Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Λογοκρισία / Από τους «Όρνιθες» του Κουν στο Χριστό του Γαβριήλ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Λογοκρισία / Από τους «Όρνιθες» του Κουν στο Χριστό του Γαβριήλ

Γιώργος Γαβριήλ Χριστός πίνακας

Στην Κύπρο, εκπαιδευτικός διώκεται για το ζωγραφικό του έργο. Ο Γιώργος Γαβριήλ, διευθυντής γυμνασίου στη Λευκωσία και ζωγράφος επί σαράντα χρόνια, δέχεται απειλές για τη ζωή του από πολίτες της «νήσου των ηρώων και των αγίων», ο υπουργός Παιδείας διέταξε «πειθαρχική έρευνα» σε βάρος του και ο αρχιεπίσκοπος (που λύνει και δένει επί παντός επιστητού), απαίτησε την απόλυσή του. Με αυτή την αφορμή επαναδημοσιεύουμε ένα παλιότερο άρθρο του εκδότη και συγγραφέα, Ευριπίδη Κλέοπα, που αναφέρεται σε αντίστοιχες παρεμβάσεις της Πολιτείας και της εκκλησίας σε καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά θέματα.

Οι αρνητικές παρεμβάσεις της πολιτείας, μετά από απαίτηση -τις περισσότερες φορές- της εκκλησίας, σε τομείς της τέχνης και των γραμμάτων, δεν είναι λίγες.

Αρχίζοντας απ’ τον αφορισμό του επτανήσιου Ανδρέα Λασκαράτου, ο οποίος ζήτησε από την εκκλησία να αφορίσει και τα υποδήματά του για να μην λειώνουν! Ακολουθούν τα «Ευαγγελιακά» το 1901, όταν με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας μεταφράστηκε το Ευαγγέλιο στη δημοτική, και ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από φοιτητές των θεολογικών σχολών, χριστιανικά σωματεία και καθηγητές υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Μιστριώτη.

Για να περάσουμε στα «Μαρασλιακά» το 1925, όταν εκκλησία και χριστιανικά σωματεία, καταγγέλουν στο Υπουργείο Παιδείας τους καθηγητές της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας, ως διαστροφείς της ελληνικής γλώσσας. Η Σύνοδος απαιτεί και το Υπουργείο απομακρύνει από τη θέση τους, τους Δημήτρη Γληνό, Αλέξανδρο Δελμούζο, Ρόζα Ιμβριώτη, Μιχάλη Παπαμαύρο και Κώστα Βάρναλη. Το 1936, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, απαγορεύουν την Αντιγόνη του Σοφοκλή και τον Επιτάφιο του Θουκυδίδη, εξ αιτίας των δημοκρατικών ιδεών τους.

Το 1946, η Ένωση Σουηδών Συγγραφέων, προτείνει στη Σουηδική Ακαδημία ως υποψήφιο για το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας, τον Νίκο Καζαντζάκη. Η Σουηδική Ακαδημία αποδέχεται την πρόταση. Από την Ελλάδα στηρίζουν την πρόταση η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών και ο Άγγελος Σικελιανός. Ο ίδιος ο Καζαντζάκης αντιπροτείνει τον Άγγελο Σικελιανό. Η Σουηδική Ακαδημία δέχεται και τις δύο υποψηφιότητες. Η επίσημη ελληνική πολιτεία και η Ακαδημία Αθηνών αρνούνται να στηρίξουν την πρόταση, προτείνοντας ως υποψήφιο της Ελλάδας, κάποιον Γεώργιο Βουγιουκλάκη. (Επίσης η Ακαδημία Αθηνών απέρριψε απ’ το να κάνει μέλος της τον Νίκο Καζαντζάκη, κάνοντας μέλος της αντ’ αυτού, κάποιον Σωτήριο Σκίππη. Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση και η Ακαδημία Αθηνών, δίνουν «εντολή» στη Σουηδική Ακαδημία, να μη συμβουλευτεί περί του θέματος τον Καζαντζάκη και τον Σικελιανό, διότι είναι κομμουνισταί).

Και διερωτώμαι. Μέχρι πότε η Σουηδική Ακαδημία ακολουθεί τις εντολές και τις προτάσεις των επισήμων κυβερνήσεων, διότι απ’ ότι γνωρίζω, τα επόμενα χρόνια βράβευσε όλους τους σοβιετικούς αντικαθεστωτικούς.

Γιώργος Γαβριήλ Χριστός πίνακας

Όταν μετά από μια δεκαετία (1957) έλαβε το Νόμπελ λογοτεχνίας ο Αλπέρ Καμύ, δήλωσε αμέσως μετά την βράβευσή του, αλλά και σε επιστολή του προς στην Ελένη Καζαντζάκη: «Ο Νίκος Καζαντζάκης, άξιζε το Νόμπελ, εκατό φορές περισσότερο από εμένα». Ας μην ξεχάσουμε και τον εξαναγκασμό του Νίκου Καζαντζάκη σε αυτοεξορία, μέχρι τον θάνατό του στη Νίκαια της Γαλλίας το 1957.

Το καλοκαίρι του 1957, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ως υπουργός πολιτισμού, απαγορεύει την παράσταση με τους Όρνιθες του Αριστοφάνη που θα ανέβαινε στο Ηρώδειο από το «Θέατρο Τέχνης» του Καρόλου Κουν.  

Το 1964, η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, απαγορεύει την προγραμματισμένη συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη στο Ηρώδειο, με το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη, με πρόφαση τη συμμετοχή σ’ αυτήν του «λαϊκού» τραγουδιστή, Γρηγόρη Μπιθικώτση! Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσω την απαγόρευση της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη κατά την διάρκεια της εφτάχρονης δικτατορίας, μαζί με πλήθος άλλων γελοίων απαγορεύσεων.

Η άρνηση κατ’ αρχήν του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου να χρηματοδοτήσει την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ο Θίασος», με την αιτιολογία του τότε διευθυντή Γιάννη Γκιωνάκη, ότι «δεν χρηματοδοτούμε κομμουνιστικές ταινίες» . Αντιθέτως, την ίδια χρονιά διέθεσε το ποσόν των 12 εκ. δραχμών για την μεταφορά στον κινηματογράφο του έργου του Ευάγγελου Αβέρωφ «Φωτιά και Τσεκούρι» . Επίσης την άρνηση την ελληνικής πολιτείας να δεχθεί τον «Θίασο», ως την επίσημη ελληνική συμμετοχή στο φεστιβάλ των Καννών (1978).

Αλλά ας έλθουμε στα πιο πρόσφατα γεγονότα, όπως ο κατατρεγμός και διασυρμός στα δικαστήρια της παραδοσιακής μας αοιδού Δόμνας Σαμίου, λόγω κάποιων «παγανιστικών» στίχων των δημοτικών μας τραγουδιών, που τόλμησε να τραγουδήσει. Το σύρσιμο στα ελληνικά δικαστήρια του Αυστριακού σκιτσογράφου (και του εκδότη του) που εξέδωσαν σε κόμιξ τη ζωή του Χριστού. Η παρέμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού και το «κατέβασμα» από την έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη του πίνακα Βέλγου καλλιτέχνη, επειδή προσέβαλε τα θρησκευτικά σύμβολα.

Συγκεκριμένα, ο Τιερί ντε Κορντιέ γεννήθηκε στο Βέλγιο το 1954. Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία της Γάνδης. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της τότε σχεδιαζόμενης Διεθνούς Έκθεσης Σύγχρονης Τέχνης «Outlook» στην Εθνική Πινακοθήκη, τον κάλεσε να συμμετάσχει στην έκθεση. Ο καλλιτέχνης δέχτηκε. Τα έργα του εκτέθηκαν κανονικά και η έκθεση εγκαινιάστηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Περίπου ενάμιση μήνα μετά τα εγκαίνια και αφότου είχαν επισκεφθεί την έκθεση περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι, ένας υποψήφιος βουλευτής του κόμματος ΛΑΟΣ πρόσεξε ότι ένας πίνακας του καλλιτέχνη απεικονίζει ένα πέος το οποίο εκσπερματώνει πάνω σε έναν σταυρό και αποφάσισε να διαμαρτυρηθεί. Τον ακολούθησε η Εκκλησία της Ελλάδος και διάφοροι πολιτικοί. Μετά τις διαμαρτυρίες, ο υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος, απέσυρε το έργο από την έκθεση.  

Για να φτάσουμε στην λογοκρισία της ταινίας του Κώστα Γαβρά για το Μουσείο της Ακρόπολης από τον τότε υπουργό Αντώνη Σαμαρά.

Η Τέχνη είναι Τέχνη και πρέπει να κρίνεται και πολλές φορές να κατακρίνεται. Αν γίνει όμως η αρχή να λογοκρίνεται κι ακόμα χειρότερα να διώκεται, αυτό πλέον δεν θα έχει σταματημό. Μόνον με τον φασισμό. Ας ξαναπώ λοιπόν το κοινότοπο, όχι του Βολταίρου όπως όλοι πιστεύουν, αλλά της βιογράφου του, Έβελιν Μπίατρις Χολ: «Διαφωνώ μ’ αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες».

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 2004 στην εφημερίδα «Ενημέρωση» της Κέρκυρας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL