Των Αλέξανδρου ΜΠΙΣΤΗ και Βασίλη ΦΙΛΙΠΠΟΥ*
Με αφορμή την απόφαση περί «επανεκκίνησης» του ΣΥΡΙΖΑ και εν όψει της επερχόμενης πανελλαδικής συνδιάσκεψης, αλλά και της σχετικής κουβέντας που θα ανοίξει και στο εσωτερικό του Συνασπισμού, θεωρούμε χρήσιμο να παρουσιάσουμε κάποια ευρήματα της ποσοτικής έρευνας που διεξάχθηκε με ευθύνη της Επιτροπής Μελέτης Ερευνών & Δημοσκοπήσεων κατά τη διάρκεια του 6ου Συνεδρίου του ΣΥΝ τον Ιούνιο του 2010, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στον διάλογο για την αξιολόγηση του συμμαχικού σχήματος, την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα και την προοπτική του.
Είναι προφανές ότι η εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι πολύ χειρότερη σε σχέση με τρία χρόνια πριν. Η δυναμική που είχε αναπτυχθεί έχει κοπάσει, οι προσδοκίες που δημιούργησε δεν επαληθεύτηκαν. Έτσι, στο 6ο συνέδριο του ΣΥΝ, μόλις 3 στους 10 συνέδρους θεωρούσαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, όταν στο 5ο (Φεβρουάριος 2008) το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 9 στους 10. [ΠΙΝΑΚΑΣ 1] Σαφώς, η ραγδαία επιδείνωση της εικόνας του ΣΥΡΙΖΑ σχετίζεται άμεσα με την αντίστοιχη επιδείνωση της εικόνας του ΣΥΝ. [Π.2]
Οι σύνεδροι βρίσκονται, συναισθηματικά ή/και ιδεολογικά (άξονας Αριστερά / Δεξιά), σχεδόν στην ίδια απόσταση τόσο από τον ΣΥΝ (2,6) όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ (2,5), διατηρώντας για τον εαυτό τους ένα αριστερότερο στίγμα (2,2). [Π.3] Η τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ οριακά αριστερότερα από τον ΣΥΝ ενδεχομένως αποκαλύπτει μια αντίληψη των συνέδρων πως ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί κάτι σαν «δίχτυ ασφαλείας» που εγγυάται ότι ο ΣΥΝ δεν θα (ξανα)μπατάρει προς «κεντροαριστερές» επιλογές.
Μια τέτοια ερμηνεία για τον ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ στηρίζεται και στη γενικότερη αξιολόγηση του συμμαχικού σχήματος, απ’ όπου προκύπτει ότι έχει βοηθήσει τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς στην εκλογική απήχησή τους και στην επαφή τους με την κοινωνία, στην καλλιέργεια κουλτούρας συνεργασίας, στην ενιαία έκφρασή τους και στον συντονισμό της δράσης τους. [Π.4]
Την ίδια ώρα, ωστόσο, λιγότεροι από τους μισούς συνέδρους εκτιμούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βοηθήσει στην πολιτική εμβάθυνση των θέσεων της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς, ενώ μόλις 1 στους 4 εκτιμά ότι έχει βοηθήσει στην ανάδειξη και αξιοποίηση στελεχών και στη δημοκρατική λειτουργία των συλλογικών οργάνων. Φαίνεται ότι οι εσωτερικές δυσλειτουργίες του σχήματος επισκιάζουν, ή ακυρώνουν, τα θετικά αποτελέσματα της δράσης του στην κοινωνία.
Παρ’ όλα αυτά, 8 στους 10 συνέδρους δηλώνουν πως συμμετέχουν στην τοπική επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ της περιοχής τους, εφ’ όσον υπάρχει, ενώ ελάχιστοι συμμετέχουν σε θεματικές επιτροπές. Σχετικά με τα συλλογικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ, οι τοπικές επιτροπές αποτιμώνται θετικά, ενώ για τις θεματικές επιτροπές οι γνώμες διίστανται. Συγχρόνως, η μεγάλη πλειοψηφία των συνέδρων κρίνει αρνητικά τον τρόπο λειτουργίας της Κεντρικής Γραμματείας. [Π.5]
Η μεγάλη διαφορά στην αξιολόγηση των τοπικών επιτροπών και της Κεντρικής Γραμματείας σηματοδοτεί ενδεχομένως την απόσταση που χωρίζει τη βάση του συμμαχικού σχήματος, όπου τα μέλη βρίσκονται και συνεργάζονται αρμονικά υπερβαίνοντας τις όποιες μικρές ή μεγαλύτερες πολιτικές διαφορές στη λογική της κοινής δράσης, από τις ηγεσίες των συνιστωσών, με τους ανταγωνισμούς και την αδυναμία συνεννόησης που παρουσιάζεται στο επίπεδο της Κεντρικής Γραμματείας.
Η αμφιταλάντευση των συνέδρων απέναντι στο συμμαχικό σχήμα εντοπίζεται και στο επίπεδο των προτάσεων για τη δομή και τη λειτουργία του: έτσι, οι σύνεδροι είναι διχασμένοι τόσο ως προς τον τρόπο στελέχωσης της Κεντρικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ (να εκλέγεται από την πανελλαδική συνδιάσκεψη ή να ορίζεται από τις συνιστώσες και τους ανένταχτους;), όσο και ως προς το δικαίωμα συμμετοχής στις πανελλαδικές συνδιασκέψεις (να συμμετέχουν όσοι εκλέγονται από τις τοπικές επιτροπές ή όσοι το επιθυμούν;). [Π.6]
Όσον αφορά στην προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ, οι σύνεδροι στη συντριπτική τους πλειοψηφία θεωρούν ότι είναι καλύτερο να παραμείνει πολιτική συμμαχία, ενώ μόλις 1 στους 10 υποστηρίζει ότι πρέπει να μετεξελιχθεί σε ενιαίο κόμμα. [Π.7] Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν 1 στους 4 νεότερους συνέδρους (18-44) είναι υπέρ μιας τέτοιας μετεξέλιξης. [Π.8].
Συμπερασματικά, το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ αποτιμάται θετικά αλλά βρίσκεται πια σε οριακό σημείο, με πρόδηλο κίνδυνο να γκρεμίσει ό,τι με μεγάλη δυσκολία έχτιζε την τελευταία δεκαετία. Η αμηχανία του σώματος αναδεικνύεται και από την προδιάθεση «να παραμείνει ο ΣΥΡΙΖΑ όπως είναι», με τη λογική ότι βοήθησε ως τώρα, δεν πάει καλά πλέον, αλλά αφού δεν ξέρουμε τι να τον κάνουμε, ας μείνει ως έχει (την ίδια ώρα που σχεδόν όλοι αναγνωρίζουν ότι πάει σε λάθος κατεύθυνση!).
Είναι ευθύνη της ηγεσίας, όταν έχει ένα τέτοιο δίλημμα μπροστά της, να χαράξει με αποφασιστικότητα έναν δρόμο και να πείσει για την ορθότητά του. Υπάρχει μια γενιά μελών και στελεχών, η οποία στην πλειοψηφία της γαλουχήθηκε ή/και εμπνεύστηκε από τη λογική του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ και που δείχνει πρόθυμη να δουλέψει για αυτόν. Ας την αξιοποιήσει θετικά αυτή την αίσθηση ο ΣΥΝ και ας μην την αφήσει να μαραζώσει δια της αδράνειας ή/και της αποτελμάτωσης. Εναλλακτικά, ας προτείνει έναν συγκροτημένο και πειστικό τρόπο δράσης εκτός του συμμαχικού σχήματος. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και αν γίνει, να γίνει επειδή έτσι σχεδιάστηκε, με τόλμη και όραμα, και όχι επειδή έτσι πρόκυψε.
* Πολιτικοί επιστήμονες, μέλη της Επιτροπής Μελέτης Ερευνών & Δημοσκοπήσεων του ΣΥΝ
