Βιβλία στα οποία συνυπάρχουν η μαρτυρία και η μυθοπλασία αποκτούν ένα παιδαγωγικό, με την ευρεία έννοια, χαρακτήρα, καθώς καλούν τα παιδιά να γνωρίσουν και να προβληματιστούν για ένα οδυνηρό παρελθόν και -γιατί όχι- να συγκρίνουν με το παρόν. Ωστόσο, στην παιδική λογοτεχνία, θέματα όπως το Ολοκαύτωμα ήταν απαγορευμένα για χρόνια. Εύλογα, ίσως. Γιατί πώς μπορείς να κάνεις τέχνη με τη φρίκη; Κι όμως. Η Πιπίνη μιλά για το ανείπωτο. Ο άνθρωπος, για να ξεφύγει από την οδύνη, αναζητά την απόδραση. Μια τέτοια συμβολική απόδραση είναι η «Ζάζα», αφού η συγγραφέας, δίνοντας φωνή σε μια κούκλα, θα μιλήσει στα παιδιά για την πιο τραυματική εμπειρία της ανθρωπότητας.
«Τα παιχνίδια ήταν η κλωστή που συνέδεε τα παιδιά στα γκέτο και στα στρατόπεδα θανάτου με την παλιά τους ζωή». Και τα παιδιά έχουν ανάγκη να προσεγγίζουν με κατάφαση τη ζωή. Η ιστορία της Πιπίνη περισσότερο υπονοεί παρά λέει. Οι εικόνες που το άτομο, χάνοντας την ανθρώπινη ιδιότητά του, μετατρέπεται σε πράγμα είναι διαρκώς παρούσες, χωρίς να είναι δραματικές.
Σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, που δυναμώνει το βίωμα - μαρτυρία και καθιστά το μήνυμα ακόμα πιο οδυνηρό, θα ακούσουμε το μυστικό που κλήθηκαν να φυλάξουν τα παιδικά παιχνίδια. Σκληρό μυστικό, όπως σκληρή είναι και η διαπίστωση ότι τα παιδιά είναι πάντα τα πρώτα θύματα κάθε φρίκης. Κι έτσι το «εγώ» του ομοδιηγητικού αφηγητή ενώνεται με το «εμείς». Όχι μόνο του τότε αλλά και του τώρα.
«Χτες βράδυ ονειρεύτηκα ένα μεγάλο δωμάτιο. Σωροί τα παιχνίδια... τα τρενάκια και οι κούκλες και τα αρκουδάκια, και... και... και». Αναρίθμητα τα παιχνίδια, όπως και τα παιδιά που χάθηκαν. Η Ιστορία καταγράφει πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά. Πώς καταγράφεται, όμως, η ιστορία πίσω από κάθε παιδί; Πίσω από κάθε ανθρώπινη απώλεια;
Η Πιπίνη γράφει ένα βιβλίο με λόγο καίριο και μεστό. Αυτόν που απαιτεί η καλή λογοτεχνία. Τίποτα δεν περισσεύει. Και στη Ζάζα, ποιητικά και αφαιρετικά, θα μιλήσει "για τα τρένα που έρχονται γεμάτα και φεύγουν άδεια -τσαφ τσουφ-, για σύννεφα καπνού στον ουρανό, για φίλους που χάνονται, που γίνονται καπνός». Η γραφή της αποδίδει τη φρίκη, τη βία, τον θάνατο όσο δραματικά ήταν (και είναι), χωρίς να τρομάζει τον μικρό αναγνώστη ή να γίνεται μελό.
«Τικ τακ, το μεγάλο ρολόι. Και μετά νταπ ντουπ. Τοκ τοκ, τοκ τοκ...και μετά μπαμ μπουμ...», λέξεις ηχοποιημένες που αποδίδουν τα γεγονότα, κραυγές μίσους που παίρνουν τη θέση του ανθρώπινου λόγου. Γιατί στην έκλειψη του Λόγου αποτυπώνει το μέγεθος της αποανθρωποποίησης, της θηριοποίησης του ανθρώπου.
Ο Π. Μπουλούμπασης με την εικονογράφηση θα αποδώσει, εξίσου άρτια, αντικείμενα που έχουν ψυχή, βλέμματα με φόβο και απορία, γεμάτες αγκαλιές αλλά και χέρια μετέωρης αναζήτησης.
Η Εστρέα με «το κίτρινο αστέρι στην καρδιά» και η Ζάζα θα ξανασυναντηθούν. Η δυστοπία συναντά την ουτοπία. Η αφήγηση της ανθρώπινης περιπέτειας, του σεφερικού «πανάρχαιου δράματος», αφήνει με ξεκάθαρο τρόπο το μήνυμα της ελπίδας για το «Ποτέ ξανά».
«Στους ζωντανούς χρωστάμε τον σεβασμό μας. Στους νεκρούς χρωστάμε μόνο την αλήθεια» υποστηρίζει ο Βολταίρος. Η Αργυρώ Πιπίνη ξεπληρώνει το χρέος με ένα βιβλίο που, σίγουρα, θα διεκδικήσει πλήθος διακρίσεων.
Info
«Ζάζα»
Αργυρώ Πιπίνη
Εικονογράφηση:Πέτρος Μπουλούμπασης
Εκδόσεις: ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ
Ηλικία: 8+
Τιμή: 15,90 ευρώ
