Στον πόλεμο δεν γίνονται θαύματα. Η υπουργός Πολιτισμού ωστόσο, την ώρα που η Ευρώπη βρίσκεται ξανά στη δίνη ενός πολέμου, το θαύμα της το έκανε. Ουδόλως μας ενδιαφέρει ετούτη τη στιγμή αν για μια ακόμα φορά έσπευσε να εκτεθεί για λογαρισμό ολόκληρης της κυβέρνησης. Έχει τον τρόπο της άλλωστε να το πράττει, τροφοδοτώντας από απλούς πολίτες μέχρι επιθεωρησιογράφους και καλλιτέχνες του δρόμου.
Η απόφασή της να ματαιώσει κάθε εκδήλωση που προέρχεται από ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς σόκαρε την κοινή γνώμη, σάστισε πολίτες και καλλιτέχνες. Και δημιουργεί μια σειρά ερωτήματα και απορίες. Το λυπηρό είναι ότι η θεσμική εκπρόσωπος του πολιτισμού της χώρας μας σπεύδει να εναρμονιστεί με μια διεθνή πρακτική που έχει επιδοθεί, από την έναρξη της, καταδικαστέας σε όλους τους τόνους, εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, σε ένα "κυνήγι μαγισσών" που δεν διστάζει να περιλάβει ιστορικούς ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς και φημισμένους Ρώσους καλλιτέχνες.
Αναρωτιέται κανείς, τι είδους κόσμος είναι αυτός που ξεφυτρώνει μπροστά μας όταν θεωρεί ότι ο πολιτισμός είναι υπόθεση πολιτικών, μικροπολιτικών πρακτικών και γεωπολιτικών ανακατατάξεων; Και ότι στο όνομά του πολώνεις και διχάζεις τους ανθρώπους; Όσο τετριμμένο κι αν ακούγεται, στις μέρες μας ανανοηματοδοτείται ή τουλάχιστον οφείλει να ανανοηματοδοτηθεί αυτή η παλαιϊκή για κάποιους φράση ότι ο πολιτισμός στήνει γέφυρες, ενώνει τους λαούς. Και ο πολιτιστικός διάλογος ανάμεσα σε χώρες διευρύνει τα αισθητικά και αξιακά κριτήρια των πολιτών τους. Και να μας βάλει σε σκέψεις όχι μόνο για το τι είδους πολιτισμό παράγουμε αλλά για το τι είδους πολιτισμό καταναλώνουμε. Και εν τέλει για το τι έχουμε καταλάβει από την περιπέτεια του ανθρώπινου πολιτισμού.
Σε ποιον άραγε ανήκει ένα έργο του Μπετόβεν, του Ραχμάνινοφ, του Γκαίτε, του Ντοστογιέφσκι, του Φώκνερ, του Μπωντλαίρ; Στους Γερμανούς, στους Ρώσους, στους Γάλλους, στους Αμερικανούς ή στην παγκόσμια κοινότητα; Μήπως στην ψυχή του ανθρώπου όπου γης; Και πώς μπορεί κανείς να αποκλείσει έναν καλλιτέχνη, έναν δημιουργό, από το παγκόσμιο κοινό του; Κι αναρωτιέσαι, σ' αυτή την περίπτωση, απέναντι στη δήλωση μετανοίας που επιβάλλουν τα ανελεύθερα καθεστώτα, τι αντιπαραβάλλουν τα ελεύθερα κράτη όταν ζητάνε δήλωση μετανοίας από τον διάσημο Ρώσο μαέστρο Βαλέρι Γκεργκίεφ, ας πούμε;
Αν στις διαχωριστικές γραμμές που στήνει ο πόλεμος δεν επιτρέψουμε να εισβάλει ο πολιτισμός και να τις γκρεμίσει, σε τι είδους κοινωνίες οδηγούμαστε και πώς οδεύουμε από το εθνικό στο πολυεθνικό, στο ψηφιακό και το πανανθρώπινο;
Θυμάμαι πόσο εντύπωση μου έκανε, όταν βρέθηκα, όχι πολλά χρόνια πριν, στη Μόσχα και την Πετρούπολη, ότι κανείς δεν μιλούσε σε κλειστό χώρο για τον Ρώσο Πρόεδρο. "Οι Ρώσοι δεν αγαπούν και πολύ τον Πούτιν" μου εξηγούσε, έξω από το Ερμιτάζ, η Ρωσίδα φίλη που έκανε και χρέη ξεναγού. Θυμάμαι να στέκομαι μιάμιση ώρα υπό χιονόπτωση, μαζί με εκατοντάδες Μοσχοβίτες, έξω από το Μουσείο Πούσκιν, για να θαυμάσω τους θησαυρούς του και μαζί την υπέροχη εκθεση Νταλί που φιλοξενούσε εκείνη την περίοδο. Απορούσα, η τουρίστρια, με την υπομονή των ντόπιων. "Οι Ρώσοι αγαπάνε πολύ τις τέχνες" μου έλεγε η Ρωσιίδα φίλη, χωρίς να τη ρωτήσω.
Σ' αυτούς τους απλούς ανθρώπους, όπου γης, που η καρδούλα τους σκιρτάει μπροστά στην ομορφιά, τι αντίδωρο προσφέρουμε; Τον θάνατο του κύκνου ή τη Λίμνη των κύκνων;
