Η 10η σκακιστική Ολυμπιάδα διοργανώθηκε στο Ελσίνκι της Φινλανδίας τον Αύγουστο του 1952 και φιλοξένησε 25 ομάδες. Ήταν η πρώτη φορά που η Σοβιετική Ένωση συμμετείχε στους αγώνες, που παρουσίασαν σημαντική αύξηση στον αριθμό των ομάδων οι οποίες συμμετείχαν, αφού οι 16 ομάδες του Ντουμπρόβνικ έφτασαν τις 25. Οι ημερομηνίες και ο χώρος ταυτίζονταν με εκείνους των κλασικών Ολυμπιακών Αγώνων, που εκείνη τη χρονιά φιλοξενήθηκαν στη Φινλανδία. Η ιδέα το σκάκι να αποτελέσει κομμάτι της Ολυμπιάδας δυστυχώς δεν έγινε εφικτή. Μια καινοτομία της Ολυμπιάδας ήταν η απαγόρευση διεξαγωγής δύο γύρων την ίδια ημέρα, που λόγω των διακοπών παρτίδων που υπήρχαν εκείνη την εποχή δημιουργούσε δυσεπίλυτα προβλήματα στους διοργανωτές.
Οι Σοβιετικοί εμφάνισαν μια πανίσχυρη και ασυναγώνιστη ομάδα με τους Κέρες (6,5/12), Σμυσλόβ (10,5/13), Μπρονστάιν (8/10), Γκέλλερ (10,5/14), Μπολεσλάβσκι (7/8) και Κότοβ (2/3). Στην πραγματικότητα, από την αρχή των αγώνων ήταν ξεκάθαρο ότι ο συναγωνισμός αφορούσε ουσιαστικά τη 2η θέση, κάτι που καθορίστηκε στον τελευταίο γύρο των αγώνων. Εκεί η Αργεντινή πήρε τη ρεβάνς από τη Γιουγκοσλαβία (από την προηγούμενη Ολυμπιάδα) κατακτώντας τη 2η θέση, ενώ οι Γιουγκοσλάβοι περιορίστηκαν στην 3η.
Δυνατό ελληνικό φίνις
Στην πρώτη φάση, οι ομάδες είχαν χωριστεί σε τρεις ομίλους και η Ελλάδα είχε κληρωθεί στον ισχυρότερο όμιλο, που ήταν και η Σοβιετική Ένωση με τις ΗΠΑ. Στον 1ο όμιλο η Αργεντινή κατέκτησε την 1η θέση, στον 2ο η Σουηδία και στον 3ο το αδιαφιλονίκητο φαβορί, η Σοβιετική Ένωση.
Η Ελλάδα έκανε καλύτερη εμφάνιση στη δεύτερη φάση των αγώνων, όταν έπαιξε στον όμιλο με τις χαμηλότερες βαθμολογικά ομάδες της πρώτης φάσης. Με μία καθοριστική νίκη επί της Νορβηγίας, στους τελευταίους γύρους, τερμάτισε δεύτερη στον χαμηλό όμιλο και πήρε, έτσι, την 20ή θέση στη γενική βαθμολογία. Η σύνθεση της Εθνικής Ελλάδας: Γαϊτανάρος, Τσικνόπουλος, Μαστιχιάδης, Αναγνώστου, Σακελλαρόπουλος, Ζωγραφάκης.
Στο μοναδικό ελληνικό σκακιστικό περιοδικό του 1952, «Το Ματ», διαβάζουμε διθυράμβους για την ελληνική παρουσία στην Ολυμπιάδα, παρ’ όλες τις δυσκολίες της μετάβασης, που έγινε με προσωπικά έξοδα και προσπάθειες των παικτών. Ειδικότερα, ο πρωταθλητής Ελλάδας Γαϊτανάρος, που ήταν στρατιωτικός, κατάφερε να παραχωρηθεί στρατιωτικό αεροσκάφος για τη μετάβαση ώς τη Ρώμη, αλλά, μετά, οι παίκτες συνέχισαν ώς το Ελσίνκι με τρένο και έφτασαν κατάκοποι μετά από ταξίδι δύο ημερών.
Χωρίς τον Μποτβίνικ
Η Σοβιετική Ένωση, που πρώτευσε, ξεκίνησε μια μακρά παράδοση, αφού θα συνέχιζε να καταλαμβάνει την πρώτη θέση για ακόμα 11 Ολυμπιάδες, έως το 1974, που, μετά από ένα μικρό διάλειμμα, συνέχιζε να πρωτεύει για πολλά έτη.
Όπως αναφέρει ο μετρ Λουκάς Ζαχείλας, ο οποίος επιμελείται τα αφιερώματα στις Σκακιστικές Ολυμπιάδες, μεγάλο ενδιαφέρον είχε η μη συμμετοχή του παγκόσμιου πρωταθλητή Μιχαήλ Μποτβίνικ με την ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1951 είχε διατηρήσει τον τίτλο κάνοντας ισοπαλία 12-12 με τον Μπρονστάιν, αλλά στο εθνικό πρωτάθλημα, καθώς και στο τουρνουά της Βουδαπέστης, δεν κατάφερε να εντυπωσιάσει.
[Στο προηγούμενο πρωτάθλημα της ΕΣΣΔ, πρωταθλητής είχε αναδειχτεί ο Κέρες με 12 βαθμούς, ακολουθούμενος από τους Γκέλλερ και Πετροσιάν με 11,5 και τον Σμυσλόβ με 11. Ο Μποτβίνικ είχε καταλάβει την 5η θέση με 10 βαθμούς. Η προοπτική συμμετοχής στην Ολυμπιάδα δεν ενθουσίασε τον μεγάλο Ρώσο πρωταθλητή λόγω του εξαιρετικά πυκνού προγράμματος αγώνων. Τον ενοχλούσε όμως και η μη υποστήριξη της παρουσίας του από τους άλλους κορυφαίους Σοβιετικούς σκακιστές.]
Ήταν ήδη 40 χρόνων και πολλοί είχαν αρχίσει να πιστεύουν ότι σύντομα θα έπαυε να κατέχει την κορυφαία θέση στον σκακιστικό κόσμο.
Αργότερα εκμυστηρεύτηκε ότι τον πίεζαν να δεσμευτεί πως θα έφερνε το χρυσό μετάλλιο στην 1η σκακιέρα, για κάτι που δεσμεύτηκε ο Κέρες. Το κλίμα συνηγορούσε στη συμμετοχή του, αλλά όχι στην 1η σκακιέρα, κάτι που ο Μποτβίνικ φυσικά απέρριψε. Τα αποτελέσματα της Ολυμπιάδας ήταν απογοητευτικά για την πρώτη Σοβιετική σκακιέρα, αφού ο Κέρες είχε ένα ποσοστό κοντά στο 50% σε αντίθεση με τον χρυσό νικητή, τον Αργεντινό Μιγκέλ Νάιντορφ, που συγκέντρωσε 12,5 πόντους σε 16 αγώνες. Ήταν το τρίτο συνεχόμενο χρυσό μετάλλιο του Νάιντορφ (1939 επικεφαλής της Εθνικής Πολωνίας, 1950 και 1952 επικεφαλής της Εθνικής Αργεντινής).
Σκακιστική γεύση από μια εκρηκτική παρτίδα:
Ογιάνεν (Φινλανδία) - Λουντίν (Σουηδία) [E51]
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιγ3 Αβ4 4.Βγ2 γ5 5.δxγ5 0-0 6.Ιζ3 Ιγ6 7.Αδ2 Αxγ5 8.ε3 δ5 9.Αε2 δxγ4 10.Αxγ4 β6 11.α3 Αβ7 12.Αδ3 Πγ8 13.Ιε4 Ιxε4 14.Αxε4 ζ5 15.Αδ3 Ιε7 16.Αγ4 Ρθ8 17.Αxε6 Πγ6 18.Αγ4 Πη6 19.Ιε5 Πxη2 20.Ιζ7+ Πxζ7 21.Αxζ7 Αζ3 22.Αβ4 Αxε3 23.Αxε7 Αxζ2+ 24.Ρζ1
24...Αγ5 25.Αxδ8 Πxγ2 26.Πη1 Αε2+ 27.Ρη2 Αθ5+ 28.Ρθ3 Αδ6 29.Ρθ4 Αxζ7 0-1
[Μπρονστάιν (ΕΣΣΔ) - Μπερν (ΗΠΑ) [D24]
1.δ4 δ5 2.γ4 δxγ4 3.Ιζ3 Ιζ6 4.Ιγ3 α6 5.ε4 β5 6.ε5 Ιδ5 7.α4 Ιxγ3 8.βxγ3 Αβ7 9.ε6
9...ζ6
Μετά το ...ζ6 ο Κέρες, που έπαιζε δίπλα, σηκώθηκε από τη θέση του και είπε στον Μπερν: «Δεν παίζουν τέτοιες κινήσεις που δίνουν πανίσχυρες επιθετικές δυνατότητες σε μια ιδιοφυΐα του επιθετικού παιχνιδιού όπως ο Μπρονστάιν. Δεν έκανα κανένα σχόλιο αφού δεν περίμενα αυτό το γκαμπί και απλώς έκανα ό,τι ήταν δυνατόν για να παίξω καλύτερα».
10.η3 Βδ5 11.Αη2 Βxε6+ 12.Αε3 γ6 13.0-0 Βγ8 14.Πε1 Ρζ7 15.αxβ5 αxβ5 16.Πxα8 Αxα8 17.Βε2 Ια6 18.Αζ4 η6 19.Ιδ2 θ5 20.θ4 Αβ7 21.Ρθ2 Ρη7 22.Πα1 Ρθ7 23.Αθ3 Βδ8 24.Ιε4 Αθ6 25.Αxθ6 Ρxθ6 26.Ιγ5 Ιxγ5 27.δxγ5 Βγ7 28.Βδ2+ Ρη7 29.Πδ1 Αγ8 30.Αη2 Αε6 31.Βε3 Αζ7 32.Πα1 Πδ8 33.Πα6 Αδ5 34.Αxδ5 Πxδ5 35.Βε6 Πε5 36.Βθ3 Πxγ5 37.Πα8 Πζ5 38.Βζ1 Ββ7 39.Πδ8 Πδ5 40.Πε8 Βδ7 41.Πα8 Πδ3 42.Βε1 Πδ5 0-1
Στην επόμενη παρτίδα, το μαύρο πιόνι στο τετράγωνο δ3 παραμένει σε αυτή τη θέση επί 52 κινήσεις και αποδιοργανώνει την άμυνα των λευκών.
Λουντίν (Σουηδία) - Νάιντορφ (Αργεντινή) [Α50]
1.ε4 γ5 2.Ιζ3 δ6 3.γ3 Ιζ6 4.Βγ2 Βγ7 5.Αγ4 ε6 6.δ4 Ιβδ7 7.δ5 ε5 8.Ιθ4 η6 9.ζ4 εxζ4 10.Αxζ4 Αη7 11.0-0 0-0 12.Αε2 Πε8 13.Αζ3 Ιε5 14.Ιδ2 Αδ7 15.Αε2 γ4 16.θ3 Αβ5 17.Αε3 Ιδ3 18.Αxδ3 γxδ3 19.Ββ3 Αα6 20.Πζ4 Αθ6 21.Πζ3 Αxε3+ 22.Πxε3 Βγ5 23.Παε1 Ιxε4 24.Ρθ2 Ιxδ2 25.Πxε8+ Πxε8 26.Πxε8+ Ρη7 27.Βδ1 Βζ2 28.Πε1 Ιγ4 29.Ιζ3 Ιε3 30.Βδ2 Ιζ1+ 31.Πxζ1 Βxζ1 32.γ4 Βε2 33.Βγ3+ Ρη8 34.Ρη3 Βε3 35.β3 β5 36.γxβ5 Αxβ5 37.Ρθ2 Αδ7 38.Βδ2 Βxδ2 39.Ιxδ2 Ρη7 40.Ρη3 Ρζ6 41.Ρζ4 η5+ 42.Ρε4 θ5 43.α4 Αζ5+ 44.Ρδ4 α5 45.Ιγ4 θ4 46.Ρε3 Ρε7 47.Ρζ3 Ρδ7 48.Ρε3 Ργ7 49.Ρζ3 ζ6 50.Ρε3 η4 51.θxη4 Αxη4 52.Ιβ2 Αε2 53.Ιγ4 ζ5 54.Ρζ4 Αδ1 55.Ιδ2 Ρβ6 56.Ρxζ5 Ργ5 57.Ρε4 Αγ2 58.Ρε3 Ρβ4 59.Ρδ4 Αxβ3 60.Ιζ3 Αγ4 61.Ιδ2 Αα6 62.Ιε4 Ρβ3 63.Ρε3 Ργ2 64.Ιδ2 Αβ7 65.Ιζ3 Ργ3 66.Ιδ4 Αα6 67.Ιζ3 Αγ4 68.Ιδ2 Αxδ5 69.Ιβ1+ Ρβ2 70.Ιδ2 Ργ2 0-1
Μπόλμποχαν (Αργεντινή) - Έβανς (ΗΠΑ) [D28]
1.δ4 δ5 2.Ιζ3 Ιζ6 3.γ4 δxγ4 4.ε3 α6 5.Αxγ4 ε6 6.0-0 γ5 7.Βε2 Ιγ6 8.Ιγ3 β5 9.Αβ3 γxδ4 10.εxδ4 Ιxδ4 11.Ιxδ4 Βxδ4
12.Ιδ5 Ιxδ5 13.Πδ1 Ιγ3 14.βxγ3 Ββ6 15.Βε5 Αβ7 16.Αε3 Βγ6 17.Αδ5 Βγ8 18.Αxβ7 Βxβ7 19.α4 Πγ8 20.αxβ5 αxβ5 21.Βδ4 ε5 22.Βη4 Πδ8 23.Πxδ8+ Ρxδ8 24.Πδ1+ Ρε7 25.Βζ5 1-0
«Σφαγή» στην επόμενη παρτίδα:
Πιτλακόφσκι (Πολωνία) - Σμίσλοβ (ΕΣΣΔ) [D23]
1.δ4 δ5 2.γ4 δxγ4 3.Ιζ3 Ιζ6 4.Βα4+ γ6 5.Βxγ4 Αη4 6.Ιε5 Αε6 7.Βδ3 Ιβδ7 8.Ιxδ7 Αxδ7 9.Ιγ3 Ββ6 10.Αδ2 ε5 11.δxε5 Ιη4 12.Βη3 0-0-0 13.θ3
13...Αε6 14.Πδ1 Βxβ2 15.θxη4 Αβ4 16.Πθ3 Πδ4 17.Βε3 Πθδ8 18.ζ4 Αxη4 19.Πη3 Αζ5 20.Πζ3 Αα5 21.η4 Αγ2 22.ε6 ζxε6 23.Βxε6+ Ρβ8 24.Πδ3 Αxδ3 25.εxδ3 Αxγ3 26.Βε5+ Ρα8 0-1
Τσικνόπουλος - Κέρες (ΕΣΣΔ) [C86]
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.0-0 Αε7 6.Βε2 β5 7.Αβ3 δ6 8.γ3 0-0 9.Πδ1 Ια5 10.Αγ2 γ5 11.δ4 Βγ7 12.δxε5 δxε5 13.Ιβδ2 Αε6 14.Ιζ1 Πζδ8 15.Πxδ8+ Πxδ8 16.β3 Ιγ6 17.Ιε3 θ6 18.θ3 Αζ8 19.Αδ2 Ββ7 20.γ4 Ιδ4 21.Ιxδ4 γxδ4 22.Ιδ5 βxγ4 23.βxγ4 Ιδ7 24.Πβ1 Βγ6 25.Πβ3 Πγ8 26.Πη3 Βxγ4 27.Αδ3 Βxα2 28.Πxη7+ Αxη7 29.Ιε7+ Ρθ7 30.Ιxγ8 Ιγ5 31.Ιδ6 Ββ3 0-1
Γαϊτανάρος - Ρεσέφσκι (ΗΠΑ) [A24]
1.Ιζ3 Ιζ6 2.η3 η6 3.Αη2 Αη7 4.0-0 0-0 5.γ4 δ6 6.δ3 ε5 7.Ιγ3 Ιβδ7 8.Αδ2 Πε8 9.Βγ2 γ6 10.β4 θ6 11.Παβ1 Ιζ8 12.β5 γ5 13.Ιε1 Ιε6 14.Βγ1 Ρθ7 15.Ιγ2 Πβ8 16.Ιε3 Ιδ4 17.Πε1 Ιθ5 18.Ιεδ5 ζ5 19.ε3 Ιε6 20.Ιε2 Ιζ6 21.Ιxζ6+ Βxζ6 22.Ιγ3 Βζ7 23.Ιδ5 η5 24.ζ4 εxζ4 25.ηxζ4 ηxζ4 26.εxζ4 β6 27.Αγ3 Αβ7 28.Πβ2 Ιδ4 29.Ρθ1 Βθ5 30.Πζ2 Πxε1+ 31.Βxε1 Πε8 32.Βδ2 Αα8 33.α4 Αθ8 34.θ3 Αxδ5 35.γxδ5 Ιβ3 36.Βγ2 Αxγ3 37.Βxγ3 Ιδ4 38.Ρθ2 Πε2 39.Πxε2 Βxε2 40.α5 Ιζ3+ 41.Ρη3 Ιε1 0-1
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Επιτυχίες των παικτών μας στο Βαλκανικό Διαδικτυακό Νεανικό Πρωτάθλημα: Χρυσά μετάλλια κατέκτησαν οι Δ. Στεφάνου (αγόρια κάτω των 14 ετών), Α. Γκαβαρδίνας (κάτω των 10), αργυρά οι Ευ. Πατρελάκης (16), Δ. Μακρίδης (14), Μ. Παπαδοπούλου (κορίτσια κάτω των 12) και χάλκινα οι Ν. Καρούσος - Θεοδωράκης (18), Χρ. Κράλλης (16), Δ. Παπαϊωάννου (12), Γ. Χριστοδούλου (Κ12) και Ε. Σίσκου (Κ10).
Κυπελλούχος Αττικής αναδείχθηκε ο Φυσιολάτρης Νίκαιας (Χαλκιάς, Καπνίσης, Παυλίδου, Γκούμας Κουσκούτης, Μιχελάκος), κερδίζοντας στον τελικό τον Πειραϊκό 2,5-1,5. Τρίτος ο Σ.Ο. Χαλανδρίου με νίκη επί του Σ.Ο. Σαλαμίνας 3,5-0,5. Τα σκορ του ημιτελικού γύρου: Φυσιολάτρης - Σαλαμίνα 3,5-0,5 και Πειραϊκός - Χαλάνδρι 3,5-0,5. Οι αγώνες φιλοξενήθηκαν στα Παλούκια Σαλαμίνας.
Το Πρωτάθλημα ΗΠΑ κατέκτησε ο Σο με 9 βαθμούς σε 11 παρτίδες (7 νίκες και 4 ισοπαλίες), κερδίζοντας το έπαθλο των 40.000 δολαρίων. Δεύτερος με 8,5 ο νεαρός Ξιόνγκ και ακολουθούν οι Ρόμπσον (7,5), Ντομίνγκεζ (6), Σάνκλαντ (5,5), Λιάνγκ (5,5). Μόλις στην 7η θέση ο Νακαμούρα με 5 (2 νίκες, 6 ισοπαλίες, 3 ήττες).
Αναστολή αγώνων με φυσική παρουσία παικτών σε όλη την Ελλάδα για έναν τουλάχιστον μήνα και αναβολή για το 2021 του Διεθνούς Τουρνουά Λάρνακας Κύπρου.
Στο φύλλο της ερχόμενης Κυριακής, 15 Νοεμβρίου: Αφιέρωμα στη Σκακιστική Ολυμπιάδα του Άμστερνταμ, το 1954. Η άνετη νίκη της Σοβιετικής Ένωσης και το 96,4% του Κέρες. Οι ελληνικές νίκες επί την Ελβετίας και της Φινλανδίας και η ισοπαλία του Παρλιάρου με τον Όιβε!
