Το Ισραήλ πραγματοποίησε τις τέταρτες κοινοβουλευτικές εκλογές του σε δύο χρόνια, προϊόν του παρατεταμένου πολιτικού αδιεξόδου και της διαφωνίας σχετικά με την ικανότητα του μακροχρόνιου ηγέτη Νετανιάχου να κυβερνά ενώ αντιμετωπίζει κατηγορίες διαφθοράς. Ακόμα μία φορά παρακολουθούμε το ίδιο έργο: ο Νετανιάχου κερδίζει τις εκλογές, αλλά ο σχηματισμός κυβέρνησης αναδεικνύεται πιο δύσκολος και από τον μαζικό εμβολιασμό των Ισραηλινών.
Το εκλογικό πλαίσιο
Οι πάνω από έξι χιλιάδες θάνατοι και το παρατεταμένο λουκέτο στην ισραηλινή οικονομία ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της τελευταίας χρονιάς. Η συνεχιζόμενη δικαστική περιπέτεια του Νετανιάχου για τρεις σοβαρές υποθέσεις διαφθοράς δηλητηριάζουν την πολιτική ζωή, ενώ ταυτόχρονα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ προχωρούσε το τελευταίο διάστημα στις «Συμφωνίες του Αβραάμ» με ΗΑΕ και Μπαχρέιν προσπαθώντας να κερδίσει πόντους στο περιφερειακό γεωπολιτικό παιχνίδι, λαμβάνοντας υπόψη και την αλλαγή στον Λευκό Οίκο.
Η διένεξη με το Ιράν και το άλυτο παλαιστινιακό ζήτημα συμπληρώνουν το διεθνές παζλ για το Ισραήλ. Οι επί μήνες μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας έξω από την πρωθυπουργική κατοικία, με αίτημα την αποχώρηση του Νετανιάχου από την πολιτική λόγω διαφθοράς και διαχείρισης της πανδημίας, βοήθησαν στην ενδυνάμωση του αντι-Νετανιάχου μπλοκ. Ο μαζικός εμβολιασμός βοήθησε, από την άλλη, τον πρωθυπουργό.
Οι κάλπες
Ο Νετανιάχου είχε έναν στόχο, που ήταν να παραμείνει πρωθυπουργός με κάθε κόστος. Οι αντίπαλοί του επικεντρώθηκαν στην απομάκρυνσή του. Ο Νετανιάχου δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία για το στρατόπεδό του, ενώ το κόμμα του Λικούντ έχασε 300.000 ψήφους και έξι έδρες. Η συμμαχία του με α) δύο εβραϊκά θρησκευτικά κόμματα, το σεφαραδιτικό υπερ-Ορθόδοξο Shas και το United Torah Judaism, κόμμα των Ασκενάζι υπερ-Ορθόδοξων Εβραίων, και β) με το ακροδεξιό Religious Zionism του προσφέρουν 52 έδρες στις 120 (βλ. πίνακα).
Από την άλλη το στρατόπεδο που θέλει να απομακρύνει τον Νετανιάχου οριστικά από την πολιτική ζωή της χώρας είναι μια ετερόκλητη συμμαχία της Αριστεράς (εβραϊκής και αραβικής), της Κεντροαριστεράς / Κεντροδεξιάς και φτάνει έως τη Δεξιά συγκεντρώνοντας 57 έδρες.
* Το κεντροαριστερό Yesh Atid (17 έδρες) συμμετείχε στις εκλογές του 2020 μαζί με το επίσης κεντροαριστερό Kahol Lavan του Μπένι Γκαντζ, αλλά αποχώρησε ύστερα από την απόφαση του τελευταίου να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με τον Νετανιάχου. Αυτή η απόφαση στοίχισε στον Γκαντζ, αλλά οι οκτώ έδρες που έλαβε τον κρατάνε στο παιχνίδι.
* Το κοσμικό δεξιό / εθνικιστικό Yisrael Beiteinu (Ισραήλ το σπίτι μας), του Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, πρώην υπουργού Άμυνας και συγκυβερνήτη του Νετανιάχου, έχει ταχθεί πλέον εναντίον του. Το κόμμα των Ρωσόφωνων -προερχόμενων από την πρώην ΕΣΣΔ- Εβραίων έριξε την κυβέρνηση Νετανιάχου, όταν αυτός αποφάσισε να παραχωρήσει το δικαίωμα στα παιδιά των υπερ-Ορθόδοξων Εβραίων να μην υπηρετούν στον στρατό. Οι επτά έδρες του είναι πλήγμα για το μπλοκ Νετανιάχου.
* Το πάλαι ποτέ κραταιό Εργατικό Κόμμα (7 έδρες) προσπαθεί να ανακτήσει κάτι από τη παλιά του δύναμη με νέα αρχηγό τη Merav Michaeli ως μια ανανέωση της προοδευτικής πολιτικής του.
* Το αριστερό Meretz, με έντονο πλέον και το οικολογικό αποτύπωμα, έχει μια επιτυχημένη συμμετοχή με έξι έδρες.
* Στην Joint List συμμετέχουν τρία κόμματα στα οποία κυριαρχεί το αραβικό στοιχείο (Hadash, Balad, Ta’al), συνεργάζονται από το 2015 και με επικεφαλής τον Ayman Odeh έχουν επιτύχει την κινητοποίηση των Αράβων Ισραηλινών φέρνοντας τον συνασπισμό σε ρόλο ρυθμιστή (6 έδρες).
( Τέλος, το κεντροδεξιό New Hope, υπό τον πρώην νομικό του Λικούντ Gideon Sa’ar, συσπειρώνει και άλλα πρώην μέλη του Λικούντ και πρόσωπα από μικρότερα κεντροδεξιά κόμματα. Οι έξι έδρες που έλαβε αποτελούν πονοκέφαλο για τον Νετανιάχου, καθώς του στέρησε κρίσιμες ψήφους.
Οι τελικοί ρυθμιστές
Δύο κόμματα δεν έχουν δηλώσει ακόμα στρατόπεδο (οι γραμμές αυτές γράφονται την 1η Απριλίου): το δεξιό Yamina (7 έδρες) και το ισλαμικό / συντηρητικό United Arab List (4 έδρες). Το μεν Yamina είναι ένας συνασπισμός του HaBayit HaYehudi (Εβραϊκό σπίτι), Ορθόδοξο εβραϊκό και θρησκευόμενο σιωνιστικό, μαζί με το National Union, μια συμμαχία δεξιών και εθνικιστών. Η δε United Arab List συμμετείχε στην Joint List, αλλά αποχώρησε ύστερα από διαφωνίες που σχετίζονταν με την τακτική απέναντι στον Νετανιάχου, θρησκευτικά ζητήματα, αλλά και τα δικαιώματα της LGBTQI κοινότητας.
Τι θα γίνει τελικά;
Ο κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων είναι εμφανής. Η μόνη σταθερά είναι η θέληση των κομμάτων να σταθούν ή όχι στο πλευρό του Νετανιάχου, καθώς από τον σχηματισμό κυβέρνησης μπορεί να κριθεί όχι μόνο το μέλλον του στην πολιτική, αλλά και ενδεχόμενη φυλάκισή του.
Βουλευτής του Λικούντ έχει δηλώσει ότι «δεν είναι καταστροφή οι ισλαμιστές στην κυβέρνηση, καλύτερο από πέμπτες εκλογές», αλλά οι θρησκευόμενοι σύμμαχοι του Λικούντ αρνούνται τη συνεργασία. Με το Yamina μόνο, κυβέρνηση δεν σχηματίζει. Το αντίπαλο στρατόπεδο κάνει κυβέρνηση με έναν μόνο από τους δύο ρυθμιστές. Ο διεθνής παράγοντας είναι σημαντικός, με κυριότερο το τι θέλουν οι ΗΠΑ, αλλά μόνη της η Ουάσιγκτον δεν φτιάχνει κυβέρνηση.
Οι πέμπτες εκλογές είναι ένα σοβαρό σενάριο, αλλά τίποτα δεν αποκλείεται. Το ότι ο εθνικιστής Λίμπερμαν, είναι εν δυνάμει συγκυβερνήτης με Άραβες Ισραηλινούς για δεύτερη φορά δείχνει πόσο αλλάζουν τα πράγματα.
* Ο Νεκτάριος Μπουγδάνης είναι υποψήφιος διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, συντονιστής του Τμ. Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Ν. Πουλαντζάς
