Ως μια συμβολική χειρονομία κάτω από την «τσιμεντωμένη» Ακρόπολη, και σε μια χρονική στιγμή όπου η πολιτιστική κληρονομιά όπως τα αρχαία της Βενιζέλου και το πρόσφατα καμένο Τατόι παραμένουν ανοιχτά και ανεπούλωτα τραύματα, στο Ηρώδειο παρουσιάζεται ένα θεατρικό έργο που εμπνέεται από κάτι σχεδόν άγνωστο και ξεχασμένο, τη διαδικασία απόκρυψης των αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια της Κατοχής, από αρχαιολόγους και φύλακες μουσείων.
Το “Τα αγάλματα περιμένουν”, που έγραψε ο Ανδρέας Φλουράκης και σκηνοθέτησε η Κυριακή Σπανού, παρουσιάζεται από το ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας, το Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου, στο Ηρώδειο.
«Με την παγκόσμια τάση των ολοκληρωτισμών να καταστρέφουν το παρελθόν, από το Αφγανιστάν έως και τις ΗΠΑ, στο όνομα του πολιτικά ορθού, επιχειρείται η αποκοπή των ανθρώπων από την ιστορία τους, οπότε γίνονται έρμαια του φόβου και του παραλογισμού», επισημαίνει στην ΑΥΓΗ η Κ. Σπανού και υπογραμμίζει πως «η αρχαία πολιτιστική κληρονομιά γίνεται μέρος της ζωής και της διεκδίκησής μας, όπως η αγωνία για την τσιμεντοποίηση της Ακρόπολης ή τις αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου. Μόνο που οι αρχαιότητες δεν είναι στοιχεία εσωτερικής διακόσμησης για να μετακινούνται δεξιά και αριστερά, αλλά ανήκουν στο τοπίο, τη χρονική στιγμή, την ευαισθησία που έχει τραφεί από την παρουσία των μνημείων σε έναν χώρο». Και παραλληλίζοντας τους σύγχρονους ανθρώπους με «τα αγάλματα του μέλλοντος», προσθέτει με νόημα πως «έχουμε ευθύνη, καθώς είμαστε κι εμείς μέσα στο παιχνίδι της ιστορίας. Το άγαλμα δεν σηματοδοτεί μόνο την αρχαιότητα, αλλά τι αξίζει να σωθεί για το μέλλον».
Το ερώτημα
Αυτό άλλωστε είναι και το κυρίαρχο ερώτημα του έργου, καθώς, όπως επισημαίνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας, «τα αγάλματα, αυτό το βαρύ φορτίο της κληρονομιάς μας και της διαχείρισής της, προσδιορίζουν και την αμηχανία μας να την αντιμετωπίσουμε».
Η ίδια δεν κρύβει πως έχει «μια μεγάλη αγάπη στους τόπους και τις ιστορίες τους. Όλα ξεκίνησαν όταν παρουσίασα στο Επιγραφικό Μουσείο μια παράσταση βασισμένη στους περιηγητές, όπου και έμαθα για πρώτη φορά πως το 1940 το Μουσείο και τα υπόγειά του χρησίμευσαν ως αποθήκη του Εθνικού Αρχαιολογικού, καθώς εκεί κρύφτηκαν για να σωθούν από τους κατακτητές οι αρχαιότητες της χώρας. Κάτι που μου έκανε τρομερή εντύπωση, όχι μόνο γιατί η κλίμακα της επιχείρησης ήταν τεράστια, καθώς έγινε η ίδια παντού, σε όλα τα μουσεία της χώρας, γρήγορα, επιστημονικά και μεθοδικά, αλλά γιατί η βαθιά πίστη των ανθρώπων, αρχαιολόγων, αρχαιοφυλάκων και άλλων, ήταν εκείνη που διέσωσε την πολιτιστική κληρονομιά από πολεμικές επιδρομές και λεηλασίες. Γι’ αυτό το έπος μιλάμε, αυτήν την πίστη και την περιπέτεια που έζησαν αυτοί οι ήσυχοι, σιωπηλοί άνθρωποι για να σώσουν κάτι».
Μαθαίνοντας γι' αυτά «τα μυρμήγκια του πολιτισμού που κάτι σώζουν», η Κ. Σπανού κατάλαβε το μέγεθος της ιστορίας που την συγκλόνισε. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να το παραλληλίζει με την Εθνική Αντίσταση. «Ήταν μια νίκη απέναντι σε κάτι που προφυλάσσαμε», λέει και δεν κρύβει τη δυσκολία του εγχειρήματος να παρασταθεί κάτι που «δεν είναι δραματικό, αλλά περισσότερο ποιητικό».
Στους ανθρώπους
Και έτσι ζήτησε από τον Ανδρέα Φλουράκη να γράψει ένα έργο σύγχρονο, «χωρίς να είναι αρχαιολατρικό και ακαδημαικό. Με κεντρική ιδέα τους ανθρώπους που περνούν έξω από τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους και δεν έχουν καμία επαφή και γνώση γι' αυτά. Τι εντάσσεις δημιουργεί το να τους τοποθετήσεις μέσα στον χώρο. Αυτό που έγραψε ο Ανδρέας είναι ένα μείγμα μιας ποπ κουλτούρας, με λαϊκά και ποιητικά στοιχεία, που όλα μαζί δημιουργούν ένα σπονδυλωτό έργο. Με το ερώτημα εάν σήμερα μας ζητούσαν τα αρχαία μας τι θα κάναμε. Ερώτημα για τον καθένα ξεχωριστά αλλά και όλους μαζί, το τι θα σώζαμε σε μια περίπτωση μεγάλου κινδύνου».
