Συνήθως όταν κάνουμε πράγματα για να βγούμε απλώς από την υποχρέωση, τα κάνουμε χωρίς κέφι, μίζερα και με τις λιγότερες δυνατές προσπάθειες. Αυτό ακριβώς ήταν η φετινή Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, μια έκθεση που έγινε από υποχρέωση. Λες και υπήρχε κάποιο συμβόλαιο με βαριές ποινικές ρήτρες και έπρεπε με κάθε τρόπο να γίνει. Έλειπαν πολλά από τη φθινοπωρινή -για πρώτη φορά- έκθεση βιβλίου.
Κατ’ αρχήν έλειπαν αρκετοί από τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους της Αθήνας, γεγονός που έδωσε βέβαια τον απαραίτητο χώρο -τα περίπτερα ήταν για πρώτη φορά τόσο απλωμένα- αλλά στέρησε πολλά από την ποικιλία και το ειδικό βάρος των μεγάλων εκδοτικών οίκων. Οι εκδηλώσεις που έγιναν ήταν φανερό ότι στηρίζονταν από τους τοπικούς παράγοντες, δηλαδή έλειπε η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων του βιβλίου από την Αθήνα, καθώς, εκτός από τους εκδοτικούς οίκους, δεν ήρθε και η πλειοψηφία των ανθρώπων του πολιτισμού.
Τέλος, έλειπε και ο κόσμος, όλες και όλοι απλοί βιβλιόφιλοι που περιδιάβαιναν στα περίπτερα, αγόραζαν, παρακολουθούσαν εκδηλώσεις. Η έλλειψη αυτή, κατά την άποψή μου, δεν οφειλόταν στον αυστηρό έλεγχο των εισερχομένων για εμβολιασμό ή τεστ. Θεωρώ ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που αγαπούν το βιβλίο δεν φοβάται τα εμβόλια. Πρέπει άλλωστε να σημειώσω, καθώς είμαι μόνιμος επί έτη επισκέπτης της έκθεσης, ότι εκτός από τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους έλειπαν και όλοι μα όλοι οι εκδοτικοί οίκοι που έχουν σχέση με την Εκκλησία, ό,τι και να σημαίνει αυτό.
Και εδώ ερχόμαστε στις ευθύνες των διοργανωτών. Η έκθεση δεν επικοινωνήθηκε στην πόλη. Η Θεσσαλονίκη δεν ήξερε ότι γινόταν έκθεση βιβλίου. Δεν υπήρχε ούτε μία σχετική αφίσα, έστω στα βιβλιοπωλεία της πόλης. Θα έπρεπε και λόγω της αλλαγής της εποχής διεξαγωγής της να γίνει ειδική καμπάνια. Πέρα από τους λίγους υποψιασμένους, κανείς δεν το ήξερε στην πόλη και αυτό είναι ευθύνη των διοργανωτών. Η έκθεση των κρασιών που γινόταν σε διπλανό περίπτερο το ίδιο σαββατοκύριακο είχε πολύ περισσότερο κόσμο.
Το ΙΕΠ, με τη νέα του διοίκηση, δεν μπόρεσε να διαχειριστεί ούτε αυτούς τους λίγους συμμετέχοντες. Ακόμα ακούω τις φωνές και την απελπισία ενός μικρού εκδότη που έψαχνε απελπισμένα πού θα γίνουν οι δύο εκδηλώσεις που είχε προγραμματίσει, είχε τα e-mail επιβεβαίωσης των εκδηλώσεών του, αλλά δεν υπήρχε πουθενά στο πρόγραμμα η αίθουσα διεξαγωγής τους.
Το πρόγραμμα δε, ήταν μία ακόμα τραγική ιστορία. Ήταν ηλεκτρονικό και δεν υπήρχε τυπωμένο. Αυτό θα μπορούσε να ήταν λογικό σε μια έκθεση πληροφορικής αλλά σε μια έκθεση βιβλίου, δηλαδή σε ανθρώπους που αγαπούν και ζουν από το χαρτί και τις τυπωμένες λέξεις, φάνταζε σαν να ήταν απαξίωση και χλευασμός προς το πρόσωπό τους. Το ηλεκτρονικό αυτό πρόγραμμα είχε εκδηλώσεις που δεν έγιναν ποτέ αλλά και δεν είχε εκδηλώσεις που έγιναν, ήταν δε εντελώς δύσχρηστο.
Αν κάτι έσωσε την τιμή της έκθεσης, ήταν το περίπτερο της τιμώμενης χώρας, της Γερμανίας, και οι εκδηλώσεις που έγιναν με προσκεκλημένους γνωστούς συγγραφείς της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Κλείνοντας νομίζω ότι πλέον για τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στην Covid εποχή τίθενται υπαρξιακά ζητήματα. Πρέπει να συζητηθούν σοβαρά οι κατευθύνσεις που πρέπει να πάρει, ο χαρακτήρας της και η χρονική στιγμή που πρέπει να γίνεται. Γιατί μια επόμενη έκθεση με την ίδια εικόνα φοβάμαι ότι θα είναι η ταφόπλακα του θεσμού.
* Ο Αντώνης Γιαννακός είναι συγγραφέας
