Παράλληλα με την στρατιωτική σύγκρουση Ρωσίας και Ουκρανίας διεξάγεται και ένας ψηφιακός πόλεμος, σε μια πλατφόρμα την οποία η Δύση δεν κατανοεί πλήρως. Την ώρα που οι δυτικοί συρρέουν στο Twitter και το Facebook για τις τελευταίες ειδήσεις, η μόνη πλατφόρμα social media που παίζει πραγματικό ρόλο ενημέρωση στην στρατιωτική εισβολή και σύγκρουση, είναι το Telegram.
Όπως αναφέρει το Politico, η πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης έπαιξε κεντρικό ρόλο στη σύγκρουση από την αρχή, τόσο ως μέσο κρατικής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης και από τις δύο εμπόλεμες χώρες, όσο και ως ανεκτίμητη πηγή ειδήσεων για τους απλούς Ουκρανούς και Ρώσους. Ετσι πολλά εξαρτώνται από την ενημέρωση μέσω μιας εταιρείας και μιας εφαρμογής social media που είναι ελάχιστα κατανοητή στη Δύση. Και, όπως απέδειξε ο Ρώσος ιδρυτής της πλατφόρμας, Pavel Durov όταν σκέφτηκε να περιορίσει το Telegram και στις δύο χώρες, πολλά εξαρτώνται επίσης από τις αποφάσεις ενός ανθρώπου.
Στις 28 Φεβρουαρίου, ο ρωσικής καταγωγής επιχειρηματίας αποκάλυψε ότι σκεφτόταν να βάλει περιορισμούς στην πλατφόρμα του στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Με ανάρτηση του στη ρωσική γλώσσα, έγραψε για την ανησυχία του ότι το Telegram «μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε πηγή ανεπιβεβαίωτων πληροφοριών». Προέτρεψε τους χρήστες από τη Ρωσία και την Ουκρανία να είναι καχύποπτοι απέναντι σε οποιαδήποτε πληροφορία συναντούν στην πλατφόρμα και σημείωσε ότι δεν θέλει το Telegram να χρησιμοποιείται για την όξυνση των συγκρούσεων ή την «υποκίνηση εθνοτικού μίσους».
Επίσης απείλησε ότι «σε περίπτωση κλιμάκωσης της κατάστασης, θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο μερικού ή πλήρους περιορισμού της λειτουργίας των καναλιών Telegram στις εμπλεκόμενες χώρες για τη διάρκεια της σύγκρουσης».
Η δημοσίευση του Durov, στο κανάλι του, κατακλύστηκε γρήγορα από αρνητικά σχόλια και dislikes, με ορισμένα κανάλια στο Telegram από την Ουκρανία να επικρίνουν τη επικείμενη «λογοκρισία». Σε λιγότερο από μισή ώρα, ο Durov έκανε πίσω.
Ωστόσο, η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η αρχική ανάρτηση του είχε προβληθεί 6 εκατομμύρια φορές μέσα σε μία ημέρα, συγκεντρώνοντας περισσότερα από 50.000 dislikes.
Καθώς η εισβολή της Ρωσίας προχωρούσε, το Twitter, το Facebook και οι παραδοσιακοί ειδησεογραφικοί ιστότοποι προσπάθησαν να σταματήσουν τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης να εκπέμπουν, στο Telegram, το οποίο διαθέτει μια παγκόσμια βάση χρηστών τουλάχιστον 500 εκατομμυρίων και παραμένει αυτό που βλέπουν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Η παραπληροφόρηση μπορεί να συνεχίζει να διαδίδεται ελεύθερα με τον Durov να παραδέχεται ότι η εταιρεία δεν έχει τη δυνατότητα να τη σταματήσει.
Και ενώ το Telegram έχει πλέον ενωθεί με άλλες πλατφόρμες στην απαγόρευση των καναλιών του Russia Today στην Ευρώπη, σε συμμόρφωση με τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν το έχει κάνει στη Ρωσία ή την Ουκρανία, τα δύο εδάφη που έχουν σημασία σε αυτόν τον πόλεμο.
Παράλληλα, καθώς η Ρωσία έχει προχωρήσει στο μπλοκάρισμα σε πλατφόρμες social media, και δυτικών μέσων ενημέρωσης ως αντίποινα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ντμίτρι Τσερνιτσένκο ανέλαβε δράση για την «προστασία» του ρωσικού δικτύου, με μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή οδηγία: Στις 6 Μαρτίου, το επίσημο κανάλι Telegram της ρωσικής κυβέρνησης δημοσίευσε ότι «Συνιστάται στις κυβερνητικές υπηρεσίες να δημιουργήσουν λογαριασμούς στο Telegram και στο VKontakte». Το VKontakte είναι ένα ρωσικό κοινωνικό δίκτυο που μοιάζει κάτι σαν το Facebook.
Στο Telegram, η μικρή ομάδα εξαιρετικών μηχανικών της εταιρείας ξεπέρασε την προσπάθεια της ρυθμιστικής αρχής τηλεπικοινωνιών της Ρωσίας Roskomnadzor να μπλοκάρει την εφαρμογή το 2018. Κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών της Ρωσίας το 2021, το Telegram απαγόρευσε περιεχόμενο και κανάλια που προσέφεραν υπηρεσίες προεκλογικής εκστρατείας, συμπεριλαμβανομένων εργαλείων που προωθήθηκαν από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης της χώρας Αλεξέι Ναβάλνι. Ο Durov κατηγόρησε αργότερα για την κίνηση αυτή την υποτιθέμενη συμμόρφωση της Google και της Apple με το Κρεμλίνο, εταιρείες από τις οποίες εξαρτάται η Telegram για τη φιλοξενία στα καταστήματα εφαρμογών τους.
Οι Ουκρανοί κατά τη διάρκεια της εμπόλεμης σύγκρουσης, συνεχίζουν να εξαρτώνται από το Telegram ως κύρια πηγή πληροφόρησης. Σε μια μεταγενέστερη ανάρτηση στο αγγλόφωνο κανάλι του Telegram, ο Durov διαβεβαίωσε τους Ουκρανούς χρήστες ότι τα δεδομένα τους ήταν ασφαλή, ενώ παράλληλα άφησε να εννοηθεί ότι στο παρελθόν είχε απολυθεί από το VKontakte επειδή αρνήθηκε να παραδώσει δεδομένα Ουκρανών χρηστών κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων το 2014.
Οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν το Telegram σε ποσοστό 70%.
Οι προσπάθειες των δυτικών κυβερνήσεων και των τεχνολογικών εταιρειών να ελέγξουν την ενημέρωση, θα παραμείνουν μόνο συμβολικές όσο το Telegram παραμένει το πραγματικό ψηφιακό μέτωπο στον πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
