Στο δρόμο για το συνέδριο και με τη βαριά σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και της πανδημίας, της ακρίβειας, της νεοφιλελεύθερης επέλασης, καταθέτουμε κάποιες σκέψεις σχετικά με το τι είναι και τι θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πώς θα μπορέσει να αποκτήσει την απαραίτητη προοδευτική δημοκρατική πλειοψηφία για να κυβερνήσει ξανά τον τόπο.
Τα αριστερά κόμματα πάντοτε αντιμετώπιζαν στην ιστορία τους σημεία καμπές ως προς την πολιτική τακτική που πρέπει να ακολουθήσουν, αλλά και ως προς τις απαραίτητες εκείνες κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες που πρέπει να οικοδομηθούν. Η γνώση της ιστορίας αυτής, του πολιτικού παρελθόντος και των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών από το οποίο προέκυψε, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το πολιτικό παρόν, αλλά και να σχεδιάσουμε το μέλλον.
Πώς λοιπόν η ιστορική εμπειρία των μετώπων μπορεί να μας βοηθήσει να χαράξουμε σήμερα τη δική μας πολιτική πορεία στο χώρο του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία; Γιατί οι προβληματισμοί και τα διλήμματα σχετικά με την ευρύτητα ή τη στενότητα ενός εκφρασμένου πολιτικού χώρου και δη της Αριστεράς δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε περιορίζεται στην ελληνική εμπειρία. Είναι δε σύμφυτο με την ίδια την Ιστορία της Αριστεράς.
Ήδη από το 7ο συνέδριο της κομμουνιστικής διεθνούς το 1935 τα κομμουνιστικά κόμματα, δεκαοχτώ μόλις χρόνια από την έκρηξη της ρωσικής επανάστασης κλήθηκαν να απαντήσουν αν θα συνεχίσουν με ορμή πάνω στον χαραγμένο δρόμο που οδηγεί στην προλεταριακή επανάσταση ή, πιο επείγον και άμεσο, αν θα σταματήσουν το ναζιστικό τσουνάμι. Και απάντησαν δια στόματος Δημητρώφ ότι η «σεχταριστική εμμονή στις αρχές» δεν είναι τίποτε άλλο παρά πολιτική αδυναμία απέναντι στις δυσκολίες της άμεσης καθοδήγησης των μαζών. Και συνεργαζόμενοι στενά με όλους τους σοσιαλδημοκράτες που ήταν υπέρ του ενιαίου μετώπου, εγκατέλειψαν την αντίληψη του σοσιαλφασισμού και δημιούργησαν τα παλλαϊκά μέτωπα του Μεσοπολέμου και τα μεγαλειώδη εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, στη Γιουγκοσλαβία, τη Γαλλία, τη Μαλαισία, την Κίνα και στα καθ’ ημάς το ΕΑΜ και την κοσμογονία της Αντίστασης.
Αλλά και άλλες φορές στην Ιστορία σε κρίσιμα σταυροδρόμια υπήρξε μια γόνιμη και ουσιαστική συνεργασία των δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων όχι μόνο ως αντίσταση στο φασισμό, τη δικτατορία και το νεοφιλελευθερισμό, για να μνημονεύσουμε την Unidad Popular του Αλιέντε, αλλά και για την ανάταξη της κοινωνίας με προοδευτικό όραμα για το μέλλον. Τα πολιτικά και κοινωνικά αυτά μέτωπα ήταν επιτυχημένα στη συγκυρία που τα γέννησε, επιτυχία η οποία αποτυπώνεται στην επίτευξη των στόχων που έθεσαν αλλά και από το μέγεθος της εναντίον τους αντίδρασης, τη συστράτευση αντιδραστικών δυνάμεων, εγχώριων και ξένων, για την αντιμετώπισή τους.
Χαρακτηριστικό των μετώπων είναι η μαζικότητά τους. Ιστορικά τα μέτωπα κινητοποίησαν πλατιές μάζες ανδρών, γυναικών και νέων, πολλοί από τους οποίους πρώτη φορά συμμετείχαν σε πολιτικές διαδικασίες. Όμως τον μαζικό ή όχι χαρακτήρα, τον προσδίδουν τα προγράμματα και οι συμμαχίες, όπως και τα συγκεκριμένα πρόσωπα που προσχωρούν σε αυτές. Τα πρόσωπα λειτουργούν ως πόλοι έλξης νέων μελών και παράλληλα ως εγγύηση ότι η μετάβαση από ένα απαξιωμένο πολιτικό σύστημα σε ένα νέο προοδευτικό σχήμα θα είναι ομαλή.
Τα περισσότερα σοσιαλιστικά κράτη για παράδειγμα, ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης πολιτικής, κοινωνικής και πολεμικής κινητοποίησης που προέκυψε από τους δύο παγκοσμίους πολέμους. Οι πολιτικές επιλογές και η απόφασή τους να συμμετέχουν σε μέτωπα τους επέτρεψε να ολοκληρώσουν τους στόχους τους.
Αλλά και το δικό μας ΕΑΜ με ενότητα στους σκοπούς, την οργάνωση και την καθοδήγηση του αγώνα έδωσε απαντήσεις σε όλα τα μέτωπα μια κοινωνίας σε κρίση, ανασυγκρότησε την κοινωνική ζωή, έσωσε τον λαό από την πείνα, δημιούργησε δομές αλληλεγγύης, υπερασπίστηκε τον πληθυσμό και απελευθέρωσε τη χώρα από την ξενική κατοχή.
Αξιοποιώντας τις ιστορικές παρακαταθήκες της Αριστεράς, αλλά και ευρύτερων μετωπικών προοδευτικών σχηματισμών, πώς μπορούμε σήμερα να προσδιορίσουμε την πολιτική φυσιογνωμία του ΣΥΡΙΖΑ ως ένα κόμμα του 21ου αιώνα που έχει να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας;
Με ιδεολογικές αρχές και προτάγματα την ελευθερία, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα, η Αριστερά διεκδικεί τον κοινωνικό μετασχηματισμό μέσω της υπέρβασης της υφιστάμενης κοινωνικής και πολιτικής τάξης. Η διαχρονική θεμελιώδης πολιτική ατζέντα της Αριστεράς θέτει ως επίκεντρο τον άνθρωπο, την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων, την προστασία της φύσης και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, τη φιλία και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς και την παγκόσμια ειρήνη.
Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ανάγκη ο ΣΥΡΙΖΑ να πείσει με ρεαλιστικές λύσεις ότι μπορεί να ανακτήσει συλλογικά αγαθά από τη δημόσια σφαίρα. Ότι μπορεί να ανατρέψει τις αντιμεταρρυθμίσεις που μεθοδικά έχει προωθήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ότι μπορεί να αναδιανείμει με δικαιοσύνη και προς όφελος του κοινωνικού συνόλου δικαιώματα και πόρους, και να οικοδομήσει ένα ανταποδοτικό κοινωνικό κράτος. Ότι μπορεί να θεσμοθετήσει προοδευτικές πολιτικές πραγματοποιώντας ριζικές δομικές αλλαγές, τομές και μεταρρυθμίσεις που θα έχουν αντοχή στις συντηρητικές αντεπιθέσεις.
Στη βασική αυτή επιδίωξη της σταθερής δημοκρατικής προοπτικής θεωρούμε ότι "η συγκρότηση μετώπου πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων" αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ- ΠΣ. Οι μετωπικές πρωτοβουλίες χρειάζεται να λειτουργούν ανασυνθετικά, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα – και όχι ως εκλογικές συγκολλήσεις. Την αναγκαιότητα μετώπου μας τη δείχνουν οι ίδιοι οι πολίτες. Με το αίτημά τους για κόμμα ανοιχτό, μαζικό και σύγχρονο, γειωμένο με την κοινωνία. Από τη ριζοσπαστική αριστερά ως το προοδευτικό κέντρο. Αίτημα που βρίσκει ανταπόκριση και στην πρόταση Τσίπρα για ευθύνη εκλογής του κεντρικού οργάνου του κόμματος από το σώμα των μελών, και στην συμμετοχή του στις αποφάσεις του κόμματος.
Οι πολιτικές δυνάμεις που μπορούν να συναντηθούν στην κατεύθυνση ενός τέτοιου δημοκρατικού, προοδευτικού μετώπου, δεν μπορούν να προσδιοριστούν με στενούς κομματικούς όρους. Η ομόφωνα ψηφισμένη διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλεί σε συμπόρευση όλους όσοι εμπνέονται «από τις πιο λαμπρές παραδόσεις της Αριστεράς στην Ευρώπη και στον τόπο μας, από τη δημιουργία του ΕΑΜ και την Εθνική Αντίσταση, τους δημοκρατικούς αγώνες κατά του μετεμφυλιακού κράτους, τον αγώνα του 114, τον αντιδικτατορικό αγώνα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου, όπως επίσης και τη μεγάλη δημοκρατική έκρηξη του ’81 παρά τις όποιες αντιφάσεις της».
Αυτό που γίνεται τώρα στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει ιστορική σημασία τόσο για την Αριστερά στην Ελλάδα, όσο και για την Ελλάδα της νέας εποχής- είναι εθνικά αναγκαίο η χώρα να βρεθεί στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Ουσιαστικά, η πλειοψηφία που διαμορφώνεται μέσα και γύρω από το κόμμα, αναζητά να φτιάξει το εργαλείο που θα γίνει ο καταλύτης προοδευτικών εξελίξεων στην Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη. Το είδαμε να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στη Λατινική Αμερική, βλ. Περού, Χιλή, Βολιβία, Ονδούρα, Βενεζουέλα, όπου «οι από κάτω» παίρνουν την υπόθεση στα χέρια τους και πιέζουν τις ηγεσίες των κομμάτων τους να προχωρήσουν, αλλά και στην Ισπανία και την Πορτογαλία, και σε όσα οραματίστηκε ο Μπέρνι Σάντερς.
Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία πρέπει να αποφασίσει την μαζικοποίηση και τον μετασχηματισμό του κόμματος με όρους κοινωνικής εκπροσώπησης, να εξηγήσει πώς θα βάλει τον τόπο σε μία δημοκρατική πορεία με μία προοδευτική κυβέρνηση, και με ποιο πρόγραμμα θα κυβερνήσει τη χώρα. Να στείλει δηλαδή σαφές μήνυμα συμμετοχής και νίκης.
Ζούμε την εποχή όπου, σύμφωνα με τον Γκράμσι, το παλιό δεν λέει να πεθάνει και το καινούργιο δεν λέει ακόμη να γεννηθεί, αυτή είναι η κρίση που ζούμε. Εμείς πρέπει να αναμετρηθούμε με τον παλιό μας εαυτό και του φόβους μας, από τη μία, με τον ταξικό μας εχθρό από την άλλη, και να βγούμε νικητές. Με οδηγό μας το πρόγραμμά μας, το βλέμμα στα μεγάλα πεδία και στόχευση ένα πλατύ μέτωπο. Και με αυτά να πείσουμε τους "αποκλεισμένους" ό,τι μόνο εμείς είμαστε γι αυτούς.
*Η Ντίνα Μπατζιά είναι δημοσιογράφος, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
*Η Βασιλική Λάζου είναι Ιστορικός, μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Φθιώτιδας ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ
* Όλα τα κείμενα του προσυνεδριακού διαλόγου αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και το left.gr
