Συναντηθήκαμε με τον Δημήτρη Αλεξανδρή στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων λίγο πριν αρχίσει ακόμα μία παράσταση στο έργο του Χάρολντ Πίντερ «Άλλες εποχές» σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη. Εκεί, πάνω στη σκηνή, υποδέχτηκε τον φωτογραφικό φακό του Παύλου Παρασκευά και την κουβέντα μας και μας μίλησε για την παράσταση αλλά και την τηλεοπτική του συμμετοχή στη σειρά «Το προξενιό της Ιουλίας» στον Alpha, που ολοκληρώνεται στα τέλη Ιουνίου. Όμως με ένα νοσταλγικό χαμόγελο μας πήγε και πίσω, όπως του ζητήσαμε, στην εποχή του «Λόγω τιμής», που έγραψε ιστορία στη μικρή οθόνη στην αρχή της άνθησης της ιδιωτικής τηλεόρασης, αλλά και στα πέντε βραβεία που έχει ήδη στο ενεργητικό του, κυρίως από τον κινηματογράφο. Έχοντας πλέον στις πλάτες του τριάντα χρόνια σε θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση, ο Δημήτρης Αλεξανδρής είναι από τους πλέον κατάλληλους επαγγελματίες και ανθρώπους για να μιλήσεις για τη δουλειά αυτή συνολικά μέσα από βιώματα και εμπειρίες. Σε διαρκή καλλιτεχνική κίνηση, με βραβεία και μεγάλες επιτυχίες στο ενεργητικό του, μας άνοιξε απλόχερα καρδιά και μυαλό χαρίζοντάς μας μια κουβέντα που τη φυλάσσουμε στη δεξαμενή της μνήμης. Για την ανοιχτωσιά της. Αυτός είναι ο Δημήτρης Αλεξανδρής.
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Πώς είναι η επαφή σου με τον κόσμο του Πίντερ;
Είναι από αυτά τα κείμενα που όλοι οι ηθοποιοί θέλουμε να έρθουμε σε επαφή. Αυτά τα πολύ σπουδαία έργα είναι πέρα από τον χρόνο. Είναι πέρα από την εποχή, πέρα από την επικαιρότητα. Οι σχέσεις των ανθρώπων, οι σχέσεις που έχει ο άνθρωπος με τη μνήμη, με τον/τη σύζυγό του, με τους φίλους είναι διαχρονικά ζητήματα. Συγγραφείς όπως ο Τσέχοφ, ο Ουίλιαμς, ο Σαίξπηρ, o Πίντερ, οι αρχαίοι τραγικοί συνεχίζουν να μας ενδιαφέρουν, είναι ανεξάντλητοι και μπορούν να εκφράσουν αγωνίες οποιασδήποτε εποχής. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που κάνει τα έργα αυτά σπουδαία και ξεπερνούν την επικαιρότητα και έναν ευκαιριακό προβληματισμό.
Εχεις την εμπειρία πια από τις πρόβες να καταλάβεις ότι η παράσταση είναι σε καλό δρόμο;
Οχι. Έχω την εμπειρία να καταλάβω ότι αυτή η δουλειά που κάνουμε είναι δημιουργική, έχει ενδιαφέρον, ανοίγει καινούργιους δρόμους συνέχεια, δεν κλείνει τα πράγματα και από την πλευρά των ανθρώπων που είναι πάνω στη σκηνή έχει μια γενναιοδωρία. Αυτό που χρειάζεται το θέατρο. Το θέατρο χρειάζεται γενναιοδωρία από τους ανθρώπους πάνω στη σκηνή. Τώρα, αν αυτό θα λειτουργήσει, αν θα επικοινωνήσει βαθιά στο κοινό ή περιφερειακά στο κοινό ή για λίγο ή σε λίγους, αυτό όχι, δεν το ξέρω.
Εχεις πολλά βραβεία στο ενεργητικό σου. Τι άλλαξε αυτό στη δουλειά και στην προσωπικότητά σου;
Τα βραβεία για μένα είναι μια σχέση περισσότερο με την Ιστορία. Δυστυχώς, δεν είναι όπως στο εξωτερικό, που τα βραβεία έχουν μια ανταποδοτικότητα οικονομική αλλά και μέσα στον χώρο. Εγώ είχα πάρει αυτά τα βραβεία όταν το σινεμά ήταν μόνο του. Ακόμα και τώρα δηλαδή ποιοι ασχολούνται μ’ αυτό; Ένα βραβείο δεν αλλάζει κάτι. Τώρα, αν με ρωτάς αν εγώ κάποια στιγμή «καβάλησα», όχι αυτό δεν το έπαθα. Ήρθαν απλώς σαν επιβεβαίωση. Ειδικά το πρώτο βραβείο που πήρα, ήταν όταν είχα μόλις τελειώσει τη σχολή, ήμουν φαντάρος, ήταν η δεύτερη ουσιαστικά ταινία που έκανα και είχα όλη την αγωνία που έχουμε όταν σταματάμε τη δουλειά και πιστεύουμε ότι θα γυρίσουμε από τον στρατό και δεν θα μας ξέρει κανένας.
Υπάρχει ακόμα ο μύθος του σκηνοθέτη με την απόλυτη εξουσία μετά το MeToo;
Ακόμα παίζει αυτό. Έπειτα από αυτή την ιστορία δεν έχει τύχει να δουλέψω με ανθρώπους ας πούμε σκληρούς ή αυστηρούς. Και προσωπικά δεν έχω βιώσει τέτοια πράγματα, οπότε δεν έχω ακριβώς μέτρο σύγκρισης για το πριν και το μετά. Εύχομαι όμως όλη αυτή η ιστορία να αφήσει κάτι πραγματικά θετικό. Και το πιστεύω ότι θα αφήσει. Ευτυχώς, αλλάζουν πια οι σκηνοθέτες, αλλάζουν οι ηθοποιοί, αλλάζουν τα πράγματα. Παλιότερα υπήρχε μια γενιά, όχι μόνο στη δουλειά τη δική μας, που ήταν πιο σκληρή. Ο πατέρας μου, που ήταν επιπλοποιός, μου έλεγε περιστατικά πολύ σκληρά με τους μάστορες οι οποίοι τον δίδασκαν. Και ο ίδιος ανήκει σε μια γενιά πολύ πιο σκληρή από εμάς σε όλα τα επίπεδα. Πίστευαν ότι τις γνώσεις της συντεχνίας πρέπει να τις μάθεις με πολύ σκληρό τρόπο. Ξεκινώντας από αυτό, από αυτή τη σκληρότητα, εκεί βρίσκουν χώρο και διάφορες διαστροφές ανθρώπων.
Είναι μια δουλειά με συνεχείς απορρίψεις;
Και βέβαια. Οι απορρίψεις είναι καθημερινές. Εμείς οι ηθοποιοί κρινόμαστε συνολικά. Αν κάνεις μια λάθος επιλογή πάνω στην πρόβα, ακόμα και τώρα, έπειτα από τριάντα χρόνια, αν σου πει ο σκηνοθέτης «αυτό δεν είναι καλό» ή καταλάβεις από τους συνάδελφούς σου ότι αυτό που έκανες ήταν μια «πατάτα», ανεξάρτητα από το αν έχουν δίκιο ή άδικο, όταν δεν έχει την αποδοχή που φαντάζεσαι, αυτή την απόρριψη την παίρνεις συνολικά. Την παίρνεις σαν σώμα. Δεν είναι μόνο απλώς ένα δημιούργημα πνευματικό.
Θυμάσαι τα «όχι» στη δουλειά;
Και βέβαια τα θυμάμαι. Έχουν υπάρξει δουλειές όπως «Το νησί», που ήταν μια δουλειά που θα ήθελα να είμαι, αλλά δεν «έκατσε». Το ότι δεν ταιριάζεις να παίξεις κάποιους συγκεκριμένους ρόλους δεν σημαίνει ότι δεν είσαι καλός. Σε όλες τις δουλειές, στη δική μας λίγο περισσότερο, όσο περνάνε τα χρόνια αλλάζεις και γκάμα υποκριτική. Περνώντας τα χρόνια, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να κάνεις πια τον Τρέπλιεφ. Είναι ένας 25άρης κι εσύ είσαι 50άρης. Θέλω να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου. Έχω κάνει πράγματα που δεν είχα φανταστεί και δεν έχω κάνει άλλα που είχα ονειρευτεί. Ωραίο όμως είναι αυτό.
Τι κρατάς από εκείνη την εποχή με την τεράστια επιτυχία του «Λόγω τιμής»;
Ηταν πολύ διαφορετική η τηλεόραση τότε. Ήταν η αρχή της άνθησης της ιδιωτικής τηλεόρασης. Η Μιρέλλα ήταν και είναι μια σεναριογράφος, μια συνεργάτης στην οποία πολύ μεγάλη μερίδα τεχνικών και ηθοποιών χρωστάει πολύ μεγάλη χάρη που έχει υπάρξει. Και δεν ξέρω αν υπάρχει και στην Ευρώπη και στον κόσμο άλλη σεναριογράφος που να έχει τόσες πολλές επιτυχίες - πάντως συχνό δεν είναι. Έχοντας υπάρξει σε αρκετές δουλειές της, μπορώ να πω πια ότι για μένα δεν είναι απλώς συνεργάτης αλλά συγγενής. Είναι πολύ μεγάλη τιμή και χαρά να δουλεύεις μαζί της γιατί είναι ένας άνθρωπος που αγκαλιάζει όλη τη δουλειά, θέλει να προσέχει τα πάντα και θέλει να είναι καλά όλοι σε όλα τα επίπεδα.
Αυτή πιστεύεις ότι ήταν και η αιτία της επιτυχίας;
Δεν μπορώ να την εξηγήσω την επιτυχία. Την πρώτη φορά αυτή η δουλειά είχε τα ίδια στοιχεία ή ανάλογα με το δεύτερο «Λόγω τιμής» που κάναμε, αλλά το δεύτερο δεν πήγε τόσο καλά. Παρ’ όλα αυτά, ήμασταν οι ίδιοι συνεργάτες. Τριάντα χρόνια μεγαλύτεροι βέβαια (γέλια). Πιθανόν κι αυτό να είναι μια αιτία. Αλλά εγώ δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς πώς γίνεται κάτι επιτυχία. Μπορώ να πω ότι αυτή η δουλειά είχε ηθοποιούς και σεναριογράφο και σκηνοθέτη εκείνη τη χρονική περίοδο που ήθελαν να πουν τα πράγματα διαφορετικά. Μιλήσαμε σεναριακά και υποκριτικά για νέους ανθρώπους, αλλά στην ψυχή όλων των ηλικιών με μια ειλικρίνεια και αλήθεια που εκείνη την περίοδο δεν συνηθιζόταν. Επίσης, αυτό που δημιουργήθηκε πίσω από τις κάμερες ήταν κάτι πραγματικά εξαιρετικά σπάνιο.
Σας έκανε και πλούσιους;
Οικονομικά όχι (γέλια). Ήμασταν 25-26 χρόνων τότε και φαίνονταν πολλά, αλλά δεν ήταν.
Ηταν κάπως δαιμονοποιημένη η τηλεόραση μέχρι τότε;
Εγώ ξεκίνησα πιο πολύ από το σινεμά. Ήταν πολύ υποτιμητικό για τους ανθρώπους του σινεμά να κάνεις τηλεόραση. Το σινεμά ήταν πάντα σε πολύ μεγάλη κόντρα με την τηλεόραση, και ειδικά τότε με την ιδιωτική τηλεόραση. Τώρα πολλοί άνθρωποι του σινεμά έχουν μπει στην τηλεόραση. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Εδώ ο Τζορτζ Κλούνεϊ, μετά τη μεγάλη επιτυχία που έκανε «Στην Εντατική», έχει πει ότι στις πρώτες του ταινίες είχε δεχτεί τρομερό μπούλινγκ από ανθρώπους του σινεμά.
Υπάρχουν στο μυαλό σου θεατρικοί και τηλεοπτικοί ηθοποιοί;
Αυτά είναι ετικέτες που δεν με αφορούν. Ποιος είναι θεατρικός και ποιος τηλεοπτικός; Οι περισσότερες δουλειές που έχω κάνει είναι στο θέατρο. Άρα τι είμαι; Έχω κάνει πολύ λίγο τηλεόραση. Απλώς η τηλεόραση σε κάνει γνωστό αν είσαι τυχερός και οι δουλειές που κάνεις έχουν επιτυχία. Το ότι υπάρχουν κάποια κανάλια, κάποιες παραγωγές που θέλουν να στηρίξουν την επόμενη δουλειά που κάνουν με κάποιον αναγνωρίσιμο από τον κόσμο ή αποδεδειγμένα αγαπητό, αυτό μπορώ να το καταλάβω. Το ότι αποφασίζει κάποιος θεατρικός παραγωγός να κάνει μια δουλειά και διαλέγει κάποιον που έχει περισσότερο κοινό γι’ αυτή τη δουλειά είναι κάτι άλλο.
Τελικά είναι σκληρό το επάγγελμα του ηθοποιού;
Είναι πολύ σκληρό επάγγελμα. Είναι μια δουλειά που πρακτικά μπαίνεις σε μια διαδικασία να αλλάζεις περιβάλλοντα κάθε έξι μήνες. Κανένας δεν σου λέει ότι τους επόμενους έξι μήνες θα είναι το ίδιο καλά με τους προηγούμενους και επαγγελματικά και πνευματικά και καλλιτεχνικά. Από κει και πέρα, τα χρόνια περνάνε, οι αντοχές αλλάζουν, τα θέλω αλλάζουν.
Εχεις φανταστεί τον εαυτό σου μακριά από το θέατρο;
Ναι, βέβαια. Περνώντας τα χρόνια, πολλές φορές αναρωτιέσαι αν αυτό που κάνεις συνεχίζει να σε ευχαριστεί τόσο πυρηνικά όσο σε ευχαριστούσε. Είναι κάτι που με προβλημάτισε τα προηγούμενα χρόνια, την περίοδο της κρίσης. Αν συνεχίζει να μ’ αρέσει, για ποιους λόγους είναι ακόμα τόσο ζεστό μέσα μου, μήπως θα έπρεπε να ψάξω κάτι άλλο που να με ευχαριστεί, μήπως είναι κάποιο άλλο επάγγελμα, μια άλλη σχέση με τη ζωή, μια άλλη σχέση με έναν τόπο που να μου δώσει χαρά, πληρότητα.
Αρα δεν είσαι από αυτούς που λένε «δεν ζω χωρίς το θέατρο».
Οχι, όχι, με τίποτα. Μακάρι να μπορούσα να έχω και περισσότερες παύσεις. Μακάρι να μπορούσα να σταματήσω για ένα διάστημα γιατί θέλω να ζήσω κάτι άλλο. Δυστυχώς, δεν έχουμε αυτή τη δυνατότητα, αυτή την πολυτέλεια (γέλια).
Οι παύσεις σε τρομάζουν;
Και βέβαια με τρομάζουν. Γιατί υπάρχει και ένα άλλο θέμα σ’ αυτή τη δουλειά. Όσο παίζεις, και ειδικά θέατρο, έχεις μάθει να εκτονώνεις και να μαζεύεις συγκεκριμένη ενέργεια. Όταν σταματάει αυτό, δεν ξέρεις τι να την κάνεις αυτή την ενέργεια. Συσσωρεύεται και μετά θέλει αρκετό χρόνο να επανέλθεις σε μια κανονικότητα.
Η οικογένειά σου ήταν θετική με τον δρόμο που διάλεξες; Εσύ με τα δικά σου παιδιά;
Η οικογένειά μου δεν έχει καμία σχέση με τον χώρο. Δεν έχω και καμία κάψα τα παιδιά μου να κάνουν αυτή τη δουλειά. Έχω την κάψα στα παιδιά μου να αρέσει αυτό που κάνουν και να μην σταματάνε να προσπαθούν γι’ αυτό. Εγώ είχα από τη δική μου οικογένεια αυτή την ελευθερία της επιλογής. Όταν τους είπα ότι θα γίνω ηθοποιός, δεν το πολυπιστέψαν (γέλια). Δεν το περίμεναν. Ήθελα να γίνω πιλότος και δεν τα κατάφερα. Δεν ήταν παιδικό μου όνειρο να γίνω ηθοποιός. Ήρθε πολύ ξαφνικά. Το μόνο που μου έλεγαν είναι να είμαι εργατικός. Αυτό ήταν και είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημά τους. Έρχονται με βλέπουν και τους αρέσει.
Πες μου για «Το προξενιό της Ιουλίας», αυτή τη σειρά που αγαπήθηκε πολύ.
Είμαστε στα τελειώματα. Πολύ μου άρεσε. Από όλες τις πλευρές. Από σενάριο, από σκηνοθεσία, από φωτογραφία, από ηθοποιούς και συναδέλφους. Είναι μια σειρά εποχής και χαίρομαι που υπάρχει μια παραγωγή που μπορεί να στηρίξει μια τόσο καλή και απαιτητική δουλειά στη λεπτομέρεια.
Ποια είναι η σχέση σου με την πόλη;
Την αγαπώ πολύ την Αθήνα. Κάποια βράδια που κατεβαίνω την Πανεπιστημίου από το Σύνταγμα και βλέπω αυτά τα κτήρια τα φωτισμένα, χωρίς κίνηση, τρελαίνομαι. Όταν ήμουν μικρός και δεν ήμουν καλά και είχα ακόμα μηχανή, έκανα αυτή τη βόλτα ξανά και ξανά. Είναι κάποιες γωνιές αυτής της πόλης που με συγκινούν. Γύριζα από τη γενική πρόβα τις προάλλες και ήμουν στην Πατησιών ύστερα από βροχή, με καθαρή ατμόσφαιρα, και βλέπω ξαφνικά την Ακρόπολη, και ήταν μια μαγική στιγμή στη μέρα μου.
