Αν τα Χριστούγεννα συμβολίζουν την αέναη γέννηση του ανθρώπου, δηλαδή την αέναη γέννηση της ελπίδας, τότε ναι, φέτος γιορτάζουμε τη γέννηση μιας παγκόσμιας ελπίδας που έρχεται από την πολύπαθη, κατακρεουργημένη, χιλιοσταυρωμένη Χιλή. Μια μεγάλη παγκόσμια γιορτή, δώρο του χιλιάνικου λαού στην ανθρωπότητα, είναι η περίλαμπρη νίκη του Γκαμπριέλ Μπόρικ στις προεδρικές εκλογές. Πρώτος αριστερός Πρόεδρος μετά τον δολοφονημένο Αλιέντε. Νεότατος, μόλις 35 χρόνων, βγαλμένος από τα νιάτα του κόσμου, από τα νιάτα των δρόμων, των διεκδικήσεων, από τα νιάτα της αξιοπρέπειας, της περηφάνιας, της μόρφωσης και της φαντασίας. Βγαλμένος από τη «λογική μεγάλου σχήματος» που έλεγε και ο Νίκος Καρούζος.
Και είναι αυτή η λογική που δεν θα καταλάβουνε ποτέ οι αιματοβαμμένοι οικονομικοί δολοφόνοι του Σικάγου και οι ακροδεξιοί του νεοφιλελευθερισμού. Γιατί στην αγριότητα ενός κόσμου που δεν υπάρχει παρά μόνο μέσα στον εφιάλτη των αριθμών και των αριθμήσεων δεν θα καταλάβουν ποτέ ότι «η Ιστορία είναι μεγάλο κουμάσι / πονηρότερη από κάθε νομοτέλεια» (πάντοτε κατά τον Καρούζο). Και ότι, όση εξουσία κι αν έχουν, όσο πληθυσμό κι αν κατασφάξουν, στον πυρήνα της «η εξουσία είναι της Ιστορίας η ευκοιλιότητα». Ένα σιχαμερό περίττωμα που αποβάλλεται όταν έρθει η στιγμή.
Στη Χιλή ήρθε. Κι ας χρειάστηκαν 48 χρόνια. Η νίκη είναι ένα «Canto General» της ανθρωπότητας. Στα δικά μου Χριστούγεννα, λοιπόν, ξαναγεννήθηκε ένας δικός μας παγκόσμιος άνθρωπος, ο Πάμπλο Νερούδα, που πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, μόλις δώδεκα μέρες μετά τον φόνο της Χιλής από τον Πινοσέτ.
Αυτό δεν καταλαβαίνουν οι φονιάδες: υπάρχει μέρα που να μην γεννήθηκε ένας ποιητής; Υπάρχει μέρα που να μην γράφτηκαν χιλιάδες ποιήματα; Όρη ανταριασμένα βγαίνουν από τη θάλασσα και ύστερα ξαναβυθίζονται. Μια ήπειρος λέξεων ανακαλύπτεται κάθε μέρα. Ένας άνθρωπος λέει αντίο και καλημέρα. Πηγαίνει στον θάνατό του κι ο ποιητής βγαίνει από τον καθρέφτη και του μιλά.
Του Πάμπλο Νερούδα ανήμερα λοιπόν. Γιατί χιλιάδες ποιητές γεννήθηκαν από τον θάνατό του. Χιλιάδες ποιητές γεννιούνται σήμερα. Τώρα. Και άλλοι χιλιάδες γράφουν το τελευταίο τους ποίημα. Αυτό το «Γενικό άσμα» είναι η ποίηση και ο κόσμος που γεννιέται. Δεν σταματάει στο χαρτί. Δεν σταματάει στη λύπη, μήτε στη χαρά. Ποτέ δεν σταματάει. Σαν σήμερα. Σήμερα, που εκατομμύρια ποιήματα χάνονται, μπερδεύονται μεταξύ τους. Όμως ακόμα κι αν όλα τα σπίτια ερειπωθούν, ακόμα κι αν όλες οι πόλεις αδειάσουν, ένας ανεμοστρόβιλος από ποιήματα θα κινεί τον κόσμο. Γιατί σήμερα γεννήθηκε πάλι ο Πάμπλο Νερούδα. Και μαζί του μια στρατιά ολόκληρη από ποιητές.
Αλλά και σαν αύριο γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Κι όταν βρέχει, γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Κι όταν χιονίζει, γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Κι όταν ένας άνθρωπος βασανίζεται, γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Κι όταν ένας άνθρωπος δολοφονείται, γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Κι όταν μέσα στα χέρια κλαις και το αντίο ανεμίζει στα μάτια σου, ένας Πάμπλο Νερούδα γεννιέται.
Σήμερα γεννήθηκαν οι Πάμπλο Νερούδα που θα ψάξουν την ασημαντότητα και τη δόξα. Τα φτερά από μαχαίρια και τα μαχαίρια από φτερά. Σήμερα πεθαίνουν οι Πάμπλο Νερούδα εκεί όπου πεθαίνει η ποίηση. Πεθαίνουν ζωντανοί. Και γράφουν, γράφουν διαρκώς. Κυρίως μετά θάνατον. Γιατί όταν οι φονιάδες καπνίζουν κουρασμένοι από θάνατο, οι ποιητές γεννιούνται ξανά και ξανά και ξανά. Όπως σήμερα. Σ’ αυτό το αιώνιο θνητό σήμερα, όπου ο Πάμπλο Νερούδα έγραψε:
«Ενώ γράφω είμαι απών,/κι όταν επιστρέφω έχω κιόλας φύγει:/πάω να δω αν και στους άλλους ανθρώπους/συμβαίνει αυτό που συμβαίνει σε μένα,/αν είναι τόσοι όπως είμαι γω,/αν μοιάζουν με τους εαυτούς τους,/κι όταν θα το ’χω εξακριβώσει,/θα έχω μάθει τα πράματα τόσο καλά,/που για να εξηγήσω τα προβλήματά μου/θα σας μιλώ για γεωγραφία».
Σήμερα, λοιπόν, άλλαξε η γεωγραφία. Ποτέ δεν έπαψε να αλλάζει. Γιατί σήμερα γεννήθηκε ο Πάμπλο Νερούδα. Όχι σαν σήμερα. Σήμερα. Ποτέ άλλοτε. Σήμερα. Και μαζί του γεννήθηκε μια γεωγραφία των λέξεων και γεννήθηκαν χιλιάδες ποιητές. Πιο πολλοί από τους φονιάδες, πιο πολλοί από τον θάνατο. Θα ξαναγίνει αύριο.
