Αποτελεί παμπάλαιη μικροπολιτική τακτική των κυβερνήσεων στη χώρα μας όταν πλησιάζουν εκλογές, μαζί με τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων και τις ρυθμίσεις οφειλών στο Δημόσιο, να αναζητούν και ένα θέμα εθνικής υπερηφάνειας για τις επικοινωνιακές ανάγκες της εκστρατείας τους. Αρκετοί είναι εκείνοι που ίσως θυμούνται εκείνη τη μάλλον ενοχλητική σκηνή από κάποια ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής του 2003, όπου ο Σημίτης προσπαθεί να αποσπάσει μια θετική δήλωση του Μπλερ για τα Γλυπτά του Παρθενώνα -ότι η βρετανική κυβέρνηση εξετάζει θετικά τον δανεισμό τους στην Ελλάδα για την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων- πριν τις ελληνικές εκλογές. Το 2014 ο Α. Σαμαράς προσέλαβε με τυμπανοκρουσίες ως νομικό σύμβουλο για τη διεκδίκηση των Γλυπτών το γραφείο στο οποίο εργαζόταν η Αμάλ Αλαμουντίν, σύζυγος του ηθοποιού Τζόρτζ Κλούνεϊ, γεγονός που είχε προκαλέσει ντελίριο εθνικής συγκίνησης και λάιφσταϊλ οργασμών στα μεσημεριανάδικα, στα δελτία ειδήσεων και στα κοινωνικά δίκτυα. Και να σκεφτεί κανείς ότι την περίοδο εκείνη ο Σαμαράς είχε παίξει μια ακόμα μεγαλύτερη ζαριά με την Αμφίπολη, ελπίζοντας ότι εκεί θα ανακαλυφθεί -προεκλογικά πάντοτε- ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Φυσικά, τι θα ανακαλυφθεί σε μια αρχαιολογική ανασκαφή δεν είναι στο χέρι της κυβέρνησης. Προσφέρει, όμως, στα κανάλια πλούσιο προεκλογικό αφήγημα, γεμάτο εθνικό θρίαμβο, πολιτιστική ευαισθησία και επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, προβάλλοντας ταυτοχρόνως τη μιζέρια της αντιπολίτευσης.
Το ίδιο συμβαίνει και τώρα. Αίφνης έχει προκύψει θέμα επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα, γεγονός που κάνει την αγνή ελληνική ψυχή των τηλεοπτικών δελτίων και των μεσημεριανάδικων να πάλλεται από ενθουσιασμό. Και αυτό γιατί δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου αναφέρουν ότι το Βρετανικό Μουσείο και η Ελλάδα βρίσκονται κοντά σε κάποιου είδους συμφωνία πολιτιστικής ανταλλαγής, που θα προβλέπει τον μακροχρόνιο δανεισμό τμήματος των Γλυπτών στη χώρα μας, με αντάλλαγμα την παρουσίαση ελληνικών αρχαιοτήτων στο μουσείο του Λονδίνου.
Η παγίδα του «δανεισμού»
Είναι γνωστό φυσικά ότι ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και εδώ η λεπτομέρεια είναι ότι η «επιστροφή» είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα από τον «δανεισμό». Μια συμφωνία με την οποία η Ελλάδα «δανείζεται» τα Γλυπτά συνιστά αναγνώριση ότι η κυριότητά τους ανήκει στο Βρετανικό Μουσείο, γεγονός που σημαίνει ελληνική παραίτηση από τη διεκδίκησή τους. Πολύ περισσότερο όταν ο δανεισμός συνοδεύεται από αντιδανεισμό, στο Λονδίνο, εξαιρετικής αξίας αρχαιοτήτων (έχουν αναφερθεί σχετικά ο Ιππέας του Αρτεμισίου, η Μάσκα του Αγαμέμνονα και το Χρυσό Κύπελλο του Νέστορα), των οποίων η κυριότητα είναι αδιαμφισβήτητα ελληνική, δηλαδή από μια πράξη ισότιμης ανταλλαγής που αναγνωρίζει ως αντίστοιχα αδιαμφισβήτητη τη βρετανική κυριότητα επί των Γλυπτών. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν μιλάμε καν για επιστροφή του συνόλου των στοιχείων που αφαίρεσε ο Έλγιν, αλλά για τμήμα τους, κάτι που δείχνει ότι ο ισχυρός της συμφωνίας είναι το Βρετανικό Μουσείο.
Με βάση τέτοιες προϋποθέσεις, ο «δανεισμός» των Γλυπτών στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ έξω από τη λογική του Βρετανικού Μουσείου, αφού θα επικύρωνε την ιδιοκτησία του επί αυτών. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι ελληνικές κυβερνήσεις απέφευγαν να μπουν επί της ουσίας σε τέτοια συζήτηση - και είναι αμφίβολο αν η προεκλογική πρεμούρα του Σημίτη το 2003 μπορούσε να οδηγήσει σε μια παραγωγική συμφωνία χωρίς να προκαλέσει αντιδράσεις στην Ελλάδα. Αυτό που φαίνεται να έχει αλλάξει είναι ότι σήμερα έχουμε μια κυβέρνηση αποφασισμένη να τεστάρει αν μπορεί να πουλήσει τον δανεισμό των Γλυπτών ως εθνική επιτυχία, ασχέτως αν αυτό συνεπάγεται την εκχώρηση της κυριαρχίας τους στους Βρετανούς. Στο πλαίσιο αυτό, ο Μητσοτάκης έχει φροντίσει αρκετές φορές το τελευταίο διάστημα να καλλιεργήσει το έδαφος, μιλώντας προσεκτικά για «επανένωση» των Γλυπτών και αποφεύγοντας τη λέξη «δανεισμός».
Θα είναι δανεισμός, αλλά θα το λέμε αλλιώς
Σε κάθε περίπτωση, προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι το υπουργείο Πολιτισμού φαίνεται να μην έχει την παραμικρή συμμετοχή στην υπόθεση. Το ΥΠΠΟ, που δεν σχολίασε τα βρετανικά δημοσιεύματα, περιορίστηκε απλώς σε μια ανακοίνωση στην οποία ξορκίζει την αναγνώριση της κυριαρχίας του Βρετανικού Μουσείου πάνω στα Γλυπτά και μας καλεί να συστρατευτούμε στην εθνική προσπάθεια, χωρίς να εξηγεί σε τι συνίσταται η προσπάθεια αυτή. Τέτοιοι χειρισμοί δημιουργούν την εντύπωση ότι στα σκαριά βρίσκεται κάποια συμφωνία, στην οποία, απλώς, ο δανεισμός θα παρουσιάζεται με άλλο όνομα και θα κρύβεται πίσω από κάποια προσχήματα. Ήδη στα κοινωνικά δίκτυα και στη λίστα Πέτσα η ζύμωση έχει αρχίσει: ας έρθουν εδώ και τι σας πειράζει ποιος τα κατέχει στα χαρτιά, μην είστε σχολαστικοί και μίζεροι, η γραμμή «δικά μας ή τίποτα» είναι μαξιμαλιστική, καλύτερα εδώ και δανεικά παρά στο Λονδίνο και δικά μας κ.λπ. κ.λπ.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη φαίνεται διατεθειμένη να αναγνωρίσει την κυριότητα του Βρετανικού Μουσείου πάνω στα Γλυπτά του Παρθενώνα για χάρη μιας προεκλογικής φιέστας. Είναι αμφίβολο, βέβαια, αν μέχρι τις εκλογές μπορεί να υπάρξει κάποιο ορατό αποτέλεσμα, με εγκαίνια, κορδέλες, πανηγυρικούς κ.λπ. Αλλά αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία. Το μήνυμα είναι ότι ο Μητσοτάκης κινείται διεθνώς για να επιστρέψουν τα Γλυπτά. Το υπόλοιπο αφήγημα επαφίεται στον πατριωτισμό του ΣΚΑΪ, της Τατιάνας Στεφανίδου και της Υπόγας του Twitter.
