Λαύριο. Τα ορυχεία του στήριξαν τον χρυσό αιώνα της αθηναϊκής ακμής, τα ανεξάντλητα κοιτάσματά του γέννησαν την «Πόλη Εργοστάσιο», όπως αποκαλεί την πόλη του Λαυρίου η δρ. Ε. Παπαδάκη - Λάπα. Ήρθαν λοιπόν στον αρχαίο τόπο της Λαυρεωτικής η Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου και ο Ι. Β. Σερπιέρι αναδεικνύοντας την αρχαία μεταλλευτική δραστηριότητα σε κορυφαία βιομηχανία του είδους κατά τον 19ο αιώνα.
Χτίστηκαν εργαστήρια, αποθήκες, κατοικίες για τους εργάτες και μαζί «σκάλες» για την εκφόρτωση των μεταλλευμάτων σε διάφορα παραλιακά σημεία της περιοχής, όπως οι πέτρινες σκάλες στο λιμάνι του Θορικού και το «Πόρτο Εννέα» και η σιδερένια στα Λεγραινά. Ανεζητείτο, όμως, μια λύση που θα διευκόλυνε ώστε να δένουν τα πλοία στο λιμάνι του Λαυρίου, όσο το δυνατόν πιο κοντά στη στεριά.
Δημιουργήθηκε λοιπόν μια γέφυρα, η οποία κατέληγε στη θάλασσα εξασφαλίζοντας τη βέλτιστη φόρτωση, αλλά και εκφόρτωση προϊόντων και πρώτων υλών. Ονομάστηκε «Γαλλική Σκάλα» και αποτέλεσε ένα σπουδαίο επίτευγμα της εποχής. Με άρτια και προηγμένη τεχνική καταγράφτηκε ως ένα μεγάλο κατόρθωμα της μηχανικής και μνημείο πια της βιομηχανικής ιστορίας ολόκληρης της χώρας.
Άρχισε να λειτουργεί γύρω στα 1890 και δούλευε συνεχώς μέχρι το 1950 με τη βοήθεια του σιδηροδρόμου που από την Αθήνα έφτανε ώς το Λαύριο. Εδράζεται σε λίθινα θεμέλια, σε βάθος τριών μέτρων, ενώ συνεχίζει με σιδερένια κατασκευή, που φτάνει σε μεγάλο ύψος και όπου με σέσουλες οι εργάτες εκφόρτωναν το μετάλλευμα που είχαν φορτώσει από τις κοντινές αποθήκες.
Σημείο αναφοράς της πόλης του Λαυρίου, η «Γαλλική Σκάλα», όμορφη αισθητικά, πολιτιστικό μνημείο της πόλης, αφήνεται δυστυχώς να καταρρέει καθημερινά συμπαρασύροντας μαζί της την ίδια την παγκόσμια ιστορία της μεταλλευτικής - μεταλλουργικής δραστηριότητας. Διότι, όπως σωστά σημειώνει η δρ. Αθανασία Μαρκουλή, ως παγκόσμιο μνημείο οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε.
Αλίμονο όμως. Τα περιθώρια στενεύουν. Η ανάγκη της συντήρησης και ανάδειξης του γοητευτικού παλιομοδίτικου μεγαλείου της καθίσταται εξαιρετικά επιτακτική. Ελάχιστος φόρος τιμής προς τους αμέτρητους εργάτες που στο διάβα των αιώνων, με αντίτιμο την υγεία και τη ζωή τους, έκαναν το Λαύριο ιστορική βιομηχανική πόλη, επιβάλλει τη σωτηρία του αναιμικού κουφαριού της υπερήφανης άλλοτε «Γαλλικής Γέφυρας».
Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έχει ευεργετηθεί με την παραχώρηση σημαντικής έκτασης του βιομηχανικού συγκροτήματος των μεταλλείων Λαυρίου με κτήρια, εγκαταστάσεις και ιστορικά αντικείμενα. Τώρα το Λαύριο χρειάζεται την επιστημοσύνη του Ιδρύματος. Έχει ανάγκη από μια μελέτη που θα εκπονήσει το ΕΜΠ και η οποία θα σώσει τη Γέφυρα. Συμπαραστάτες θα πρέπει να είναι και το υπουργείο Πολιτισμού, ο Δήμος Λαυρίου, ο Οργανισμός Λιμένος Λαυρίου, αλλά και όλοι οι κάτοικοι της πόλης και της περιοχής.
Το εμβληματικό αυτό μνημείο της πόλης, της χώρας του κόσμου πρέπει να σωθεί άμεσα. Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι μηχανικοί μάς λένε πως χρόνος δεν υπάρχει. Όποιος έχει επισκεφθεί το Λαύριο θα την έχει ανακαλύψει πλάι στην πόλη προς το νέο λιμάνι από όπου φεύγουν τα πλοία για τις κοντινές Κυκλάδες. Θα έχουν εντοπίσει τα αναιμικά στηρίγματά της. Θα έχουν παρατηρήσει την τάση της να ακουμπήσει μισή στο έδαφος και μισή να βυθιστεί στη θάλασσα για να ξεκουραστεί.
Αυτή η κυρία με το όνομα «Γαλλική Σκάλα» περιμένει τον ελληνικό σεβασμό και την ελληνική ευγνωμοσύνη μας.
Πηγές: Αθανασία Μαρκουλή, δρ. ΕΜΠ: «Πρακτικά ΙΒ΄ Επιστημονικής Συνάντησης Νοτιοανατολικής Αττικής» Παλλήνη 2006.
Ελευθερία Παπαδάκη - Λάπα, δρ. Οικονομικής Ιστορίας: «Λαύριο, Πόλη Εργοστάσιο» Λαύριο 2015.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.
