Την ώρα που οι συμμαχικές δυνάμεις εκκένωναν χιλιάδες πρόσφυγες από την Καμπούλ εν μέσω απειλών για αντίποινα του Ισλαμικού Κράτους, η κροατική αστυνομία σύμφωνα με καταγγελίες λήστευε και επαναπροωθούσε στη Βοσνία δεκάδες Αφγανούς που εγκατέλειψαν τη χώρα τους υπό το φόβο αντιποίνων των Ταλιμπάν.
Ο Guardian συγκέντρωσε μαρτυρίες από Αφγανούς αιτούντες άσυλο και απέκτησε αποκλειστική έκθεση από το Δανικό Συμβούλιο Προσφύγων (DRC), η οποία τεκμηριώνει περίπου 60 παράνομες επαναπροωθήσεις που φέρεται να διαπράχθηκαν μεταξύ 16 Αυγούστου και 29 Αυγούστου από την κροατική αστυνομία εναντίον αφγανικών οικογενειών στη Βοσνία που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη.
Κάθε επαναπροωθήση όπως τονίζει, αποτελεί παραβίαση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, των συμβάσεων της Γενεύης και της νομοθεσίας της ΕΕ, καθώς η απαγόρευση του δικαιώματος ενός ατόμου να υποβάλει αίτηση ασύλου συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι επαναπροωθήσεις διαπράχθηκαν όλες μετά την ανακοίνωση του ελέγχου της κυβέρνησης από τους Ταλιμπάν και ενώ χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία και η Ισπανία αγωνίζονταν να επιτρέψουν στους Αφγανούς πρόσφυγες μια ασφαλή διέλευση για να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Σύμφωνα με τα θύματα, οι επαναπροωθήσεις περιλάμβαναν βάναυση και βίαιη συμπεριφορά, εξευτελιστική μεταχείριση, κλοπή και καταστροφή προσωπικών αντικειμένων. Οι μισοί από τους Αφγανούς που απωθήθηκαν ήταν ανήλικοι και 16 άτομα ισχυρίστηκαν ότι οι Κροάτες εμπόδιζαν την αίτηση ασύλου τους.
«Μας απώθησαν 12 φορές στα κροατικά σύνορα. Μας έκλεψαν τα χρήματα και τα τηλέφωνά μα», λέει ο Zihaul al-Haqq, 25 ετών, με καταγωγή από το Baghlan, στο βόρειο Αφγανιστάν, ο οποίος εγκατέλειψε τη χώρα με τη σύζυγό του Malika, 22 ετών, το 2016. «Μας απώθησαν την τελευταία φορά μεταξύ 20 και 21 Αυγούστου. Τώρα το Αφγανιστάν βρίσκεται εξ ολοκλήρου υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν και είμαστε σε φυγή εδώ και πεντέμισι χρόνια. Είμαστε πολύ κουρασμένοι».
Οι Αφγανοί είναι σήμερα η δεύτερη πιο διαδεδομένη εθνικότητα στη βαλκανική διαδρομή, ένα από τα πιο επικίνδυνα περάσματα προς την Ευρώπη. Περνούν μέσω Βουλγαρίας, στη συνέχεια από τη Βόρεια Μακεδονία ή τη Σερβία, μετά από τη Βοσνία, την Κροατία και τη Σλοβενία, απ' όπου μπορούν τελικά να φτάσουν στην Ιταλία ή την Αυστρία.
Εκατοντάδες αφγανικές οικογένειες έχουν αποκλειστεί στα σύνορα μεταξύ Κροατίας και Βοσνίας, στο Μπίχατς και στη Bosanska Bojna. Ζουν με τα παιδιά τους σε εγκαταλελειμμένα κτίρια χωρίς νερό ή ηλεκτρικό ρεύμα. Οι περισσότεροι εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν τα τελευταία πέντε χρόνια από τότε που οι Ταλιμπάν άρχισαν να καταλαμβάνουν τις αγροτικές περιοχές, πραγματοποιώντας βομβιστικές επιθέσεις και δεκάδες εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες.
«Οι Ταλιμπάν δολοφόνησαν αρκετά μέλη της οικογένειάς μου», λέει ο Αμπάς, 18 ετών, ο οποίος εγκατέλειψε την Γκάζνι το 2018, μετά την επίθεση των Ταλιμπάν που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο εκατοντάδων αμάχων. "Δεν μπορώ να επιστρέψω στο Αφγανιστάν. Έχω κολλήσει εδώ και μήνες. Πριν από μια εβδομάδα οι Κροάτες με σταμάτησαν κοντά στη Ριέκα, με χτύπησαν και μου έκλεψαν το τηλέφωνό μου, πριν με σπρώξουν πίσω στη Βοσνία».
Οι κατηγορίες για επαναπροωθήσεις και βία που ασκείται από την κροατική αστυνομία δεν είναι καινούργιες. Εδώ και χρόνια, φιλανθρωπικές οργανώσεις καταγγέλλουν τις καταχρήσεις και σε αρκετές περιπτώσεις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την Κροατία, κράτος μέλος της ΕΕ, διευκρινίσεις. Τον περασμένο Απρίλιο, μια έρευνα του Guardian ανέφερε ότι οι Κροάτες κακοποίησαν σεξουαλικά μια Αφγανή γυναίκα την οποία με απειλή μαχαιριού, Κροάτης συνοριοφύλακας την ανάγκασε να γδυθεί κατά τη διάρκεια έρευνας σε ομάδα μεταναστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε το Ζάγκρεμπ να διερευνήσει την υπόθεση και χαρακτήρισε το περιστατικό ως «σοβαρή φερόμενη εγκληματική ενέργεια».
Η κροατική αστυνομία και το κροατικό υπουργείο Εσωτερικών αρνήθηκαν οποιαδήποτε παράβαση, δηλώνοντας ότι είναι «αποφασισμένοι να συνεργαστούν με την ΕΕ για να αποτρέψουν την επανάληψη των ανεξέλεγκτων μεγάλων μετακινήσεων παράνομης μετανάστευσης που αντιμετωπίσαμε στο παρελθόν».
Παράλληλα σε εξέλιξη βρίσκονται στις Βρυξέλλες διαβουλεύσεις καθώς η ΕΕ προετοιμάζεται για μια από τις πιο δραματικές ανθρωπιστικές κρίσεις στην πρόσφατη ιστορία. Καθώς σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, έως και 500.000 Αφγανοί θα μπορούσαν να διαφύγουν μέχρι το τέλος του έτους, καθώς χιλιάδες βρίσκονται ήδη σε κίνηση. Όσοι έφυγαν πρόσφατα από τους Ταλιμπάν θα προστεθούν σε χιλιάδες άλλους Αφγανούς που εγκατέλειψαν τη χώρα πριν από μήνες ή χρόνια, καθώς και σε αιτούντες άσυλο από τη Νότια Ασία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική που επιχειρούν τη βαλκανική διαδρομή.
Σύμφωνα με τη μεταναστευτική υπηρεσία του ΟΗΕ (ΔΟΜ), σύντομα θα υπάρχουν περισσότεροι Αφγανοί αιτούντες άσυλο στα Βαλκάνια από όσους προέρχονται από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Ωστόσο, σε γειτονικές χώρες του Αφγανιστάν και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, οι Αφγανοί πρόσφυγες δεν είναι ευπρόσδεκτοι. Το Πακιστάν ολοκληρώνει ένα τείχος κατά μήκος των διαβόητα πορωδών συνόρων του με το Αφγανιστάν, η Τουρκία έχει κατασκευάσει ένα τείχος μήκους 150 χιλιομέτρων (93 μιλίων) κατά μήκος των συνόρων της με το Ιράν, η Ελλάδα μόλις ολοκλήρωσε επίσης ένα συνοριακό τείχος και η Κροατία φέρεται να συνεχίζει να τους επαναπροωθεί πίσω στη Βοσνία.
