Ουδέν έργο του Richard Wagner είναι περισσότερο συνδεδεμένο με το Festspielhaus του Bayreuth από τον «Parsifal», «κύκνειο άσμα» του ασθενούντος συνθέτη. Ουδέ καν η Τετραλογία του, για την οποία το εμβληματικό θέατρο χτίστηκε. Και αυτό επειδή η «πανηγυρική σκηνική τελετουργία» είναι η μόνη που έλαβε υπόψιν τη μοναδική ακουστική του χώρου, με την αθέατη ορχήστρα να παράγει μυστηριακά αιωρούμενους ήχους στο απόλυτο σκότος τής ερμητικά κλειστής αίθουσας. Η υπνωτική επίδραση τής παρακολούθησης υπήρξε εκ των βασικών λόγων που το οικογενειακό Φεστιβάλ των Βάγκνερ επιδίωξε -ανεπιτυχώς- το παραστατικό μονοπώλιο του «Πάρσιφαλ», εμπνευσμένου από ιπποτικούς μεσαιωνικούς θρύλους. Δεν ήταν όμως ο μόνος. Σε αυτήν την αλληλουχία μουσικών ακολουθιών ευρείας πνοής και ανάπτυξης ο Βάγκνερ συνομολόγησε τη δική του τελική μεταστροφή, την προσωπική κατάκτηση της αυτογνωσίας και της λυτρωτικής μεταμέλειας μέσα από την αυτοπάθεια της δοκιμασίας και την ενεργοποίηση της συμπόνοιας. Για τον ίδιο η καθιέρωση του «Πάρσιφαλ» ως θρησκευτικής τελετουργίας προσκυνηματικού χαρακτήρα για τον προσερχόμενο στον Πράσινο Λόφο δεν ήταν προφανώς εκδήλωση οικείας αλαζονείας, αλλά επιθανάτια προσφορά συντριβής στην ανανέωση μιας θρησκείας που, όχι μόνον εκείνος, θεωρούσε ως λειτουργικά απολιθωμένη.
Διόλου τυχαία λοιπόν και κατά παράκαμψη όσων ισχύουν για την αναμετάδοση των έργων του από το Φεστιβάλ, ο «Πάρσιφαλ» παραδοσιακά και αποκλειστικά παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Ραδιοφωνική Ένωση για εκπομπή μέχρι και τη Μεγάλη Εβδομάδα εκάστου έτους, αποτελώντας, από κοινού με τα Πάθη «κατά Ιωάννην» και «κατά Ματθαίον» του Γ.Σ. Μπαχ, ένα τρίπτυχο -παράπλευρης προς τη λειτουργική- ατομικής στοχαστικής ανάτασης του απανταχού χριστιανικού κόσμου, αλλά και δογμάτων με τα οποία αναπτύσσεται φιλοσοφικός και πολιτισμικός διάλογος. Η πρώιμη απώλεια του παραστατικού προνομίου αποκλειστικότητας, η ανάγκη πειστικής εξιλέωσης της οικογένειας Βάγκνερ και του Μπάυρώιτ από την εθνικοσοσιαλιστική εμπλοκή τους και η διαδοχή των γενεών, με τους νέους να επιδιώκουν αποστασιοποίηση από τον μουσειακό εικονογραφικό χαρακτήρα της μακρόβιας παραγωγής του Βόλφγκανγκ Βάγκνερ, οδήγησαν σε αναβιώσεις τού 21ου αιώνα, ακόμη και στον ομφαλό της βαγκνερικής αναφοράς, που αποπειράθηκαν να μεταφυτεύσουν στο έργο αφελή ιδεολογήματα τρέχουσας πολιτικής ορθότητας, με αποτελέσματα στην ελλιπή πειστικότητα των οποίων έχουμε αφιερώσει επανειλημμένες ανταποκρίσεις.
Σε αυτό το αμήχανο όσο και προκλητικό πλαίσιο λοιπόν, η αναγγελία της -προγραμματισμένης για τη Μεγάλη Πέμπτη των «Δυτικών» χριστιανών- πρεμιέρας νέας παραγωγής τής όπερας για την Κρατική Όπερα της Βιέννης από τον καταδικασμένο Ρώσο σκηνοθέτη Kirill Serebrennikov προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα προσμονής και αμφιβολίας, λόγω και της φυσικής απουσίας κοινού. Η παράσταση που παρακολουθήσαμε, ωστόσο, θα παραμείνει γενικά διαθέσιμη από την πλατφόρμα Arte concert του προσιτού και στην Ελλάδα γαλλογερμανικού πολιτιστικού τηλεοπτικού διαύλου μέχρι τις 17 Ιουλίου. Μια ευπρόσδεκτη ευκαιρία να θέσουμε τον σχολιασμό μας, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, στην κρίση απαιτητικών αναγνωστών, για ένα θέαμα που μάλιστα επιστρατεύει μεγα-αστέρες του λυρικού θεάτρου όπως ο τενόρος Jonas Kaufmann και η μεσόφωνος Elīna Garanča. Είστε όλοι προσκεκλημένοι!
