«Ούτοι έφυν συνέχθειν,
αλλά συμφιλείν»
«Αντιγόνη» του Σοφοκλή
«Δεν γεννήθηκα να μισώ, αλλά να αγαπώ» λέει στον Κρέοντα η Αντιγόνη και πηγαίνει στην τιμή και την πεποίθησή της. Ημέρα της Γυναίκας αύριο. Ημέρα της παγκόσμιας γυναίκας, ημέρα του παγκόσμιου χρόνου. Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Εκάβη, Χρυσόθεμις, Ιφιγένεια. Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη. Κοπέλες του Άουσβιτς, κοπέλες του Μπέρσεν. Γυναίκες της πλατείας του Μαγιού, «κορίτσια του Φλόρες» και γυναίκες στην έρημο Ατακάμα. Ντολόρες Ιμπαρούρι, Ηλέκτρα Αποστόλου, Άννα Φρανκ και Ιπατία που λιντσαρίστηκε από το αφηνιασμένο πλήθος των χριστιανών και Κασσιανή: «Αλλά και διά γυναικός πηγάζει τα κρείττω».
Ημέρα της παγκόσμιας γυναίκας αύριο. Σαπφώ, Έμιλι Ντίκινσον, Σίλβια Πλαθ, Αν Σέξτον. Ημέρα της Άννα Αχμάτοβα και του «Ρέκβιεμ» ενός απέραντου υπερυψούται: «Στα τρομερά χρόνια της γεζόφσινα πέρασα δεκαεφτά μήνες στις ουρές των φυλακών του Λένινγκραντ. Κάποια φορά κάποιος με ‘αναγνώρισε’. Τότε μια γυναίκα με μελανιασμένα χείλη που στεκόταν πίσω μου, η οποία, φυσικά, δεν είχε ποτέ στη ζωή της ακούσει το όνομά μου, βγήκε από τη νάρκη όπου ήμασταν βυθισμένοι όλοι μας και με ρώτησε στ’ αυτί (εκεί όλοι μιλούσαν ψιθυριστά):
Αυτό μπορείτε να το περιγράψετε;
Κι εγώ είπα:
Μπορώ.
Τότε κάτι σαν χαμόγελο γλίστρησε σ’ αυτό που ήταν κάποτε το πρόσωπό της».
Γυναίκες που μπόρεσαν και είπαν το πρόσωπό τους σ’ έναν αγώνα δίχως τέλος ώσπου να σωπάσουν όλοι οι διαχωρισμοί. Ρόζα Λούξεμπουργκ, αλλά και Αχέντ Ταμίμι. Γυναίκες της Παλαιστίνης, αλλά και γυναίκες της Πίνδου: τούτος ο αέρας που στροβιλίζεται σ’ όλες τις γειτονιές του κόσμου. Είναι «η σκόνη που αφήνουν πίσω τους / τα μαύρα φουστάνια των μανάδων / καθώς γυρνάνε απ’ του Αβέρωφ ή απ’ του Χατζηκώνστα / ή από τα τμήματα των μεταγωγών. / Οι μαύρες μανάδες με τα μαύρα φουστάνια / με την καρδιά τους τυλιγμένη στο μαντίλι τους / σαν ένα ξεροκόμματο ψωμί / που δεν μπορεί να το μασήσει μήτε ο θάνατος» (Γ. Ρίτσος).
Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αύριο. Και της παρούσας, και της απούσας. Εκείνης που αν δεν είχε υπάρξει, δεν θα υπήρχε σήμερα ο κόσμος. Λίγη σιωπή στη μνήμη της, που κρατάει «για πάντα και μια μέρα παραπάνω», καθώς περνούν τα χίλια σκοτωμένα κορίτσια της Ρίτας Μπούμη - Παπά: «(...) Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες / θα δείτε χίλια κορίτσια με τρυπημένα στήθη / ακάλυπτα, να σας φωνάζουν / ‘γιατί μας στείλατε νωρίς να κοιμηθούμε / σε τόσο χιόνι, αχτένιστες, κλαμένες;’ / αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες. / Αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες / θα ιδούν κατάπληκτα τα πλήθη / πως φάλαγγα πιο ανάλαφρη δεν πάτησε στη γη / πως λιτανεία πιο ιερή δεν έχει παρελάσει / ανάσταση πιο ένδοξη και ματωμένη - / αν βγω περίπατο με τις νεκρές μου φίλες».
Οι γυναίκες που μπόρεσαν. Κι άλλες που δεν μπόρεσαν. Οι γυναίκες με το άτυχο κορμί που βούλιαξε στον φόβο και τον βιασμό, στην προσφυγιά και τη μετανάστευση. Γυναίκες που χάθηκαν στις πιο άχαρες, τις πιο μίζερες, τις πιο ανέραστες, τις πιο ταπεινωμένες, τις κατάκοπες, έως θανάτου, μέρες της Ιστορίας. Αυτής της Ιστορίας που έρχεται από παντού και τρυπώνει παντού. Πώς να σταματήσει αυτός ο αγώνας;
Πώς να σταματήσει όταν έχουν υπάρξει η Ρόζα Ιμβριώτη, η Έλλη Αλεξίου, η Μέλπω Αξιώτη, η Μαρία Πολυδούρη, η Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη, τα κορίτσια του «Ματαρόα»: Νέλλη Ανδρικοπούλου, Ελένη Θωμοπούλου, Μιμίκα Κρανάκη, Ωρελί Σολωμονίδη - Ιωάννου, Μάτση Χατζηλαζάρου κ.ά.
Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αύριο. Είναι η μέρα που η Μάγδα Φύσσα θα πάρει από το χέρι τη Φρίντα Λιάππα και την Τώνια Μαρκετάκη και τη Μαργαρίτα Καραπάνου. Είναι η μέρα που η Ηριάννα θα πάρει από το χέρι την Ελένη Τοπαλούδη, η Κωνσταντίνα Κούνεβα, η Κατερίνα Μάτσα θα πάρουν από το χέρι την Κατερίνα Γώγου, τη Φλέρυ Νταντωνάκη, τη Μελισσάνθη, την Αθηνά Παπαδάκη κι όλες τις άλλες. Κι εμείς θα είμαστε μαζί τους. Κι αυτός ο περίπατος που δεν γίνεται για την τιμή των όπλων, αλλά για την τιμή της αγάπης, δεν πρόκειται να σταματήσει. Ποτέ.
