπήρχε πριν τις 24 Φεβρουάριου, τίποτα λιγότερο δηλαδή από παραδοχή καθολικής ήττας.
Εκλογικό φιάσκο, απολύσεις και Σιν Φέιν
Και ενώ ο Τζόνσον παριστάνει τον ατρόμητο όσο αναφορά την εξωτερική πολιτική, στο εσωτερικό του Ηνωμένου Βασίλειου είναι πολύ προσεχτικός ώστε μην εκνευρίσει τους βουλευτές του, μετά το φιάσκο των τοπικών εκλογών, στις οποίες οι Συντηρητικοί έχασαν περίπου πεντακόσιους δημοτικούς συμβούλους. Τα αρνητικά νέα είναι πια στην ημερήσια διάταξη. Μόνο αυτή την βδομάδα ανακοινώθηκαν αφενός η πιθανή ύφεση της βρετανικής οικονομίας, αφετέρου σχέδιο για την απόλυση 91.000 δημοσίων υπάλληλων.
Όμως το πρώτο θέμα εξακολουθεί να είναι η νίκη του Σιν Φειν στις εκλογές της Βόρειας Ιρλανδίας. Ιστορική νίκη, πρώτη στην πάνω από εκατό χρόνων Ιστορία της Β. Ιρλανδίας. Το Σιν Φειν ήρθε πρώτο στην τοπική Βουλή κερδίζοντας 27 θέσεις έναντι 25 του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP). Το αποτέλεσμα σημαίνει ότι η Μισέλ Ο’ Νιλ έχει τη δυνατότητα να γίνει η πρωθυπουργός που τάσσεται υπερ μιας ανεξάρτητης, ενωμένης Ιρλανδίας. Φυσικά, όπως καθετί που έχει σχέση με τη Β. Ιρλανδία, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σύμφωνα με τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (1998), που έβαλε τέλος στις εχθροπραξίες μεταξύ Ρεπουμπλικανών και Ενωτικών, η διακυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας βασίζεται στον καταμερισμό της εκτελεστικής εξουσίας μεταξύ των δυο αντιπάλων. Ο πρωθυπουργός και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, ο ένας Ρεπουμπλικανός και ο άλλος Ενωτικός, έχουν ίσες εξουσίες. Για να σχηματιστεί κυβέρνηση λοιπόν, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα πρέπει να συμφωνήσει, πράγμα που προς το παρόν αρνείται να κάνει αν δεν λυθούν τα θέματα που δημιούργησε το Πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας, μέρος της συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Ηνωμένου Βασιλείου.
Το Πρωτόκολλο αφορά τα σύνορα μεταξύ Ε.Ε. και Ηνωμένου Βασιλείου. Εφόσον η Β. Ιρλανδία παρέμεινε στην ευρωπαϊκή κοινή αγορά, υπόκειται δηλαδή στους κανονισμούς και ελέγχους της Ε.Ε., χρειάζονται τελωνιακοί έλεγχοι μεταξύ Β. Ιρλανδίας και Βρετανίας. Αυτό δημιουργεί ένα "σύνορο", κάτι που οι Ενωτικοί δεν μπορούν να δεχτούν. Η άλλη περίπτωση θα ήταν να υπάρχει έλεγχος μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, κάτι που ουσιαστικά θα ακύρωνε τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής και θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες ταραχές απ’ την πλευρά των Ρεπουμπλικανών.
Με τη νίκη του Σιν Φέιν, η πιθανότητα ενός δημοψηφίσματος για μια ενωμένη Ιρλανδία αυξάνεται, αν και δεν προβλέπεται να γίνει άμεσα, ίσως σε πέντε με δέκα χρόνια. Να πούμε εδώ ότι το Σιν Φέιν δεν είχε μεγάλη άνοδο ψήφων και οι ισορροπίες μεταξύ Ενωτικών και Ρεπουμπλικανών δεν έχουν μεταβληθεί σημαντικά. Η ψήφος όμως των Ενωτικών έχει διασπαστεί, ενώ κερδισμένο είναι το Διακοινοτικό Κόμμα Συμμαχίας (Cross-Community Alliance Party) που υπερδιπλασίασε τις θέσεις του.
Μπλεξίματα για τον Στάρμερ
Εν τω μεταξύ, το Εργατικό Κόμμα περνάει την δική του κρίση, παρά τα σχετικά θετικά αποτελέσματα των τοπικών εκλογών. Η εκτίμηση των αποτελεσμάτων, αν τα αναγάγουμε σε εθνικές εκλογές, δίνει ένα 35% στους Εργατικούς, ενώ μόνο 30% στους Συντηρητικούς. Οι τοπικές εκλογές, βέβαια, είναι πολύ διαφορετικές από τις βουλευτικές και είναι μάλλον απίθανο να έχουμε απόλυτη πλειοψηφία των Εργατικών στην επόμενη Βουλή.
Η κρίση όμως αφορά την κατηγορία ότι ο Στάρμερ, παρ’ όλο που ζητούσε την παραίτηση του Τζόνσον, φαίνεται να έχει και ο ίδιος αντιμετωπίσει τα περιοριστικά μέτρα της πανδημίας με απερισκεψία. Φωτογραφικό υλικό τον δείχνει να πίνει μπίρα και να τρώει κάρι με το επιτελείο του στο γραφείο. Ο ίδιος όχι μόνο αρνείται τις κατηγορίες αλλά δηλώνει ότι θα παραιτηθεί αν η αστυνομική έρευνα τον βρει ένοχο. Παρ’ όλο το θετικό κλίμα που δημιουργεί μια τέτοια δήλωση, την οποία φυσικά εκμεταλλεύονται στο έπακρο οι επικοινωνιολόγοι του για να τονίσουν το διαφορετικό ήθος μεταξύ των δυο ανδρών, δεν παύει να είναι μια πολύ ριψοκίνδυνη δήλωση. Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, ο Στάρμερ θα βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο, ενώ ο Τζόνσον θα ετοιμάζει τον Τρίτο Παγκόσμιο.
* H Μαρίνα Πρεντουλή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Επικοινωνίας, Πανεπιστήμιο Ανατολικής Αγγλίας
