“Ο κόσμος έχει χάσει τη μνήμη του και δεν θέλει να την ανακτήσει. Είναι σαν να τη θεωρεί άχρηστη» (φράση - κλειδί, που συνοψίζει την επανέκδοση του βιβλίου του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν «Ο σέντερ φορ δολοφονήθηκε το σούρουπο», εκδ. Μεταίχμιο, σε μετάφραση Βέρας Δαμόφλη).
Ο Ισπανός νουαρίστας, που χάθηκε πρόωρα, γράφει το 1988 ένα από τα πιο συναρπαστικά βιβλία του για την κοινωνία της Βαρκελώνης, που τότε άλλαζε δραματικά προς το χειρότερο. Είναι η εποχή της εργολαβίας ενόψει της επερχόμενης Ολυμπιάδας. Εποχή που μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα κατεδαφίζονται για να χτιστούν στάδια και αθλητικές εγκαταστάσεις. Αποδομείται, ουσιαστικά, το σήμα κατατεθέν της ιστορικής πόλης, το φτωχότερο κομμάτι της.
«Εκείνη η καινούργια πόλη σχεδόν δεν θα ήταν η δική του» σκέφτεται ο ιδιότυπος ντέντεκτιβ Πέπε Καρβάλιο καθώς περνοδιαβαίνει στα υπό κατεδάφιση στενά σοκάκια. Ο βασικός χαρακτήρας του βιβλίου καλείται απ’ τον πρόεδρο μεγάλης καταλανικής ομάδας να λύσει το μυστήριο του ποιητή που απειλεί με στιχάκια να δολοφονήσει το νέο απόκτημά της: Τζακ Μόρτιμερ, Άγγλος σέντερ φορ, χρυσό παπούτσι της χρονιάς και πολλά υποσχόμενος ίνα απογειώσει την Μπαρτσελόνα προς την κορυφή των πρωταθλημάτων.
Τούτων δοθέντων ο Πέπε αρχίζει μετ’ εμποδίων την έρευνα, ενώ στην άλλη μεριά της πόλης, στην ταπεινή περιφέρεια της Θεντέγιας, η τοπική ομώνυμη ερασιτεχνική ομάδα αποκτά τον προωθημένο κυνηγό Παλαθίν, παλιά δόξα του ισπανικού ποδοσφαίρου και τώρα υπό απόσυρση λόγω ηλικίας. Με τη βοήθεια του προέδρου της Μπάρτσα Λινγιόλα -πρώην αντιστασιακού, αποτυχημένου πολιτευτή και νυν μεγαλοκατασκευαστή που εποφθαλμιά οικοδομικά φιλέτα- ο Καρβάλιο παρακολουθεί στενά τον Μόρτιμερ για παν ενδεχόμενο.
Παράλληλα με το βασικό σενάριο και πέρα απ’ τις γκουρμέ συνταγές, τους Βορειοαφρικανούς μετανάστες, τον ρατσισμό και τις αναλύσεις στρατηγικής του σύγχρονου ποδοσφαίρου, ο Μονταλμπάν αναφέρεται στην κουλτούρα της παλιάς Βαρκελώνης, στην εμφανή απουσία ιστορικής μνήμης που επέβαλε το φρανκικό καθεστώς για να θάψει την ιστορία του μεγάλου εμφυλίου και τον αγώνα για τη δημοκρατία και την σοσιαλιστική προοπτική της.
Μια ιστορική αμνησία που κατέκλυσε ολόκληρη την κοινωνία, την πλειονότητα των πολιτικών κομμάτων και θάφτηκε στους αλλεπάλληλους συμβιβασμούς, στην ήπια και άκρως «συμφιλιωτική» εποχή μετάβασης στο κοινοβουλευτικό καθεστώς. Τώρα το χοντρό παιγνίδι στην υπόθεσή μας αφορά την προσπάθεια του προέδρου Λινγιόλα να αποκτήσει κοψοχρονιά το γήπεδο και τα γύρω κτίσματα της Θεντέγιας για να κερδοσκοπήσει ασύστολα όπως όλοι οι ντόπιοι μεγαλοεργολάβοι.
Στο μεταξύ, ο βετεράνος Παλαθίν μπλέκει εκουσίως με μια λογοτεχνίζουσα πόρνη που τον επανεισάγει στην παλιά του έξη, την κόκα. Τελικά αυτός που δολοφονείται το σούρουπο δεν είναι το καμάρι της Μπάρτσα, αλλά ο πρώην γκολτζής. Ούτως η απαλλοτρίωση συνεχίζεται με ταχείς ρυθμούς μεταλλάσσοντας οικιστικά -και όχι μόνο- την πόλη, με τον Μονταλμπάν να δανείζεται λόγια απ’ τον «Γατόπαρδο» του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα για «...εκείνο το αίσθημα ότι όλα είχαν αλλάξει προκειμένου να αλλάξουν ελάχιστα».
INFO
Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν
«Ο σέντερ φορ δολοφονήθηκε το σούρουπο»
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Σελ.: 320
Τιμή: 12,40 ευρώ
