Το τελευταίο επεισόδιο σε μία τραγική ιστορία τεσσάρων δεκαετιών για τα Βαρώσια (μαζί με ολόκληρη την Κύπρο), είναι η προεκλογική ανακοίνωση την περασμένη Τρίτη από τον μέχρι πρότινος «πρωθυπουργό» των Κατεχομένων Ερσίν Τατάρ περί ανοίγματος της παραλίας στα Βαρώσια και την Αμμόχωστο.
Η εξαγγελία προκάλεσε την κατάρρευση της «κυβέρνησης» συνασπισμού του Ερσίν Τατάρ, που είναι υποψήφιος για την «προεδρία» των κατεχόμενων στις εκλογές την Κυριακή 11 Οκτωβρίου. Την κίνησή του «υποστήριξε πλήρως» ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν.
Αντίθετα, καταδικάστηκε άμεσα από την ΕΕ ως «σοβαρή παραβίαση» της συμφωνίας κατάπαυσης των εχθροπραξιών του ΟΗΕ, με την ευρωπαϊκή διπλωματία να ζητά από την Τουρκία να σταματήσουν αυτές οι δραστηριότητες, ενώ και ο ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία του. Παρόλα αυτά, χτες Πέμπτη, τμήματα των Βαρωσίων άνοιξαν για όλους (το σχετικό βίντεο από το famagustanews).
Ρωγμή στο status quo το άνοιγμα, τονίζει το ΑΚΕΛ
Το άνοιγμα του παραλιακού μετώπου της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου από τον Ερντογάν, πρέπει να το βλέπουμε σε συνάρτηση με την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, τόνισε μιλώντας στο «Κόκκινο» ο Τομάζης Τσελεπής, μέλος του πολιτικού γραφείου του ΑΚΕΛ και υπεύθυνος για το θέμα του Κυπριακού. Εξήγησε ότι η Αμμόχωστος παρέμεινε περίκλειστη για λόγους διαπραγμάτευσης από την πλευρά της Τουρκίας και το το άνοιγμα των Βαρωσίων αποτελεί «ρωγμή στο status quo», ενώ προέβλεψε ότι θα ακολουθήσουν και άλλες παρόμοιες.
Παρατήρησε επίσης ότι η κίνηση έρχεται σε μια άβολη στιγμή για την Τουρκία, μετά την Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (σ.σ. η οποία καλεί την Τουρκία σε αποφυγή μονομερών ενεργειών) και δίνεται ως «προεκλογικό δώρο» στον «πρωθυπουργό» του ψευδοκράτους και υποψήφιο για «πρόεδρο» Ερσίν Τατάρ.
Το πραγματικό θέμα, όπως είπε, είναι το πώς θα αντιδράσουν στην κίνηση αυτή οι Τουρκοκύπριοι, καθώς μπορεί να αποδειχτεί «μπούμερανγκ», όταν έχει ήδη καταρρεύσει η «κυβέρνηση» τους με την αποχώρηση του Οζερσάι από τον συνασπισμό. Εξηγώντας την κίνηση Οζερσάι, ο κ. Τσελεπής τόνισε πως και ο ίδιος πολύ θα ήθελε να ανοίξει τα Βαρώσια, αλλά ο Ερντογάν στήριξε με την κίνηση αυτή τον αντίπαλο του, Τατάρ.
Τέταρτη δεκαετία ομηρίας
Είχε προηγηθεί το 2017, το άνοιγμα αποκλειστικά για τους Τουρκοκύπριους και τους Τούρκους για την διεθνώς διάσημη άλλοτε παραλία της Αμμοχώστου. Πέρυσι, το 2019, ανακοινώθηκε για πρώτη φορά η πρόθεση να ανοίξει ξανά η συνοικία για κατοίκηση και αργότερα προσδιορίστηκε χρονικά το άνοιγμα ως το τέλος του 2020. Ακολούθησε καταγραφή των ακινήτων και η δήλωση της τουρκοκυπριακής διοίκησης ότι αποτελούν δική της ιδιοκτησία τα ακίνητα της περιοχής. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν διεργασίες υψηλού επιπέδου μεταξύ τουρκοκυπριακής διοίκησης και Τουρκίας, γεγονός που οδήγησε μία εβδομάδα μετά, στις 22 Φεβρουαρίου 2020, την Κυπριακή Δημοκρατία να δηλώσει ότι θα ασκήσει βέτο σε κοινοτική χρηματοδότηση των Κατεχομένων εάν τα Βαρώσια ανοίξουν σε κατοίκηση.
Σημειώνεται ότι η Απόφαση 550 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δηλώνει ότι «θεωρεί απαράδεκτες οποιεσδήποτε προσπάθειες εγκατάστασης, σε οποιοδήποτε τμήμα των Βαρωσίων, ατόμων άλλων από τους κατοίκους τους και καλεί για μεταφορά της διοίκησης της συγκεκριμένης περιοχής στα Ηνωμένα Έθνη».
Σχέδια επιστροφής της ανθρώπινης δραστηριότητας υπήρξαν και στο παρελθόν, όπως με το Σχέδιο Άνναν που προέβλεπε επιστροφή των ακινήτων στα Βαρώσια στους αρχικούς τους ιδιοκτήτες (τελικά το σχέδιο απορρίφθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά στο δημοψήφισμα του 2004).
Πολλές ήταν επίσης οι προσπάθειες κατοίκων των Βαρωσίων δικαστικά να διεκδικήσουν αυτά που τους στέρησε στρατιωτικά η τουρκική εισβολή και τελικά κατοχή του βορείου τμήματος του νησιού, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (όπου η Τουρκία καταδικάστηκε για παραβίαση του Άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το δικαίωμα στην ειρηνική απόλαυση της ιδιοκτησίας, καθώς και για παραβίαση του Άρθρου 8 για το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής). Συνολικά, έχουν κοινοποιηθεί 281 αγωγές Ελληνοκυπρίων προς τις Αρχές της τουρκοκυπριακής διοίκησης, με την ελληνοκυπριακή πλευρά να υπολογίζει το σύνολο των παράκτιων ακινήτων στα 425 και συνολικά στην συνοικία στα 6.082.
Δεν είναι επίσης τώρα η πρώτη φορά που η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή διοίκηση χρησιμοποίησαν ως διπλωματικό χαρτί το άνοιγμα των Βαρωσίων, καθώς το 1997-19998 με την κρίση των S-300 (που τελικά κατέληξαν στην Ελλάδα), ο τότε ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντεκτάς είχε απειλήσει ότι θα το πράξει εάν η Κυπριακή Δημοκρατία εγκαθιστούσε τους πυραύλους στο έδαφός της όπως αρχικά σχεδίαζε.
Τα Βαρώσια, σήμερα μία εικόνα που θυμίζει έντονα σκηνές από το Inception του Κρίστοφερ Νόλαν και την πόλη που καταρρέει μέσα στη θάλασσα, ήταν ως το 1974 η πλέον σύγχρονη τουριστική συνοικία της Αμμοχώστου, ταχύτατα αναπτυσσόμενη και παγκόσιμας φήμης προορισμών διασήμων, μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Ο διεθνής χαρακτήρας της συνοικίας τονιζόταν από στοιχεία όπως η Λεωφόρος Τζον Φιντζέραλντ Κένεντι που από το λιμάνι κατέληγε στην γεμάτη εστιατόρια, μπαρ και κλαμπ γειτονιά του «Λεωνίδα», πολυόροφα ξενοδοχεία όπως τα King George Hotel, The Asterias Hotel, The Grecian Hotel, The Florida Hotel, και The Argo Hotel (το τελευταίο η μόνιμη επιλογή της Ελίζαμπεθ Τέιλορ.
Η εισβολή των τουρκικών δυνάμεων και η επικείμενη σύγκρουση στην συγκεκριμένη περιοχή με τις αμυνόμενες ελληνοκυπριακές δυνάμεις, οδήγησε τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν ταχύτατα, μαζί με την υπόλοιπη πόλη. Κρίσιμη μάλιστα για την εκκένωση ήταν η συμβολή της στρατιωτικής δύναμης της παρακείμενης βρετανικής βάσης. Έτσι, ο τουρκικός στρατός την κατέλαβε και τελικά περιέφραξε όλη την περιοχή.
Έκτοτε παρέμεινε εγκαταλελειμένη μέχρι σήμερα, μία πόλη-φάντασμα στην οποία απαγορεύεται η είσοδος σε όλους πλην των τουρκικών δυνάμεων και των μονάδων της δύναμης του ΟΗΕ στο νησί, καθώς βρίσκεται στα όρια των ελεύθερων περιοχών της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Κατεχόμενων από τις δυνάμεις της Τουρκίας. Ο πληθυσμός της είναι μόλις 226 άτομα, σύμφωνα με την απογραφή της τουρκοκυπριακής διοίκησης του 2011.
Καθώς διανύουν την τέταρτη δεκαετία χωρίς ουσιαστική ανθρώπινη παρουσία και συντήρηση, τα κτίρια συνεχίζουν να φθείρονται, τόσο τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα της παραλίας όσο και τα μικρότερα, κατοικίες και εμπορικοί χώροι, δημόσια κτίρια και ναοί, στους πίσω δρόμους της συνοικίας.
Η Φύση έχει αναλάβει να «διορθώσει» τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και δέντρα και βλάστηση σταδιακά καλύπτουν δρόμους και μπαίνουν μέσα σε απογυμνωμένους σκελετούς κτιρίων, δημιουργώντας ένα σκηνικό «μετά την καταστροφή», που ο τυχαίος επισκέπτης συνδέει με κάποια καταστροφολογική ταινία, αλλά ο Ελληνοκύπριος πολίτης βιώνει ως μόνιμη σκληρή υπόμνηση του ξεριζωμού από τον τόπο του. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις κάποτε πολύβουες αμμουδιές της Αμμοχώστου, επέστρεψαν οι θαλάσσιες χελώνες που τις χρησιμοποιούν ξανά την περίοδο αναπαραγωγής τους, για να θάψουν εκεί τα αυγά τους και να εκκολαφθούν.
