Η επισιτιστική ανασφάλεια είναι ένα φαινόμενο που πλήττει μεγάλο μέρος του πληθυσμού ακόμα και των αναπτυγμένων χωρών. Ο πληθωρισμός στις τιμές των τροφίμων και η κλιματική αλλαγή αναμένεται ότι θα επιδεινώσουν το φαινόμενο. Το μέγεθος του προβλήματος, δυστυχώς, είναι συχνά μεγαλύτερο στα παιδιά και συνδέεται με τη φτώχεια και τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στη χώρα μας, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσίευση της Eurostat, το 28% των παιδιών βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας ή κινδυνεύει με κοινωνικό αποκλεισμό. Την ίδια στιγμή, μετρήσεις της επισιτιστικής ανασφάλειας και της πείνας σε σχολεία της χώρας μας αναφέρουν ότι η μεν πείνα κυμαίνεται από 10% έως και 30%, ενώ το μέγεθος της επισιτιστικής ανασφάλειας είναι διπλάσιο.
Οι συνέπειες της επισιτιστικής ανασφάλειας στα παιδιά είναι δραματικές. Σε επίπεδο σωματικής υγείας, η επισιτιστική ανασφάλεια συνδέεται άμεσα με την παχυσαρκία και μακροχρόνια με σακχαρώδη διαβήτη, εμφράγματα, εγκεφαλικά και καρκίνους. Από πλευράς παχυσαρκίας, μάλιστα, η Ελλάδα είναι πρώτη ή δεύτερη ανάλογα με την ηλικία των παιδιών στην Ευρώπη, ενώ εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κοντά στην Ουρουγουάη, στο Ομάν και στο Μεξικό, αναλόγως αν πρόκειται για κορίτσια ή αγόρια. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Lancet αναφέρει ότι το κόστος αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων υγείας είναι τριπλάσιο τους κόστους της καθολικής σίτισης όλων των μαθητών. Σε επίπεδο Ψυχικής Υγείας, πρόσφατα δημοσιεύτηκε μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία αναφέρει την ανεπαρκή σίτιση σε νηπιακή και εφηβική ηλικία ως μία από τις αιτίες βίας στο σχολείο και στο ευρύτερο περιβάλλον του σχολείου. Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι το παγκόσμιο κόστος αυτής της μορφής της βίας ανέρχεται σε 11 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Σε επίπεδο εκπαίδευσης, πρόσφατη δημοσίευση του ΟΟΣΑ που αναλύει τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2022 και τιτλοφορείται Too Hungry to Learn (Πολύ Πεινασμένα για να Μάθουν) θα τοποθετούσε την Ελλάδα με βάση την πείνα (όπως προκύπτει από διάφορες μελέτες) και την απόδοση κοντά στην Αλβανία, στο Περού, στις Φιλιππίνες και από την Ευρωπαϊκή Ένωση κοντά στη Βουλγαρία.
Αξίζει να αναφερθεί ότι δημοσίευση του Παγκόσμιου Δικτύου για την Υιοθέτηση Καθολικής Σχολικής Σίτισης από όλες τις χώρες του κόσμου αναφέρει ότι το 83% των χωρών παρέχει σχολική σίτιση σε περίπου 418 εκατομμύρια μαθητές, ενώ το 1/3 των μαθητών αυτών -περίπου 150 εκατ. μαθητές- λαμβάνουν καθολική δωρεάν σχολική σίτιση. Μεταξύ των χωρών που παρέχουν δωρεάν καθολική σίτιση είναι η Σουηδία, η Εσθονία, η Φινλανδία, αλλά και η Ινδία. Οι μαθητές των χωρών αυτών ξεπερνούν τα ελληνόπουλα σε όλα τα μαθήματα σχεδόν κατά 50 μονάδες στον διαγωνισμό PISA (βαθμός που αντιστοιχεί σε 2,5 χρόνια επιπλέον εκπαίδευση).
Σύμφωνα με μελέτη του ίδιου δικτύου, το μέγιστο ετήσιο κόστος σίτισης ανά μαθητή ανέρχεται σε 400 δολάρια. Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας μόνο 16% από τους 1.380.000 μαθητές που φοιτούν σε δημόσια ελληνικά σχολεία λαμβάνει φαγητό από το κράτος (πρόκειται μόνο για Δημοτικά σχολεία). Το αντίστοιχο ετήσιο κόστος σίτισης ανά μαθητή στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 470 ευρώ. Το κόστος αυτό, επομένως, μπορεί να γίνει μικρότερο με κάποια οικονομία ή καλύτερη διαχείριση. Αν, λοιπόν, ξοδέψουμε 400 ευρώ για κάθε παιδί που φοιτά σε όλα τα δημόσια σχολεία της χώρας, το συνολικό κόστος δύσκολα θα ξεπεράσει το 0,4% του προϋπολογισμού, δηλαδή το 0,2% του ΑΕΠ. Αξίζει να αναφερθεί ότι το κόστος για να σιτίσουμε τα 146.300 νηπιάκια που φοιτούν στα σχολεία μας είναι 60 εκατ. ευρώ (πιθανόν λόγω μικρότερης ηλικίας το ετήσιο κόστος ανά μαθητή να είναι και ακόμη μικρότερο από 400 ευρώ). Αν σιτίσουμε όλα τα παιδιά της Θεσσαλίας (περίπου 92.000 μαθητές), που βιώνουν πρωτόγνωρες δυσκολίες και βρίσκονται σε κρίση, θα κοστίσει 37 εκατ. ευρώ.
Η Ελλάδα θα μπορούσε και αξίζει να υιοθετήσει καθολική σίτιση για όλα τα σχολεία. Μια τέτοια επένδυση αξίζει πραγματικά για να έχουμε μια γενιά υγιέστερη, καλύτερα μορφωμένη και πιο ανταγωνιστική, που θα ζει σε μια χώρα με περισσότερη κοινωνική συνοχή και λιγότερη βία.
* Η Αθηνά Λινού είναι καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, βουλευτής Β1 Βορείου Τομέα Αθηνών ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
